Sercan BAKAÇ
Vergi Müfettişi
bkc.sercan@gmail.com
Bugün (3 Aralık), ülkemizde ve dünyada “Dünya Engelliler Günü” olarak kutlanmaktadır. Bu anlamlı günün amacı, engelli bireylerin toplumsal farkındalığını artırmak, haklarını savunmak ve toplumsal eşitliği teşvik etmektir.
Buna yönelik olarak Anayasamızın 61.maddesi ile engellilerin hayat standartlarının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi anayasal güvence altına alınmıştır. Devletin, engellilerin korunmaları ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alacağı ve bu amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisler kuracağı veya kurulmasını sağlayacağı hüküm altına alınmıştır.
Engelli vatandaşların içinde bulunduğu zor koşulların giderilmesine katkıda bulunmak, sosyal ve ekonomik hayata katılımlarını kolaylaştırmak ve engelliler ile engelli olmayanlar arasındaki rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla vergi mevzuatımızda çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Bugünkü yazımızda vergi mevzuatımızda engellilere yönelik yer alan vergisel avantajlara özet olarak yer vereceğiz.
1. Gelir Vergisi Kanunu: Engellilik İndirimi
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31. maddesine göre; çalışma gücünün;
- Asgari %80’ini kaybetmiş bulunanlar I. derece engelli,
- Asgari %60’ını kaybetmiş bulunanlar II. derece engelli,
- Asgari %40’ını kaybetmiş bulunanlar ise III. derece engelli sayılmaktadır.
Gelir Vergisi Kanununa göre engellilik indirimi uygulamasından;
- Engelli ücretli,
- Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli,
- Engelli serbest meslek erbabı,
- Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı, yararlanabilmektedir.
Buna göre, engellilik indirimi, çalışma gücü kaybı olanların ücret ve/veya kazançlarına, girecekleri derecelere göre belirlenen miktarda indirimin uygulanmasıdır.
2024 yılında elde edilecek ücret gelirlerinde dikkate alınacak engellilik indirimi aylık tutarları şöyledir:
I. derece engelliler için (Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş olanlar) 6.900 TL
II. derece engelliler için (Çalışma gücünün asgari %60’ını kaybetmiş olanlar) 4.000 TL
III. derece engelliler için (Çalışma gücünün asgari %40’ını kaybetmiş olanlar) 1.700
2. Özel Tüketim Vergisi İstisnası
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ nda engelli bireylere yönelik yurt içinden alınan taşıtlarda ÖTV avantajı sağlanmaktadır. ÖTV istisnası, kanunun 7. Maddesinin 2 bendinde düzenlenmiştir. Buna göre;
(II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan;
a) 87.03 (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL’ yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, engellilik oranı% 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,
b) 87.03 G.T.I.P. numarasında yer alan (motor silindir hacmi 2.800 cm3’ü aşanlar, bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilenler, sürücü dâhil 8 kişiye kadar oturma yeri olan binek otomobilleri, yarış arabaları, arazi taşıtları hariç), yük taşımasında kullanılıp azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan ve yolcu taşıma kapasitesi istiap haddinin % 5’ ‘sinin altında olanlar ile sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olanların engellilik durumlarının araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmalarını gerektirecek nitelikte olduğunu ilgili mevzuat çerçevesinde alınan engelli sağlık kurulu raporuyla tevsik eden ve engellilik derecesi % 90 veya daha fazla olup tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,
c) 87.03 (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL’yi aşanlarhariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,
d) Bu bendin (a), (b) ve (c) alt bentleri kapsamındaki araçların aynı alt bentlerde belirtilen malûl ve engelliler tarafından ilk iktisabından sonra deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hâle gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında, bu alt bentler kapsamındaki araçları hurdaya çıkaran malûl ve engelliler tarafından,
Beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’ den istisnadır.
3. Katma Değer Vergisi İstisnası
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-s bendine göre Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları teslimi KDV’ den istisna edilmiştir.
Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç, örneğin; görme engellilerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye; ortopedik engellilerin kullandıkları tekerlekli sandalye, ortez-protez gibi cihaz ve araçlar ile özel bilgisayar programları istisna kapsamında kabul edilmektedir. Ancak binek otomobili ve diğer nakil vasıtalar araç-gereç kapsamında değerlendirilmediğinden KDV’ den istisna değildir.
4. Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası
197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun “İstisnalar” başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre,
- Engellilik dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtları,
- Diğer malul ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtları motorlu taşıtlar vergisinden istisna kılınmıştır.
5. Gümrük Vergisi Kanunu
4458 sayılı Gümrük Kanununun 167. maddesinin birinci fıkrasının (12/a) bendinde malul ve engellilerin kullanımına mahsus eşyanın gümrük vergilerinden muaf olduğu belirtilmiştir.
6. Emlak Vergisi Kanunu
Malul ve engellilere vergi açısından sağlanan imkânlardan biri de emlak vergisinde uygulanmaya başlanan indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasıdır. 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 8. maddesine göre; Türkiye sınırları içinde brüt 200 m² ’yi geçmeyen tek meskene veya tek meskende hisseye sahip olan (intifa hakkına sahip olunması hali dâhil) engelliler, indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanarak emlak vergisi ödemeyeceklerdir.
Sonuç
Türk vergi mevzuatında engellilere tanınan haklar, sosyal devlet anlayışı kapsamında düzenlenmiş, engelli bireylerin ekonomik ve sosyal hayata katılımlarını destekleyerek, yaşam standartlarını iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Engelli bireylerin bu haklardan tam anlamıyla yararlanabilmesi için, düzenlemelerin bilinmesi ve başvuru süreçlerinin doğru bir şekilde takip edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda detaylı bilgiler “Engelliler İçin Vergi Rehberi” Mayıs/2024’ te güncellenerek kullanıma sunulmuştur.
3 Aralık Dünya Engelliler Günü’ nün engelli bireylerimizin hayatını kolaylaştıracak düzenlemelerin artmasına vesile olmasını diler, tüm engelli vatandaşlarımıza ve ailelerine sağlıklı, mutlu ve huzur dolu bir yaşam temenni ederim.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
[/vc_message][vc_column_text]