Melike ÖZDEMİR
Gelir Uzmanı
ymelike128@gmail.com
1-GİRİŞ:
6322 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun‘un 15. maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine Girişim Sermayesi Fonu eklenmiştir. Bu fon uygulaması mükelleflere, girişim sermeyesi yatırım ortaklıklarına yatırım yapılması veya yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla ilgili dönem kazancından girişim sermayesi fonu ayırabilme imkânı tanımıştır. Yani bu müessese mükelleflerin girişim sermayesi yatırım ortaklıkları veya yatırım fonlarına yatırım yapmasını özendirmek amacıyla getirilmiştir. Aynı zamanda bu fon mükelleflerin vergiye tabi gelirlerinin belirlenmesinde önemli vergisel avantajlarda getirmiştir.
Girişim Sermayesi Yatırım Fonu, Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği (III-52.4)’nde “Fon, Kanun hükümleri uyarınca nitelikli yatırımcılardan katılma payı karşılığında toplanan para ya da iştirak paylarıyla, pay sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre, üçüncü fıkrada belirtilen varlık ve işlemlerden oluşan portföyü işletmek amacıyla Kuruldan faaliyet izni alan portföy yönetim şirketleri, girişim sermayesi portföy yönetim şirketleri ve gayrimenkul ve girişim sermayesi portföy yönetim şirketleri tarafından bir içtüzük ile süreli olarak kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığıdır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Vergi Usul Kanununda yapılan bu düzenleme hem Gelir Vergisi Kanunu hem de Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan düzenlemeleri de beraberinde getirmiştir.
Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinin, 1. fıkrasına eklenen 12 numaralı bent ile Girişim Sermayesi Fonu olarak ayrılan tutarlar beyan edilen gelirin % 10’u ile sınırlı olmak üzere beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilmektedir. Ayrıca, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 67. maddesiyle beraber, girişim sermayesi yatırım fonlarından alım-satım kazancı ve girişim sermayesi ortaklıklarının hisse senetlerinin alım-satım kazancı elde eden gerçek kişilerin elde ettikleri kazanç üzerinden yapılacak gelir vergisi stopaj oranı 22/07/2006 tarih ve 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı‘na göre %0 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, gerçek kişilerin girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarından elde ettikleri kazanç ve iratları için gelir vergisi stopajı yapılmamaktadır ve söz konusu kazanç ve iratlar için yıllık beyanname verme zorunluluğu da bulunmamaktadır.
Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesine eklenen g bendi ile Girişim Sermayesi Fonu olarak ayrılan tutarlar da beyan edilen gelirin % 10’u ile sınırlı olmak üzere beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilmektedir. Ayrıca Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-a maddesinin 3.bendi ile 5/1-d maddesinin 3.bendi gereğince tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kar payları ile girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Bu istisna, anılan fon ve ortaklıkların söz konusu kazançları üzerinden kesinti yoluyla vergi alınmasına engel teşkil etmemektedir. Kurumlar Vergisi Kanununun 15. maddesinin üçüncü fıkrasına göre Kanunun 5.maddesinin birinci fıkrasının d bendinde yazılı Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları dağıtılsın veya dağıtılmasın, kurum bünyesinde % 15 oranında tevkifat yapılması öngörülmüş olup, 12/1/2009 tarihli ve 2009/14594 sayılı BKK ile tevkifat oranı %0 olarak belirlenmiştir.
Bu düzenlemeden hem Gelir Vergisi mükellefleri hem de Kurumlar Vergisi mükellefleri yararlanır. Ancak girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar bilançonun pasifinde geçici bir hesapta tutulacağından bu müesseseden sadece bilanço esasına göre defter tutan mükellefler faydalanır.
2-İNDİRİMİN ŞARTLARI:
Girişim Sermayesi Fonunun indirim konusu yapılabilmesi için aşağıda yer alan şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir.
a. İlgili yılda ayrılan fon tutarının beyan edilen gelirin %10’unu
b. Toplam fon tutarının ise öz sermayenin %20’sini aşmaması gerekir.
c. Ayrılan fon tutarının ilgili yılın kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarın Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan ve Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına yatırım yapılması veya yatırım fonu paylarının satın alınması gerekmektedir.
2.1-İndirim Tutarının Hesaplanması:
İndirim tutarının hesaplanmasında beyan edilen gelir ticari bilanço kar veya zararına kanunen kabul edilmeyen giderler eklenmek ve geçmiş yıl zararları ile varsa tüm indirim ve istisnalar düşülmek suretiyle bulunur. Bu hesaplama aşağıdaki gibi formülize edilmiştir.
Beyan Edilen Gelir: Ticari Bilanço Kar veya Zararı+KKEG – (Geçmiş Yıl Zararları Tüm İndirim ve İstisnalar)
Beyan edilen gelir hesaplamasını ilgili yılda ayrılacak girişim sermayesi fon tutarında dikkate alacağız.
Girişim Sermayesi Fonu ilgili dönem kazancından ayrılacağından, pasifte özel bir fon hesabına alınacak tutar hesap dönemi sonu itibariyle tespit edilecektir. Bu çerçevede fon hesabına alınma işlemi izleyen hesap dönemi başından kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekmektedir.
Girişim Sermayesi Fonu, yukarıda da zikredildiği üzere ilgili dönem kazancından ayrılmaktadır. Bu yüzden toplam fon tutarının hesaplamasında kullanılan öz sermaye deyimi ile dönem sonu öz sermaye kavramı kastedilmektedir. Ayrıca, girişim sermayesi fonu geçmiş yıl karlarından muhasebeleştirildiği için geçici vergi dönemlerinde bu fon uygulamasından yararlanılması mümkün değildir.
Girişim Sermayesi Fonu olarak ayrılan tutarların pasifte geçici bir hesapta tutulması gerekmektedir. Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan ve Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına yatırım yapılması veya yatırım fonu paylarının satın alınması gerekmektedir. Söz konusu yatırım ortaklıklarına yatırım yapılmaması veya yatırım fonu paylarının satın alınmaması durumunda, indirim konusu yapılan tutar nedeniyle tahakkuk ettirilecek vergi gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. 7 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğine göre yapılan düzenlemede, ihlal durumunda vergi zıyaı cezası alınacağına ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Düzenleme sadece zamanında alınmayan vergiler ile gecikme faizlerinin birlikte tahsil edileceğine yöneliktir.
Yukarıda sayılan hallerde sadece girişim sermayesi fonu hesabında tutulan ve önceki yıllarda indirim konusu yapılan tutarlar vergiye tabi tutulacak olup daha önce beyannamede indirim konusu yapılan tutarlar bakımından ise herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
3-FON TUTARININ VERGİLENDİRİLMESİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ İŞLEMİ:
Girişim Sermayesi Fonu olarak ayrılan tutarların ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılmakla beraber girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların;
– Amacı dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi,
– İşletmeden çekilmesi
– Ortaklara dağıtılması,
– Dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması,
– Mükelleflerce işin terki,
– İşletmenin tasfiyesi, devredilmesi veya bölünmesi,
Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının elden çıkarılmasından itibaren 6 ay içinde aynı amaçla yeniden kullanılmaması hallerinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde diğer kazançlarla ilişkilendirilmeksin vergiye tabi tutulur.
Yukarıda da görüleceği üzere bu fon mutlak dokunulmaz bir fondur. Bu fonda yer alan tutar sermaye dâhil hiçbir hesaba nakledilemez.
Yukarıda anlatılan durumlar bir örnek yardımıyla aşağıdaki gibi özetlenmiştir.
Örnek: Hesap dönemi takvim yılı olan X A.Ş.nin 2015 yılı dönem sonu öz sermayesi 750.000,00-TL olup, şirket 2015 yılında 160.000,00-TL kazanç elde etmiştir. Şirketin ayrıca 20.000,00-TL kanunen kabul edilmeyen gideri, 50.000,00-TL istisna kapsamında serbest bölge kazancı ve 2014 yılından 25.000,00-TL geçmiş yıl zararı bulunmaktadır.
Öncelikle Girişim Sermayesi Fonu olarak ayırabileceğimiz tutarı bulabilmemiz için 2 kıstasa bakmak ve bu iki kıstası bir arada değerlendirmek gerekir.
1.kıstas: İlgili yılda ayrılan fon tutarı beyan edilen gelirin %10’nu aşmayacak.
2.kıstas: Toplam fon tutarının dönem sonu öz sermayenin %20’sini aşmayacak.
Bu 2 kıstas göz önüne alınarak aşağıdaki gibi hesaplamalar yapılacak.
Beyan Edilen Gelir: [(160.000,00+20.000,00)- (50.000,00+25.000,00)=] 105.000,00-TL
Beyan Edilen Gelirin %10’u ise: 105.000,00*0,10= 10.500,00-TL
Dönem sonu öz sermayenin %20’si: 750.000,00*0,20= 150.000,00-TL
Yapılan bu hesaplamalar dikkate alındığında X.A.Ş. ilgili yılda 10.500,00-TL tutarında Girişim Sermayesi Fonu ayırabilir. Ayırmış olduğu girişim sermayesi fonunu 25.04.2016 tarihine kadar vereceği 2015 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapabilir. X.AŞ. 2016 yılı sonuna kadar ayırmış olduğu bu fon tutarını girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına ve fonlarına yatırım yapması gerekir.
Ayrıca, yatırım ortaklıkları ve yatırım fonlarının elden çıkartılmasından itibaren 6 ay içerisinde tekrardan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına ve fonlarına yatırım yapması gerekir. Şayet bu yatırımı yapmaz ya da sermaye dâhil başka hesaba naklederse dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin indirim konusu yaptığı (10.500,00*020=) 2.100,00-TL fon tutarı nedeniyle eksik tahakkuk ettirilen vergi gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
X.A.Ş.nin 2015 yılı kurumlar vergisi matrahı 105.000,00-TL olup; söz konusu tutar üzerinden tahakkuk eden kurumlar vergisi tutarı ise (105.000,00*0,20=) 21.000,00-TL’dir.
X.A.Ş.nin 31.12.2015 yılı itibariyle yasal defter kayıt bilgilerinin aşağıdaki gibi olması gerekmektedir.
——————————————————–31.12.2015———————————————–
691 DÖN.KAR.VER.YAS.YÜK.KARŞ. 21.000,00
370 DÖN.KAR.VER.YAS.YÜK.KARŞ. 21.000,00
——————————————————–31.12.2015———————————————–
690 DÖN. KARI VEYA ZARARI 105.000,00
691 DÖN. KAR. VER. YAS. YÜK.KARŞ. 21.000,00
692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 84.000,00
——————————————————–31.12.2015———————————————–
692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 84.000,00
590 DÖNEM NET KARI 84.000,00
——————————————————–01.01.2016———————————————–
590 DÖNEM NET KARI 84.000,00
570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 84.000,00
——————————————————–…/…/……———————————————–
X.A.Ş.01.01.2016 ila 30.04.2016 tarihleri arasında Girişim Sermayesi Fonu ayırmaya karar verirse muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
——————————————————–01.01.2016———————————————–
570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 10.500,00
543 GİRİŞİM SERMAYESİ FONU 10.500,00
——————————————————–…/…/……———————————————–
X.A.Ş. ayırmış olduğu Girişim Sermayesi Fon tutarını 31.12.2016 tarihine kadar yatırım ortaklık ve fonlarına yatırım yaparsa muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
——————————————————–30.09.2016———————————————–
242 İŞTİRAKLER 10.500,00
102 BANKALAR 10.500,00
——————————————————–…/…/……———————————————–
X.A.Ş. ayırmış olduğu girişim sermayesi fon tutarını 31.12.2016 tarihine kadar yatırım ortaklık ve fonlarına yatırım yapmazsa da aşağıdaki gibi kayıt yapılır. Dolayısıyla, bu fon tutarı, beyan edildiği döneme ilişkin dönem zararı, geçmiş yıl zararları, indirim ve istisnalar ile ilişkilendirilmeksizin vergilendirilecektir. İndirim konusu yapılan tutar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergi (10.500,00 x 0,20=) 2.100,00-TL gecikme faizi ile birlikte mükellef kurumdan tahsil edilecektir.
——————————————————–31.12.2016———————————————–
543 GİRİŞİM SERMAYESİ FONU 10.500,00
679 DİĞER OL. DIŞ. GEL. KAR. 10.500,00
——————————————————–…/…/……———————————————–
4-SONUÇ:
6322 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 15. maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine Girişim Sermayesi Fonu eklenmiştir. Vergi Usul Kanununda yapılan bu düzenleme hem Gelir Vergisi Kanunu hem de Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan düzenlemeleri de beraberinde getirmiştir. Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinin, 1. fıkrasına eklenen 12 numaralı bent ile Girişim Sermayesi Fonu olarak ayrılan tutarlar beyan edilen gelirin % 10’u ile sınırlı olmak üzere beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilmektedir. Ayrıca, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesiyle beraber, girişim sermayesi yatırım fonlarından alım-satım kazancı ve girişim sermayesi ortaklıklarının hisse senetlerinin alım-satım kazancı elde eden gerçek kişilerin elde ettikleri kazanç üzerinden yapılacak gelir vergisi stopaj oranı 22/07/2006 tarih ve 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na göre %0 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, gerçek kişilerin girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarından elde ettikleri kazanç ve iratları için gelir vergisi stopajı yapılmamaktadır ve söz konusu kazanç ve iratlar için yıllık beyanname verme zorunluluğu da bulunmamaktadır. Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesine eklenen g bendi ile Girişim Sermayesi Fonu olarak ayrılan tutarlar da beyan edilen gelirin % 10’u ile sınırlı olmak üzere beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilmektedir. Ayrıca Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-a maddesinin 3.bendi ile 5/1-d maddesinin 3.bendi gereğince tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kar payları ile girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Bu istisna, anılan fon ve ortaklıkların söz konusu kazançları üzerinden kesinti yoluyla vergi alınmasına engel teşkil etmemektedir. Kurumlar Vergisi Kanununun 15. maddesinin üçüncü fıkrasına göre Kanunun 5.maddesinin birinci fıkrasının d bendinde yazılı Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları dağıtılsın veya dağıtılmasın, kurum bünyesinde % 15 oranında tevkifat yapılması öngörülmüş olup, 12/1/2009 tarihli ve 2009/14594 sayılı BKK ile tevkifat oranı %0 olarak belirlenmiştir. Kurumlar Vergisi mükellefleri ayırmış oldukları Girişim Sermayesi Fon tutarını indirim konusu yapabilmeleri için kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca göstermesi gerekmektedir. Bu fon kurumlar vergisi beyannamesinde “Kazancın Bulunması Halinde İndirilecek İstisna ve İndirimler” başlığı altında yer almaktadır. Dolayısıyla mükellefler bu indirimden kurum kazancın bulunması halinde faydalanırlar. Kurum kazancının yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen tutarın sonraki yıllara devretmesi mümkün değildir. Ayrıca indirim konusu yapılacak tutarın tespitinde yatırım fonu olarak ayrılan tutarlar ayrı ayrı olarak dikkate alınacaktır. Önceki yıllarda ayrılan fon tutarları için tekrardan indirim uygulanmayacaktır. Ancak ayrılan fon tutarı hiçbir şekilde dönem sonu öz sermayenin %20’sini aşamaz.
KAYNAKÇA:
— 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
— 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
— 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
— 6322 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
— SPK Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Makale Sorumluluk Beyanı ve Hukuki Haklarımız
[/vc_message][vc_column_text]