Mustafa Bahadır ALTAŞ
Yeminli Mali Müşavir
[email protected]
Giriş
02.08.2024 tarih ve 32620 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 36. maddesiyle 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen 32/C maddesi ile “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” adı altında yeni bir düzenleme yapılmıştır.
Yapılan düzenlemeye göre hesaplanacak “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” 5520 sayılı Kanunda yer alan 32’nci ve 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamayacak.” Uygulamaya konulan yurtiçi asgari kurumlar vergisi düzenlemesini özetle şöyle tanımlayabiliriz. “Kurumların, kurumlar vergisinden muaf veya istisna edilen gelir ile kurumlar vergisi kanununa göre yapılacak indirimlerinin bulunması halinde, ödeyecekleri verginin yasa ile belirlenmiş oran üzerinden hesaplanacak asgari tutarın altında olmamasıdır.”
7524 sayılı Kanunla getirilen bu düzenleme özellikle 80’lı yıllarda gelir vergisi mükellefleri (ticaret ve meslek erbabı) için uygulanan hayat standardı esasının yanı sıra 90’lı yıllarda “Asgari Kurumlar Vergisi” adı altında uygulamaya konulan ve asgari vergilemeyi öngören daha sonra da 2000’lı yıllardan önce yürürlükten kaldırılan uygulamalara benzer bir düzenleme olarak vergi mevzuatımızda yerini almıştır.
Yasal Düzenleme ve Uygulama
7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanuna eklenen 32/C maddesi ile 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe giren Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisini, kurumlar vergisi oranı kullanılarak hesaplanan kurumlar vergisinin, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamaması şeklinde tanımlayabiliriz.
Yurt içi asgari kurumlar vergisi;
- 5520 sayılı Kanunun 32. ve 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamayacak.
- Yurt içi asgari kurumlar vergisi geçici vergi dönemlerinde de uygulanacak.
- İlk defa faaliyete başlayan kurumlar için üç hesap dönemi boyunca uygulanmayacak.
- Kurumların 2025 yılı ve sonraki hesap dönemi kazançlarına uygulanacak.
- Özel hesap dönemine tabi kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap döneminden itibaren uygulanmaya başlayacak.
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Hesaplamasına Esas Alınacak Kurum Kazancı; İndirim ve istisnalar düşülmeden önceki hesap dönemi sonundaki ticari bilanço kârına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesiyle bulunan tutar olarak tanımlanmaktadır. Basit bir ifade ile asgari kurumlar vergisi 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanuna eklenen 32/C maddesinde yer alan indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancına (ticari bilanço kârına) kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesiyle bulunan tutarın %10 şeklinde hesaplanacaktır.
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi = (Ticari Kâr + Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler- Uygulanan İndirim ve İstisnalar) × %10
Ekonomik gerekçeler nedeniyle son dönemde yapılan yasal düzenlemelerde vergide adaleti tesis etmek gayesiyle uygulamada etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlerin belirli bir zaman dilimi içinde kaldırılması ve vergi tabanının genişletilmesine yönelik atılan adımlar olarak açıklanan bu tür düzenlemeler Orta Vadeli Programlarda her zaman yer almıştır. Kurumlar vergisinin, yüzde 20’den yüzde 25’e çıkarılmasından sonra taşınmaz satış kazancı istisnasının kaldırılması ve nakit sermaye faiz indiriminin uygulama süresinin 5 yılla sınırlandırılması bu konudaki en dikkat çeken örneklerdir.
Deprem Bölgesi ve Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Etkisi
6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya illeri ile Gaziantep ilinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunanlar için 06.02.2023 tarihinde ilan edilen mücbir sebep hali 30/11/2024 tarihi itibarıyla sona erdi. (213 sayılı Vergi Usul Kanunu 180 no’lu sirküleri gereğince 2022 yılı aralık ayına ait katma değer vergisi beyannamesinde yer alan teslim ve hizmetlerin karşılığını teşkil eden bedelin (kümülatif) tutarı 2.500.000 TL’nin altında olan mükelleflerin mücbir sebep hali süresi 31 Mayıs 2025 tarihine kadar uzatıldı.)
Asrın felaketi olarak adlandırılan ve en az 54 bin can kaybının 108 bin insanımızın yaralandığı ve en az 1 milyon bağımsız birimin depremde yıkıldığı veya hasar aldığı yaklaşık 1 milyon insanın bölgeden göç ettiği bir ortamda Hazine ve Maliye Bakanlığınca mücbir sebep hali ilan edilen Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya illeri ile Gaziantep ilinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerine depremin yaralarını sarmak ve kayıplarını karşılamak amacıyla yeni destekler verilmesi yerine bu bölgede faaliyette bulunan mükellefler için yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulanması var olan sorunların artmasına neden olacağı gibi özellikle bölgede faaliyette bulunan yatırımcıları da olumsuz etkileyecektir.
Yapılan düzenlemede geçmiş yıl zararlarının yurt içi asgari kurumlar vergisi hesaplamasında durumunun ne olacağı belirtilmemiştir. Bu konuda net bir açıklama olmadığı için devreden geçmiş yıl zararların mahsubu imkânını ortadan kalkacağı ve yasa ile verilen bir hakkın kullanımının engellendiği düşünülmektedir. Deprem nedeniyle son iki yıl bilançolarını zararla kapatan firmalar için bu yönüyle de düzenleme ek vergi yükü oluşturacaktır. Bölgede daha önce yatırım teşvik belgesi kapsamında (Cazibe Merkezi) yatırım yapan ve faaliyette bulunan firmaların indirimli kurumlar vergisi hesaplamasında yurt içi asgari kurumlar vergisini de dikkate alacak olmasının yanı sıra 02.08.2024 tarihinden itibaren bölgede yapılan, yapılacak yatırımlar için düzenlenecek olan yatırım teşvik belgesi kapsamında sağlanan indirimli kurumlar vergisinin kurum kazancının hesaplamasında uygulanmaya dahil edilmeyecek olması bölgeye gelecek yatırımcılar için caydırıcı bir unsur olacaktır.
Sonuç; Türkiye’de vergilendirme yetkisi ve verginin kanuniliği kavramını dikkate aldığımızda getirilen düzenleme yasal olsa da “Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi” gibi olağandışı veya ek vergi niteliği olan vergiler getirilmesinin yanı sıra mükellefler açısından kazanılmış hakların kaybedilmesine neden olacaktır. Bu konuda bir düzenleme yapılmaması halinde özellikle ileriye yönelik vergi planlaması yaparak deprem bölgesinde yatırım yapan yatırımcı mükellefler ile olumsuz şartlar altında deprem bölgesinde faaliyetine devam etmek arzusunda olanlar için bir hayal kırıklığı yaratacaktır.
Deprem bölgesinin ekonomik ve sosyal olarak yeniden eski günlerine dönmesi için yatırım ve istihdam önemli bir unsurdur. Deprem bölgesinde ki mevcut yatırımların ve istihdamın olumsuz etkilenmemesi için uygulamaya konulan asgari kurumlar vergisinin özellikle kazanılmış haklar bakımından hak kaybı oluşturmaması açısından kanunun vermiş olduğu yetki çerçevesinde Cumhurbaşkanı yetkisini kullanarak “Deprem Bölgesi İllerinde Yurtiçi Asgari Kurumlar”ın en az beş yıl süreyle (2030 yılına kadar) uygulanmaması yönünde karar alması bölge için önemli bir kazanç olacağı gibi iş dünyası ve meslek mensubunun da talepleri karşılanmış olacaktır.
Kaynakça;
— 7524 Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
— 5520 Kurumlar Vergisi Kanunu
— Dünü ve Bugünü ile Asgari Kurumlar Vergisi-YMM M.Bahadır Altaş (Lebib Yalkın Eylül.2024)
