Mustafa Bahadır ALTAŞ
Yeminli Mali Müşavir
[email protected]
Giriş; 2016 yılında 6661 sayılı Kanunun 17. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen Geçici-68 maddesi ile uygulamaya giren “Asgari Ücret Desteği” 2016 Yılından beri her yıl belirli bir artış yapılarak devam etmiştir. En son 7539 sayılı Kanunun 5. maddesi ile 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 109. madde ile 2025 yılı içinde uygulanması yönünde yasal düzenleme yapılmıştır. Belirlenen şartları taşıyan işyerlerinde istihdam edilen ve belirlenen ücretin altında ücret ödenen her bir personel için ödenecek sigorta prim tutarlarından mahsup edilmek ve İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmak üzere asgari ücret desteği verilmektedir.
Uygulamada Sendikalar ve TİS Kanunu hükümleri İş Sözleşmesi Kanunu hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesi uygulanan özel sektör işverenleri ile 3213 sayılı Kanunun kapsamında “Linyit” ve “Taşkömürü” çıkarılan işyerleri için özel belirleme yapılmıştır.
Uygulamada yapılacak olan asgari ücret desteğinin ödeme anında sigorta prim borçlarına mahsup edilecek olması nedeniyle deprem bölgesinde mücbir sebep hali kapsamında yapılandırılan prim borçlarında asgari ücret desteği hak kaybı ve sorun yaşanması kaçınılmaz olacaktır.
Yasal Düzenleme ve Uygulama
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Geçici 109. madde
2016 yılında uygulamaya giren asgari ücret desteği 2025 yılı içinde devam edecektir. 2025 yılı asgari ücret desteği ile ilgili yapılan düzenleme 7539 sayılı Kanunun 5. maddesi ile 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 109.madde de yer almaktadır. Buna göre;
- 01/01/2025-31/12/2025 dönemi için asgari ücret desteği 1.000 TL. olarak belirlenmiştir. (Çalışma gün sayısı ile günlük 33,33 TL. çarpılması sonucu bulunacak tutar)
- Asgari ücret desteğinden yararlanabilmek için işyerinin borcunun olmaması gerekiyor.
- Asgari ücret desteğinden yararlanmak için herhangi bir başvurma şartı bulunmamaktadır
- Asgari ücret desteğiyle sağlanacak indirim tutarı, İşverenlerin kuruma ödeyecekleri takip eden ay/aylardan doğan sigorta prim borçlarına mahsup edilecektir.
Normal özel sektör iş yerleri için 2016 yılından itibaren sağlanan asgari ücret desteği yıllar itibariyle aşağıdaki şekilde uygulanmıştır.
— 2016 Yılı için günlük 3,33 TL (aylık 100 TL)
— 2017 Yılı için günlük 3,33 TL (aylık 100 TL)
— 2018 Yılı için günlük 3,33 TL (aylık 100 TL)
— 2019 Yılı için günlük 3,36 TL (aylık 101 TL)
— 2020 Yılı için günlük 2,50 TL (aylık 75 TL)
— 2021 Yılı için günlük 2,50 TL (aylık 75 TL)
— 2022 Yılı için günlük 3,33 TL (aylık 100 TL)
— 2023 Yılı için günlük 13,33/16,66 TL (1. altı aylık 400/2.altı ay 500 TL)
— 2024 Yılı için günlük 23,33 TL (aylık 700 TL)
— 2025 Yılı için günlük 33,33 TL (aylık 1.000 TL)
Deprem bölgesi Mücbir Sebep Hali ve Sigorta Prim Ödemeleri
6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya illeri ile Gaziantep ilinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunanlar için 06.02.2023 tarihinde ilan edilen mücbir sebep hali 30/11/2024 tarihi itibarıyla sona erdi. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu 180 No.lu sirküleri gereğince 2022 yılı aralık ayına ait katma değer vergisi beyannamesinde yer alan teslim ve hizmetlerin karşılığını teşkil eden bedelin (kümülatif) tutarı 2.500.000 TL’nin altında olan mükelleflerin mücbir sebep hali süresi 31 Mayıs 2025 tarihine kadar uzatıldı.
Mücbir sebep hali 30.11.2024 tarihinde sonra eren mükellefler için sigorta prim borçları 02.06.2025 tarihine kadar ödenecek veya mükelleflerin talepleri ve gerekli şartları taşımaları halinde 24 aya kadar taksit yapılabilecektir
(03.09.2024 tarihli Kahramanmaraş’ta Meydana Gelen Depremlerden Etkilenen Bazı Yerler İçin Mücbir Sebep Halinin Uzatılmasına İlişkin SGK Duyurusu Mücbir sebep kapsamındaki prim borçları için 2/6/2025 tarihine kadar (bu tarih dahil) başvuru yapılması ve ilgili mevzuat kapsamında belirtilen diğer şartların sağlanması kaydıyla 6183 sayılı Kanunun 48’inci maddesinin altıncı fıkrası kapsamında azami 24 ay süre ile faiz alınmaksızın tecil edilecektir.)
Mücbir sebep hali devam eden ve mükellefler içinse 6/2/2023 ilâ 26/5/2025 tarihleri arasında verilmesi gereken beyan ve bildirimlerin 31/7/2025 tarihine kadar (bu tarih dahil) verilmesi ve muhteviyatı prim borçlarının 31/12/2025 tarihine (bu tarih dahil) kadar ertelenmiştir.
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MUHSGK) uygulamasında aylık tahakkuk eden prim tutarından teşvik ve diğer destek ve indirimler düşülürken asgari ücret desteği ödemeye bağlı olarak anlaşmalı banka veya finans kurumları aracılığı yapılan ödeme anında sistemden otomatik olarak prim borcundan (mahsup edilmekte) düşmektedir.
SGK bilgi işlem sisteminde işyerlerinin borç müfredat dökümlerinde mükellefler adına tahakkuk eden prim borçları asgari ücret desteği düşülmemiş hali olarak yer almaktadır.
Bu nedenle şu anda hiçbir işletme 06.02.2023-30.11.2024 dönemi kapsayan asgari ücret desteği hakkının ne kadar olduğunu bilememektedir.
İşyerleri için yapılacak olan mücbir sebep borç yapılandırmalarında ödeme gerçekleşmediğinden yapılandırmanın toplam tutar üzerinden yapılacak olması halinde asgari ücret desteğinin uygulamasının nasıl olacağı bilinmemektedir.
Destekten yararlanabilmek için en az sigortalı bildirim sınırı
Özellikle deprem tarihini (06.02.2023) dikkate aldığımızda 2023 yılı öncesi tescil edilmiş olan işyerleri için yasada yer alan asgari ücret desteğinin hesaplamasından 2023 yılı en az bildirim yapılan aydaki sigortalı sayısından az olmaması zorunluluğunun bulunması ve en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısının altında bildirimde bulunulması hâlinde asgari ücret desteğinin uygulanmayacak olması deprem bölgesinde faaliyette bulunan işyerleri için olumsuz bir durum olarak ortaya çıkmaktadır.
Yukarıda yer alan deprem bölgesi ertelenen prim borçları ve asgari ücret desteği uygulaması ilgili 13.03.2025 tarihinde yayınlanan 2025/9 No.lu “Asgari Ücret Desteği” Başlıklı SGK Genelgesinde bu konuya hiç yer verilmemiş olması bir eksiklik olarak kabul edilmelidir.
Sonuç; Deprem bölgesinde yaşanan sıkıntılar ve enflasyondan kaynaklı maliyet artışlarının işletmeler üzerinde oluşturduğu olumsuz etkiler dikkate alındığında. Asgari ücret desteği büyük küçük tüm işletmeler için önem arz etmektedir. Bu konuda yapılacak düzenleme ile en az sigortalı bildirim sınırı dikkate alınmadan birikmiş asgari ücret desteğinin mücbir sebep kapsamında yapılandırma talebinde bulunan işverenlerin sigorta prim borçlarından topluca mahsup edildikten sonra kalan tutarın yeniden yapılandırılması işverenlerin hak kaybını önleyeceği gibi ekonomik olarak rahatlatacak ve beklentileri karşılayacaktır. Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğünün bu konuda 02.06.2025 tarihinden önce bir açıklama yapması yaşanması muhtemel sorunlara çözüm olacaktır.
