Mehmet Göktuğ KÖKBULUT
Avukat
[email protected]
Genel kural olarak, mükellefler kendi verdikleri beyannamelere karşı dava açamazlar. Ancak bu kuralın önemli bir istisnası vardır: Mükellef, tereddüt ettiği bir konuda vergiye tabi tutarı beyan eder ve vergiyi öderken beyannamesini “ihtirazi kayıt” ile verir. Bu yöntem, mükellefe dava açma hakkı tanır.
İhtirazi kayıt nedir?
İhtirazi kayıt, vergi mükellefinin tereddüt ettiği bir hususta, vergi ödemesini yaparken haklarını saklı tutarak yaptığı hukuki bir çekince beyanıdır. Bu kayıt sayesinde mükellef, ileride yargı yoluna başvurma hakkını korur. Beyannameye bu kayıt düşülmezse, vergi ödendikten sonra dava açılması mümkün değildir.
Vergi hukukunda ihtirazi kayıt
Vergi beyannamelerinde ihtirazi kayıt, mükellefin dava hakkını saklı tuttuğunu gösteren yazılı bir açıklamadır. Bu uygulama, özellikle vergisel tereddütlerin veya hukuki ihtilafların bulunduğu durumlarda mahkemeye başvuru imkanını garanti altına alır.
Ancak ihtirazi kayıtla verilen beyannameler, verginin tahsil edilmesini engellemez. Mükellef dava hakkını kullanırken, vergi idaresi tahsilat işlemlerine devam edebilir.
Dava süreci
İhtirazi kayıtla verilen beyannamelere ilişkin davalar, vergi mahkemesinde açılır. Dava açma süresi, tahakkuk fişinin tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gündür. Bu sürede dava açılmazsa, ihtirazi kayıt geçersiz sayılır ve beyanname, normal bir beyanname gibi değerlendirilir.
Eğer vergi mahkemesi davayı mükellef lehine sonuçlandırırsa, fazla tahakkuk eden vergi ve buna ilişkin ödemeler, tecil faiziyle birlikte mükellefe iade edilir. Dava idare lehine sonuçlanırsa, tahakkuk eden vergi zaten ödenmiş olacağından ek bir işlem yapılmaz.
İstinaf ve temyiz aşamaları
Vergi mahkemesindeki karar mükellef lehine sonuçlanıp vergi iade alınsa bile, istinaf veya temyiz aşamasında karar değişirse, mükellef bu iadeyi faiziyle ve bir kat vergi cezası ile birlikte geri ödemek zorunda kalabilir.
Nihayetinde bu durumda oransal olarak küçük olan vergi incelemelerinde bile böyle bir ilave tarhiyat yapılması halinde de aynı vergi ve ceza ile karşılaşılacak ve vergi ve cezanın tamamı için bu defa yargı sürecine gitme ihtimali ağırlık kazanacaktır.
Neden ihtirazi kayıtla beyan?
Son yıllarda yapılan yasal değişiklikler nedeniyle birçok konuda mükelleflerde ciddi tereddütler oluşmuştur. Özellikle kurumlar vergisi beyannamelerinde, risk almamak adına sıklıkla ihtirazi kayıtla beyan yöntemi tercih edilmektedir.
Bazı durumlar mükellef lehine sonuçlansa da, ek vergi gibi en yoğun ihtirazi kayıtla beyanların yapıldığı işlemlerde mükellef lehine kararlar çıkmamıştır. Ancak, sürecin başında nasıl sonuçlanacağı bilinmediğinden, ileride lehlerine olabilecek kararlardan yararlanmak isteyen mükellefler bu yöntemi kullanmaktadır. Çünkü ihtirazi kayıtla beyanda bulunmayan ve dava açmayan mükellefler, lehlerine çıkabilecek mahkeme kararlarından yararlanamaz.
