Abdulkadir YILDIRIM
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
[email protected]
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte Devletin bel kemiği diyebileceğimiz Hazine ve Maliye Bakanlığımız tarafından vergi güvenliğini sağlamak, vergide kayıp kaçağı azaltmak amacıyla Vergi Usul Kanununun 257’inci maddesinin 6 numaralı fıkrasında; manyetik bandrol ve etiket kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirme yetkisi kapsamında kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil bulunan ve işte kullanılan taşıtlara 31/12/2024 tarihine kadar taşıt tanıma birimi takılması zorunluluğu getirilmiştir.
Makalemizde ulusal taşıt tanıma sistemi hakkında bilgi verip bu sisteme neden ihtiyaç duyulduğunu, hangi taşıtların zorunluluk kapsamında bulunduğunu ve mükelleflerin dikkat etmesi gereken konularda bilgi vereceğiz.
1-) Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Nedir?
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlara akaryakıt istasyonlarında yapılacak akaryakıt satışlarında, araçların plaka bilgisinin elle girişini engelleyecek şekilde, plaka bilgisinin yeni nesil akaryakıt pompa ödeme kaydedici cihazlarına (YN Pompa ÖKC) otomatik olarak yüklenilmesini sağlayacak sistemdir.
2-) Bu Sistemin Amacı nedir?
Türkiye’de akaryakıt ticareti, kayıt dışı ekonomi ile mücadelede kritik bir rol oynamaktadır. Ulusal taşıt tanıma sistemi, Hazine ve Maliye Bakanlığımız tarafından kayıt dışı akaryakıt ticaretini azaltmak ve vergi kaçakçılığını önlemek için getirilmiş bir sistemdir.
Mevcut uygulamada yakıt alımı sırasında, plaka bilgilerinin istasyon personeli tarafından elle yazılması, gerçekte yakıt alan araç ile adına fatura, fiş oluşturulan aracın farklı olabilmesine imkân sağladığından, usulsüz düzenlenen bu fatura ve belgelere dayanılarak gerçekte yapılmayan akaryakıt harcamalarının vergi mükellefleri tarafından gider yazılmasının önlenmesi amaçlanmaktadır.
3-) Taşıt Tanıma Birimi Taktırmak Zorunda Olan Araçlar Hangileridir?
Akaryakıt alımlarındaki fatura, fişlerini gider olarak gösteren her vergi mükellefinin; kiralama yoluyla edindiği veya işletmesine dâhil olan ve işte kullandığı her araca “Taşıt Tanıma Birimi (TTB)” taktırma zorunluluğu getirilmektedir.
Zorunluluk; akaryakıt tüketen ve işte kullanılan tüm araçları (otomobil, kamyon, kamyonet, minibüs, otobüs, çekici, tır vb.) kapsamaktadır. Elektrikli araçlar taşıt tanıma birimi taktırma zorunluluğu dışında bırakılmıştır.
4-) Sistemin Genel İşleyişi Nasıldır?
UTTS’yi kurma ve işletme görevi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğüne (Yazımızın bundan sonraki bölümünde müdürlük olarak ifade edilecektir.) verilmiş olup, sistemin işleyişindeki sorumluluk müdürlüğe aittir.
Zorunluluk kapsamında olan araçlara 31.12.2024 tarihine kadar müdürlük tarafından üretilen TTB’ler, taşıtların yakıt depo girişi üzerine taktırılacak. Aynı zamanda tüm akaryakıt istasyonlarında aynı süre içerisinde, en az bir akaryakıt pompa tabancasına müdürlük tarafından üretilen taşıt tanıma okuyucu sistemi monte edilecektir. Akaryakıt almak için istasyona gelen araçlar, akaryakıt istasyon personelinin herhangi bir müdahalesi olmadan, pompa tabancası ile yakıt depo girişine taktırılan cihazlar arasında elektronik olarak iletişim kurularak alınan yakıt miktarı ve plaka bilgileri ÖKC fişlerinde otomatik olarak gözükecektir.
Akaryakıt istasyonu işleten firmalar, UTTS kapsamında TTB takılı taşıtların plaka bilgileri ile Pompa ÖKC üzerinde otomatik olarak görünen plaka bilgisinin doğruluğunun kontrolünü yapmakla sorumludurlar.
Zorunluluk kapsamında olan araçların TTB taktırabileceği firmalar ve adresleri https://www.utts.gov.tr/utts-yetkilendirilmis-montaj-firmasi-listesi.pdf internet sitesinde yayınlanmış olup donanıma ilişkin ücretler ve UTTS kapsamında verilecek hizmet bedelleri Darphane tarafından belirlenmektedir.
5-) Sisteme Uyulmaması Halinde Uygulanabilecek Müeyyideler
Makalemizin asıl konusunu oluşturan zorunluluğa uyulmaması hâlinde, mükelleflerin karşılaşabileceği cezalar nelerdir. Belirlenen usul ve esaslara aykırı hareket eden veya belirlenen sürelerde öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ceza hükümleri uygulanır.
213 sayılı VUK’un Mükerrer 257’inci maddesinin 6 numaralı fıkrası dikkate alındığında Maliye Bakanlığı’na verilen vergi güvenliğini sağlamaya yönelik; manyetik bandrol ve etiket kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirme yetkisi kapsamında getirilen bu zorunluluk kapsamındaki araçlara Taşıt Tanıma Sistemi (TTS) taktırılmaması veya akaryakıt ticareti yapan istasyonların pompa tabancalarına TTO (Taşıt Tanıma Okuyucu Cihazı) takılması zorunluluğuna uyulmaması halinde Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355 maddesine istinaden aşağıdaki tablolarda belirtilmiş olduğu şekilde mükellefin girmiş olduğu sınıfa göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Tablo 1
|
VUK 355/1.maddesine Göre Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezaları
|
| Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında |
20.000 Türk Lirası |
| İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında |
10.000 Türk Lirası |
| Yukarıdaki sütunlarda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında |
5.000 Türk Lirası |
(Not: Madde metni sadeleştirilerek sadece konumuzla ilgili kısmı tabloya aktarılmıştır.)
Zorunluluk kapsamındaki araçlara Taşıt Tanıma Sistemi (TTS) taktırılmaması veya istasyonda bulunan en az bir akaryakıt pompa tabancasına TTO (Taşıt Tanıma Okuyucu Cihazı) takılması zorunluluğuna uyulmaması halinde, 1.1.2025 tarihinden itibaren akaryakıt teslimlerine yönelik düzenlenen faturalar, fişler hiç düzenlenmemiş sayılacağından VUK’un 353/2’inci maddesine istinaden mükellefin durumu ve tespit sayısına göre her bir belge için özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Tablo 2
|
2 Sayılı Cetvel (Ek:28/7/2024-7524/11 md.)
|
|
353 üncü Maddenin Birinci 353 üncü Maddenin Birinci Fıkrasının (1) Numaralı Bendi Ceza Miktarı (Asgari-TL) |
353 üncü Maddenin Birinci 353 üncü Maddenin Birinci Fıkrasının (1) Numaralı Bendi Ceza Miktarı (Asgari-TL) |
| 2. Tespit |
20.000 |
20.000 |
| 3. Tespit |
30.000 |
30.000 |
| 4. Tespit |
40.000 |
40.000 |
| 5. Tespit |
50.000 |
50.000 |
| 6. ve Sonraki Tespitler |
100.000 |
100.000 |
(NOT: 7524 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle 213 sayılı Kanunun özel usulsüzlük cezalarını düzenleyen 353 üncü maddesinde değişiklik yapılmış olup, anılan Kanuna özel usulsüzlük cezalarının her bir tespit için artan tutarda uygulanmasını öngören (2) sayılı cetvel eklenmiştir.)
Örnek: İstanbul’da kazancı basit usulde tespit edilen taksi işletmeciliği faaliyetinde bulunan A kişisi getirilen zorunlulukla birlikte işletmesinde kayıtlı olan 2023 model ticari taksisinin yakıt deposunun üzerine 31.12.2024 tarihine kadar taşıt tanıma birimi taktırmak zorundadır. Mükellef A kişisi 31.12.2024 tarihine kadar bu yükümlülüğe uymaz ise VUK 355/1. maddesine Göre 10.000 Türk Lirası özel usulsüzlük cezası ile karşılaşabilecektir.
Örnek: Ankara’da şehirler arası yük taşımacılığı faaliyetinde bulunan Yıldırım nakliyat A.Ş firması , işletmesinde kayıtlı olan 5 adet kamyonunun yakıt deposunun üzerine 31.12.2024 tarihine kadar taşıt tanıma birimi taktırmak zorundadır. Mükellef 31.12.2024 tarihine kadar bu yükümlülüğe uymaz ise VUK 355/1. maddesine göre 20.000 Türk Lirası özel usulsüzlük cezası ile karşılaşabilecektir.
Makalemizde detaylı bir şekilde anlatmış olduğumuz üzere, mükelleflerin getirilen yasal düzenlemeye uymaları aksi taktirde cezai müeyyideler ile karşılaşmaları söz konusu olacaktır.
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
