Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri, 2023
İhracatın %43,4’ünü, ithalatın ise %55,5’ini büyük ölçekli girişimler gerçekleştirdi
Dış ticaret verileri ile iş kayıtları sisteminde yer alan girişimlerin ana faaliyet türü ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek, dış ticaret yapan girişimlerin özellikleri elde edilmektedir. Dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtları sistemi kullanılarak elde edilen verilere göre, 2023 yılında 139 bin 349 girişim ihracat, 252 bin 908 girişim ithalat yaptı. Yapılan eşleştirmede, ihracat ve ithalat yapan girişimlerin yaklaşık %100,0’ının bilgilerine ulaşılmıştır. Bu girişimler toplam ihracatın ve ithalatın yaklaşık %100,0’ını gerçekleştirmiştir. İthalattaki girişim sayısındaki artış, Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesi sistemindeki girişim sayısı artışından kaynaklanmaktadır.
Toplam ihracatın %20,2’sini yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler, toplam ihracat yapan girişimlerin %69,4’ünü oluşturdu. İhracatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %17,5, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %18,8, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin payı ise %43,4 oldu.
Toplam ithalatın %12,9’unu 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler yaptı. İthalatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %13,1, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %18,4 oldu. 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı %55,5 olurken; bu girişimler toplam ithalat yapan girişimlerin %1,5’ini oluşturdu.
İhracatın yarısından fazlasını sanayi sektöründeki girişimler gerçekleştirdi
Girişimin ana faaliyetine göre ihracatın %56,0’ını, ithalatın ise %46,8’ini sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %39,4, ithalattaki payı ise %39,3 düzeyinde gerçekleşti.
Sanayi sektörünün ihracatında 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimler %67,3 pay ile öne çıktı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %88,8 pay ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli girişimlerin hâkimiyeti devam etti.
Sanayi sektörü ithalatında büyük ölçekli girişimler %78,1 pay ile öne çıktı. Ticaret sektöründe, büyük ölçekli girişimlerin payı %28,1, diğer sektöründe büyük ölçekli girişimlerin payı %56,9 payı oldu.
Sanayi sektöründeki girişimler ihracatının %46,7’sini Avrupa Birliği (AB 27) ülkelerine yaptı
Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ihracatlarının %46,7’sini AB 27 ülkelerine, %14,3’ünü Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ve %14,0’ını AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın %64,0’ını sanayi, %32,9’unu ticaret, %3,1’ini ise diğer sektöründeki girişimler yaptı.
Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ithalatlarının %32,7’sini AB 27 ülkelerinden, %25,9’unu Diğer Asya ülkelerinden, %16,5’ini ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin en çok ithalat yaptığı ülke grupları sırasıyla %30,2 pay ile AB 27 ülkeleri, %27,9 ile Diğer Asya ve %23,5 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu.
İmalat sanayi ürünleri ihracatının %57,8’ini sanayi sektöründeki girişimler yaptı
İmalat sanayi ürünleri ihracatının %57,8’ini ana faaliyeti sanayi olan girişimler, %37,9’unu ise ana faaliyeti ticaret olan girişimler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin yaptığı ihracatın ise %96,9’unu imalat sanayi ürünleri, %1,6’sını tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri, %1,1’ini de madencilik ve taşocakçılığı ürünleri oluşturdu.
İmalat sanayi ürünleri ithalatının %44,2’sini sanayi, %45,5’ini ticaret ve %10,3’ünü diğer sektörlerdeki girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin ithalatının %76,0’ını imalat sanayi ürünleri, %3,7’sini madencilik ürünleri, yine %3,7’sini ise tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri oluşturdu.
İhracatın %48,5’ini ilk 500 girişim tarafından gerçekleştirildi
İhracatın %48,5’ini, ithalatın ise %64,8’ini ilk 500 girişim yaptı. En çok ihracat yapan ilk 5 girişim toplam ihracatın %8,1’ini, en çok ithalat yapan ilk 5 girişim ise ithalatın %14,1’ini gerçekleştirdi.
Sanayi sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin sanayi sektöründeki payı %14,1, ticaret sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise %10,3 oldu. Sanayi sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişiminin payı %19,0, ticaret sektöründe ise %13,7 oldu.
Girişimlerin %70,7’si tek ülkeden ithalat yaptı
Girişimlerin %49,5’i tek ülkeye ihracat yaparken, %14,4’ü iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin oranı %4,1 iken, bu girişimlerin ihracattaki payı %56,3 oldu.
Girişimlerin %70,7’si, tek ülkeden ithalat yaparken, %13,7’si iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan girişimlerin oranı %1,0 iken, bu girişimlerin ithalattaki payı %50,5 oldu.
Kaynak: TÜİK