Kısmi Süreli Çalışmalarda Hizmetlerin Çakışması Halinde Geçerli Olan Sigortalılık Statüleri
ÖZET
– 2025 yılı Ocak ayından itibaren 5510 sayılı Kanunun 4 -1/ (a) bendi kapsamında ay içinde 30 günden az çalışanların aynı anda 4-1/ (b) bendinde sayılan sigortalılık hallerinin bulunması durumunda eksik gün nedenine bakılmaksızın sadece çakışan süredeki (b) bendine tabi sigortalılıkları iptal edilerek, 4-1/ (a) bendi kapsamında ay içinde 30 günden az çalışmaları Kanunun 4-1/ (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanacaktır.
– 5510 sayılı Kanunun 4-1/ (a) bendi kapsamında kısmi süreli olarak çalışanlar, bu süreleri dışında kalan günleri (b) bendine tabi zorunlu çalışmaları ile tamamladıklarından kalan sürelerinde kısmi süreleri olarak (a) bendi kapsamında isteğe bağlı sigortalı olamayacaklar, genel sağlık sigortalısı olarak bu süreleri ayrıca tamamlamayacaklar ve 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri borçlanamayacaklardır.
– Sigortalıların ay içinde birden fazla işyerinde çalışmaları halinde eksik gün nedenine bakılmaksızın 5510 sayılı 4 -1/ (a) bendine tabi çalışmalarının tamamı toplanacak olup sigortalılar ay içinde kalan günler için (b) bendine tabi sigortalı sayılacaktır. Birden fazla işyerinde çalışması toplam 30 gün olan sigortalılar hakkında (b) bendine tabi prim alınmayacaktır.
– 31/12/2024 tarihine kadar 5510 sayılı Kanunun 4 -1/ (a) bendi kapsamında ay içinde herhangi bir eksik gün nedeniyle çalışması bulunduğu halde ay içinde kalan günleri Kanunun 4-1/(b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanmamış sigortalılar hakkında tamamlama işlemi yapılmayacaktır. Ancak sigortalının yazılı talepte bulunması halinde, 2011 yılı Mart ayı (dahil) ile 2024 yılı Aralık ayı (dahil) arasında eksik gün nedenine bakılmaksızın 30 günden az çalıştığı tüm aylar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanıp hizmet süresi olarak değerlendirilecektir.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMALARDA HİZMETLERİN ÇAKIŞMASI HALİNDE YAPILACAK İŞLEMLER
SGK tarafından yayımlanan 22/02/2013 tarihli, 2013/11 sayılı ve Sigortalılık İşlemleri konulu Genelgesinin Dokuzuncu Kısım, İkinci Bölümünde yer alan ;
“Kanunun 67 nci maddesine 25/2/2011 tarihinde eklenen beşinci fıkra ile bu tarihten itibaren Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların 4857 sayılı Kanunun 56 ncı ve 74 üncü maddeleri ile diğer iş kanunlarına göre ücretsiz izinli sayılan süreler haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortalılıklarının devam edeceği hüküm altına alındığından, bu durumdaki sigortalılara Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında gün bildirilmeyeceğinden, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında ödenen primler, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında günsüz prime esas kazanç olarak dikkate alınacaktır.” Hükmü yürürlükten kaldırılmıştır
2- 5- Kısmi süreli olarak 30 günden az çalışılan sürelerde hizmetlerin çakışması bölümü değiştirilmiştir.
4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar (eksik gün nedeni 06-Kısmi istihdam), tam süreli çalışmakla birlikte ay içinde puantaj kaydı tutularak kısmi hizmet bildirilenler (eksik gün nedeni 7- Puantaj kaydı) ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanların (eksik gün nedeni 17-Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) aynı anda 5510 sayılı Kanunun 4-1/ (b) bendinde sayılan sigortalılık hallerinin bulunması durumunda sadece çakışan süredeki (b) bendine tabi sigortalılıkları iptal edilmekte, çakışma sürelerinin tespitinde her bir ay için ayrı ayrı değerlendirme yapılmakta, kısmi süreli çalışanlara ilişkin hizmet çakışmalarında 1/3/2011-28/2/2014 tarihleri arasında söz konusu eksik gün sebepleriyle kısmi süreli çalışması nedeniyle Kanunun 4 -1/ (b) bendi kapsamında sigortalılığı sona erdirilenlerin çakışan süreler dışındaki primlerini ödemek için talepte bulunmaları halinde, söz konusu ayların (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanıp hizmet süresi olarak değerlendirilmektedir.
2025 yılı Ocak ayından itibaren 5510 sayılı Kanunun 4 -1/(a) bendi kapsamında ay içinde 30 günden az çalışanların aynı anda 4-1/ (b) bendinde sayılan sigortalılık hallerinin bulunması durumunda eksik gün nedenine bakılmaksızın sadece çakışan süredeki (b) bendine tabi sigortalılıkları iptal edilerek, 4-1/ (a) bendi kapsamında ay içinde 30 günden az çalışmaları 4-1/ (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanacaktır.
Sigortalıların ay içindeki (a) ve (b) bentlerine tabi gün sayılarının hesabında ay 30 gün kabul edilecek (b) bendine tabi gün sayısı (a) bendine ilave edilerek hesaplanacaktır. Sigortalının (a) bendine tabi işe girdiği ve işten çıktığı ay için parmak hesabı yapılarak işlem yapılacaktır. Artık güne ait kazançlar sigortalının prime esas kazancına ilave edilecektir. Ay içinde giriş veya çıkış tarihi bulunmuyorsa kısmi çalışılan aylarda (a) bendi kapsamındaki sigortalılık ayın ilk gününden itibaren başlatılacaktır. (b) bendine tabi sigortalılık ise (a) bendi kapsamındaki sigortalılığının sona erdiği günü takip eden günden itibaren başlatılacaktır.
Ancak, sigortalının Kanunun 4 -1/ (a) bendi kapsamında sayıldığı sürelerde iş kazası geçirmesi durumunda (a) bendi kapsamında bildirilen prim gün sayısı kaza tarihine yaslanacak ve öncesinde eksik kalan sürelerde (b) bendi kapsamında sigortalılığı sağlanacaktır.
5510 sayılı Kanunun 4 -1/ (a) bendi kapsamında kısmi süreli olarak çalışanlar, bu süreleri dışında kalan günleri (b) bendine tabi zorunlu çalışmaları ile tamamladıklarından kalan sürelerinde kısmi süreleri olarak (a) bendi kapsamında isteğe bağlı sigortalı olamayacaklar, genel sağlık sigortalısı olarak bu süreleri ayrıca tamamlamayacaklar ve 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri borçlanamayacaklardır.
Sigortalıların ay içinde birden fazla işyerinde çalışmaları halinde eksik gün nedenine bakılmaksızın 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendine tabi çalışmalarının tamamı toplanacak olup sigortalılar ay içinde kalan günler için (b) bendine tabi sigortalı sayılacaktır. Birden fazla işyerinde çalışması toplam 30 gün olan sigortalılar hakkında (b) bendine tabi prim alınmayacak olup bu Genelgenin “4- Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olarak aynı anda prim ödenmiş hizmetlerin değerlendirilmesi başlıklı bölüm doğrultusunda işlem yapılacaktır.
Ayrıca 31/12/2024 tarihine kadar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında ay içinde herhangi bir eksik gün nedeniyle çalışması bulunduğu halde ay içinde kalan günleri Kanunun 4 -1/ (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanmamış sigortalılar hakkında tamamlama işlemi yapılmayacaktır. Ancak sigortalının yazılı talepte bulunması halinde, 2011 yılı Mart ayı (dahil) ile 2024 yılı Aralık ayı (dahil) arasında eksik gün nedenine bakılmaksızın 30 günden az çalıştığı tüm aylar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanıp hizmet süresi olarak değerlendirilecektir.
Örnek: 5510 sayılı Kanunun 4-1/ (b) bendine tabi sigortalı iken 8/1/2025 tarihinde 4 -1/ (a) bendi kapsamında çalışmaya başlayan sigortalı adına Ocak 2025 döneminde 10 gün hizmet bildiriminde bulunulmuş olup bu sigortalı;
1/1/2025 – 7/1/2025 tarihleri arasında (7 gün) 4/1-(b) kapsamında,
8/1/2025– 17/1/2025 tarihleri arasında (10 gün) 4/1-(a) kapsamında,
18/1/2025– 31/1/2025 tarihleri arasında (14 gün) 4/1-(b) kapsamında,
Sigortalı sayılacaktır. Bu sigortalının aylık bağlamada gün sayısı 30, prime esas kazancının ise prime esas kazanç üst sınırını aşmamak üzere tamamı dikkate alınacaktır.
Ancak kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlarda sigortalılık kapsamı Kanunun 53 üncü maddesindeki hükümlere göre belirlenir.
Örnek: Kanunun 4-1/ (b) bendine tabi sigortalığı devam eder iken 3/1/2022 tarihinde 4-1/ (a) bendi kapsamında çalışmaya başlayan sigortalı adına 2022 yılı Ocak ayında 06-Kısmi istihdam eksik gün nedeniyle 8 gün, Şubat ayında 07- Puantaj kaydı eksik gün nedeniyle 10 gün, Nisan ayında 21-Diğer Ücretsiz İzin eksik gün nedeniyle 12 gün, Temmuz ayında 1-İstirahat eksik gün nedeniyle 5 gün hizmet bildiriminde bulunulmuş olup, 31/12/2022 tarihinde 4-1/ (a) bendi kapsamındaki sigortalılığı sona ermiştir. 1/1/2023 tarihinde tekrar Kanunun 4-1/ (b) bendi kapsamında sigortalılığı başlatılmıştır. Sigortalı, eksik günlerinin Kanunun 4 -1/ (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanması için 2025 yılı Şubat ayında talepte bulunmuştur. Yapılan incelemelerde kişinin eksik günlerinin Kanunun 4 -1/(b) bendi kapsamında tamamlanmadığı anlaşılmıştır. Bu sigortalının 2022 yılında Kanunun 4-1/ (a) bendi kapsamında ay içinde tüm eksik gün bildirimi yapılan sürelerdeki eksik kalan süreler Kanunun 4-1/ (b) bendi kapsamında 30 güne tamamlanacaktır. Ancak sigortalının 30 güne tamamlama talebinden sonra bu talebinden vazgeçmesi mümkün değildir.
2025/7 sayılı SGK Genelge
Kaynak: TÜRMOB
