Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
HMB Vergi Müfettişi (E)
Manisa Defterdarı (E)
İstanbul Atlas Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi
m.ozdemir@vdd.com.tr
GİRİŞ:
Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ile Gelir İdaresi Başkanlığına Bağlı Defterdarlık birimleri son zamanlarda kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında çeşitli denetim argümanlarını devreye sokmuş bulunuyor.
Mükellefler bu kapsamda çeşitli kategorilere ayrılarak çok çok riskli mükellefler 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (Md. 142 ve devamı) aramalı inceleme, daha düşük riskli mükellefler doğrudan vergi incelemesi (VUK 135) ve az riskli mükelleflerde gönüllü uyum kapsamında (VUK Md.370) izaha davet müessesesine tabi tutularak davet yazıları/tebligatlar almaya başlamıştır.
İhbar ve yapılan inceleme dolayısıyla bir mükellefin vergi kaçırdığı veya vergi kaçakçılığına tevessül ettiğine dair somut emareler görülürse (çift defter ve kayıt, muhasebe hilesi, defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler, sahte belge düzenleyen veya kullananlar gibi yüksek riskli mükellefler) vergi incelemesine yetkili olanlarca lüzum görülmesi ve gerekçeli yazı ile sulh yargıcından bunu talep etmesi ve onay alması halinde aramalı inceleme yapılabilecektir.
Aramalı inceleme sonucunda yukarıda belirtiğimiz riskli işlemlerin varlığının tespiti halinde vergi kaçakçılığı raporu düzenlenerek sorumlular Cumhuriyet Savcılığına sevk edilmekte, adli süreç başlatılmakta ve şirket eski uygulama ile özel esaslara alınarak şüpheli şirket olarak mali idare tarafından takip edilmektedir. Kesilen cezalar uzlaşma dışında tutularak en sert biçimde cezalandırılmaktadır.
Bunun yanında vergi kaçakçılığı gibi riskli bir işlem yapmasa da vergi kaçırdığına dair emareler bulunan mükellefler ise aramalı inceleme gibi üst düzey tedbir ile karşılaşmadan doğrudan vergi incelemesine sevk edilerek vergi incelemesine yetkili Vergi Müfettişlerine iş emri açılarak şüpheli beyan ve bildirimleri tetkik edilmektedir. Tam inceleme veya sınırlı inceleme ayrımı yapılarak belli bir süre içeresinde incelemenin tamamlanması arzu edilmekle beraber vergi inceleme sonucunda vergi inceleme tutanağı, dinleme ve uzlaşma gibi aşamalar bulunduğundan belli bir süre almaktadır ki idarenin bilgisi dışında bırakılan verginin hazineye intikali yıllar almaktadır.
Vergi incelemesinden beklenen faydanın yukarıda anlattığımız sebeplerden dolayı geç oluşması nedeniyle Hazine ve Maliye Bakanlığı daha seri ve daha hızlı davranmak için yeni bir müessese yürürlüğe koymuştur. Buna göre, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden önce verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğu takdirde vergi incelemesine sevk edilmeden izaha davet edilerek beyannamelerinin kendiliğinden 30 gün içerisinden düzeltilerek hızlı bir şekilde hazineye intikali sağlanmaktadır. Mükellef tarafından ihtilafsız yapılan bu düzeltme mali idare tarafından ödüllendirilmekte bir kat vergi ziyaı yerine %20 oranında vergi ziyaı cezası kesilmesi sağlanmakta ve uzlaşma hakkı da verilmektedir.
Filhakika, mali idare şüpheli gördüğü mükellefleri ve işlemleri evvelce derhal vergi incelemesine sevk etmek suretiyle cebri takip gibi bir usulle tedbir almaya çalışmaktaydı. Ancak vergi incelemesinin zor ve meşakkatli olması, uzun zaman alması ve beyan dışı bırakılan verginin hazineye intikali için hukuki sürece ihtiyaç duyulması nedeniyle askıda kalıyordu.
Bunu bertaraf etmek için izaha davet komisyonları hayata geçirildi. Vergi inceleme tutanağı, dinleme ve vergi yargısında yaşanan uzun süreçler bertaraf edilerek beyannamenin düzeltilmesi ile işlemler sona erdirilerek dosyalar kapatılmaktadır.
Bütün bu denetim eylem planlarından arzu edilen beyan dışı bırakılan verginin vergi yargısına intikal ettirilmeden mükellefin rızası ile gönüllü uyum kapsamında hazineye intikalinin sağlanmasıdır.
Bu noktada, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bütün bu eylem planlarının ötesinde yeni bir denetim hamlesi ile vergi ziyaı doğma riski bulunan işlemler önceden tespit edilerek ve hatanın ortaya çıkmasından evvel yani vergi ziyaı doğmadan BEYANNAME GÖZETİM ÇALIŞMASI başlatılmış ve mükelleflere uyarı yazısı göndermek suretiyle yeni bir denetim eylem stratejisi geliştirmiştir.
II. BEYANNAME GÖZETİM ÇALIŞMASI
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, Risk analiz sistemi üzerinden mükelleflerin faaliyetleri gruplar ve sektörler itibariyle analiz edilerek mukayese ederek risk alanlarını tespit etmektedir. Vergi Denetim Kurulu risk analiz sistemi üzerinden 2024 yılında 500 bin mükellef analize tabi tutularak 40 bin gibi yüksek mükellefin riskli bulunduğu tespit edilmiştir.
Söz konusu bu riskli mükelleflere risk analiz kümesi içerisinde değerlendirilen mükelleflerin 2024 kurumlar vergisi beyannamesi verilmeden evvel kurumlar vergisi beyannamesinin doğru ve eksiksiz verilmesi arzulanmaktadır. BEYANNAME GÖZETİM ÇALIŞMASI kapsamında mükelleflerin her biri için Vergi Müfettişi atanmış olup, Müfettişlerce yapılacak beyanname revizyonu ve analizi çalışması neticesinde riskli bulunan mükellefler vergi incelemesine esas olmak üzere risk analiz birimlerince yeniden değerlendirmeye tabi tutulacaktır.
Bu bağlamda, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca atanan Vergi Müfettişlerince gönderilen BEYANNAME GÖZETİM ÇALIŞMASI yazılarında aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi istenilmiş, bu sayede vergi kayıp kaçağın vergi incelemesine tabi tutulmadan en aza indirilmesi amaçlanmıştır.
| BEYANNAME GÖZETİM ÇALIŞMASINDA RİSKLİ GÖRÜLEN İŞLEMLER |
| * Dönem içerisindeki gerek nakit kaynaklı gerekse banka ve finans kurumları aracılığıyla yapılan tahsilatların brüt satış hasılatına intikal ettirilip ettirilmediği,
* Dönem içerisinde maliyetlere ithal edilen tutarların doğruluğu, * Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6 ncı maddesine göre safi kurum kazancının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı, * Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 9 uncu maddesinde yer alan zarar mahsubuna ilişkin işlemlerin doğruluğu, * Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8 ve 10 uncu maddelerinde yer alan indirimlerin doğruluğu, * Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11 inci maddesinde yer alan ve kurum kazancının tespitinde indirim olarak dikkate alınması mümkün olmayan giderlerin kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınıp alınmadığı, * Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 7, 12, ve 13 üncü maddelerinde yer alan vergi güvenlik müesseseleri ile ilgili uygulamaların doğruluğu, * Gerek Kurumlar Vergisi Kanunu gerekse diğer vergi kanunları ile kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik getirilen istisna uygulamalarında gerekli şartların sağlanıp sağlanmadığı, * Kurumlar vergisi matrahının hesaplanmasına yönelik işlemlerin kontrolü, * Kurumlar vergisinin hesaplanmasına yönelik işlemlerin kontrolü, * Vergi Usul Kanunu’nda yer alan değerlemeye ilişkin işlemlerin kontrolü, * Vergi Usul Kanunu’nda yer alan enflasyon düzeltmesine ilişkin işlemlerin kontrolü, * Vergilendirmeye esas teşkil eden diğer hususların kontrolü. |
III. EL-NETİCE
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı aramalı inceleme, vergi incelemesi ve izaha davet gibi denetim stratejilerini devreye koymadan önce, mükelleflerin daha vergi beyannamelerini vermeden evvel doğru yönde karar almalarına yardımcı olmak amacıyla riskli gördüğü konularda ve işlemlerde mükelleflere önceden uyarı yazısı göndererek doğru beyan vermesini sağlamak amacıyla BEYANNAME GÖZETİM ÇALIŞMASI süreci başlatmıştır.
Bu çalışma ile mükelleflerin beyannamelerini belirtilen riskli konularda daha dikkatli vermeye çağrılmakta ve ileride çıkabilecek riskler önceden mükelleflere kibarca iletilmektedir. Aksi takdirde, sahip olunan risk profiline bağlı olarak vergi incelemesi, izaha davet, fiili envanter ve diyalog denetimi gibi vergi kanunlarına uyum sağlanması amacıyla tedbirlerin her zaman yapılabileceği belirtilmektedir.
Bu bağlamda, mükelleflerin Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından belirlenen riskli konuları dikkate alarak beyannameleri vermeleri inceleme riskini azaltacaktır.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”success”] Sorumluluk Beyanı ve Hukuki Haklarımız [/vc_message][vc_column_text]