Mali Tatilin, Mart Ayına İlişkin Aylık Dönem e-Defter ve Beratların Gönderilmesi ve Onaylanmasına Herhangi Bir Etkisi Yoktur – Sebahattin ERİŞ, SMMM

Sebahattin ERİŞ
SMMM
Bağımsız Denetçi
[email protected]

Konu dışı;

GİB tarafından bu gün, parantez içinde (5604 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınarak hazırlanmıştır) açıklaması da yapılarak Temmuz ayı mali takvimi yayınlanmıştır.  Mali tatil kapsamına giren hiçbir beyanname zaten mali tatil süresi içerisinde olmadığı için mali tatilden yararlanılamamakta, mali tatil süresi içerisine denk gelen diğer beyannameler ise mali tatil kapsamında bulunmadığından mali tatilden yararlanılamamaktadır. Her hal ve şartta hiçbir beyanname için yararlanılamamaktadır.

Mali tatilden yararlanılabilen diğer meselelerde ise, mali idare tarafından bir defter ve belge istenirken, bir gün verilirken veya diğer herhangi bir konuda bu kanundan habersiz gibi davranılıp öncelikle mali idare tarafından tanınmadığı için 5604 sayılı Kanun aslında “ilga” edilmiş haldedir.

Konuya dönecek olursak;

Aylık dönem olarak gönderenlerde, 2024/Mart ayına ilişkin e-defter ve beratların gönderilmesinin ve onaylanmasının mali tatilden yararlanma olanağı YOKTUR.

Aylık dönem olarak gönderenlerde, 2024/Mart ayına ilişkin e-defter ve beratların en geç 10.07.2024 tarihine kadar gönderilmesi ve onaylanması gerekmektedir. Söz konusu Mart ayına ilişkin e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanmasının mali tatilden yararlanma olanağı yoktur.

Bunun nedenlerini şöyle tespit edip sıralayabiliriz.

Birincisi;

“e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanması” işlemi öncelikle, vergi hukukumuzdaki VERGİ USUL/DEFTER TASDİKİ alt normuna tabidir. Vergi Usul Kanunu’na 2021 yılında eklenen 226/A maddesi ile artık, “e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanması” aynı Kanundaki defter tasdiki hükümlerine tabidir. Dolayısı ile “e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanması” demek her şeyden önce ait oldukları aylık ya da 3 aylık dönemin “Defterlerinin Tasdiki” demektir.

Kâğıt defter tasdikleri için normal ve ek sürelerin tayininde ya da normal ve ek sürelerin kaçırıldığının tespitinde, nasıl 213 sayılı Kanunun 221.maddesine, 352-I/8.maddesine ve 352-II/6.maddesine topluca bakarak hareket ediyorsak, artık e-defter ve berat gönderilmesi ve onaylanmasında da aynı Kanun’un 226/A maddesindeki atıflar nedeniyle yine aynı maddelere bakarak e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanmasının normal ya da ek sürede yapılıp yapılmadığına ve bu atıflar nedeniyle ait oldukları ayın/döneminin defter tasdikinin süresinde ya da ek sürede sayılıp sayılmayacağına karar vermemiz gerekmektedir.

Basit gibi görünen, herhangi bir nedenle e-faturaya zorunlu geçilmesi, bu zorunluluktan dolayı takip  eden yılbaşından itibaren e-defterin zorunlu hale gelmesi, e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanmasının yukarıda değinilen normal ya da ek sürelerde yapılmaması, aslında hiç defter tasdik ettirilmemiş ve tasdikli defter tutulmamış sayılabilmekte ve bunlara ilişkin Vergi Usul Kanunu’ndaki adli ve idari tüm ağır yaptırımlara tabi olabilmektedir. Ancak bu konu farklı bir konu olduğu için bu yazımızda değinilmeyecek, başka bir yazımızda ele alınacak ve bu yazımızda “e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanmasının” mali tatille bağlantısı olmadığı anlatılmaya çalışılacaktır.

Yukarıdaki yasal düzenlemeler doğrultusunda, e-defter ve berat gönderilmesi ve onaylanması; süresinde veya ek sürede yapılmışsa ait olduğu ayın/3 aylık dönemin defterlerinin yasal süresi ve ek  süre içerisinde tasdik ettirildiği ve geçerli olduğu anlamına gelmekte, süresinde veya ek sürede gönderilmemiş ve onaylanmamışsa o zaman da ait olduğu ayın/3 aylık dönemin defterlerinin yasal süresi ve ek süresi içerisinde tasdik ETTİRİLMEDİĞİ sonucunu doğurmakta ve cezai müeyyide anlamında defter tasdikine ilişkin tüm ağır yaptırımlara tabi olabilmektedir.

Dolayısı ile, e-defter ve berat gönderimi/onaylanması; ait olduğu ayın/3 aylık dönemin DEFTER TASDİKİ hükümlerindedir.

İkincisi;

e-defter ve beratlar bir bilgi gönderimi DEĞİLDİR, ya da tutulmuş, tamamlanmış, kesinleşmiş, dökülmüş bir kaydın Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndaki bir birime ya da vergi müfettişlerine ya da diğer inceleme görevlilerine ya da başka maksatla başka bir yere gönderilmesi DEĞİLDİR. Daha ilk yasal kayıtların dönemsel olarak tutulması ve ilk kayıtlarının elektronik ortamda oluşturulmasıdır.

Başka bir anlatımla e-defter ve berat gönderilmesi ve onaylanması demek; aslında artık bakanlık ekranında defter tutulması, tüm kayıtların orada yapılması ve ilk kayıtların elektronik olarak orada oluşturulması anlamındadır.

Çünkü artık, tasdikli ya da tasdiksiz harici bir defteriniz ya da defter tutma biçiminiz yoktur. İlk defterin tutulması ve ilk kayıtların yapılması elektronik ortamda ve bakanlık ekranındadır. (Her ay ve her işlemde ekrana elektronik ortamda yapılan ilk muamele İLK kayıttır)

Hiçbir tasdikli defter bulundurmaya gerek olmadan, hiçbir yere dökme zorunluluğu bulunmadan, e-defterlerin belirli aralıklarla bakanlığa gönderiliyor ve onaylanıyor olması; aslında daha ilk kayıtların ve ilk defter dökme işleminin bakanlık ekranında yapılıyorduğu gerçeğini değiştirmez.

Dolayısı ile e-defter ve berat gönderimi ve onaylanması, bir bilgi gönderimi DEĞİL, ilk kayıtların elektronik ortamda tutulması, elektronik ortamda oluşturulması ve kaydedilmesi anlamındadır. Daha ilk kaydı yapılmayan bir veriden YASAL BİLGİ/YASAL DEFTER olarak söz edilemez.

5604 sayılı Mali Tatile ilişkin Kanun’da ise, sıklıkla bilgi gönderiminden söz edilmektedir.

Üçüncüsü;

Mali Tatile ilişkin 5604 sayılı Kanun’da, defterlerin açılış ya da kapanış tasdiklerinin mali tatile denk gelmesi durumunda nasıl bir yol izleneceği ile ilgili hiçbir hüküm yoktur. Ya da bu anlama gelebilecek hiçbir lafız ve mana yoktur. E-defter ve beratların gönderimi ve onaylanması yukarıda da değindiğimiz gibi, öncelikle vergi hukukumuzdaki DEFTER TASDİK hükümlerine tabidir.

Ayrıca, 5604 sayılı Kanun; ilk defa 2007 yılında ihdas edilmiş ve hiçbir değişiklik geçirmemiştir. (2016 yılında “7” nin “5” yapılması ve bir kelimenin düzeltilmesi dışında)

“e-defter ve berat gönderimi ve onaylanması” düzenlemesinin vergi hukukumuza Tebliğ ile 2011 yılında girmiş olmasına rağmen, bu düzenleme ile ilgili 5604 sayılı Kanun’da hiçbir değişiklik veya ekleme yapılmamıştır.

Dolayısı ile 5604 sayılı Kanun’da sıklıkla yer alan “bilgi”, “bilgi ve belgeler” ya da bu minvaldeki anlatımlar; tutulmuş, ilk kayıtları yapılmış ve tasdikli bir deftere dökülmüş kayıtların istenilen yerlere ibrazına ilişkindir. Başka bir anlatımla, oluşmuş, kesinleşmiş ve dökülmüş kayıtların sonradan ibrazına ilişkindir.

E-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanması ise; tasdikli hiçbir defter ve ortam bulundurulmadan, bulundurmaya gerek olmadan ELEKTRONİK ORTAMDA DEFTER TUTULMASI VE HER BİR İŞLEMİN DAHA İLK KAYITLARININ YİNE ELEKTRONİK ORTAMDA BAKANLIK EKRANLARINDA YAPILMASIDIR. (belirli aralıklarla gönderiliyor olması, elektronik ortamda ve bakanlık ekranında tutuluyor ve ilk kayıtların yine bakanlık ekranında yapılıyor olduğu gerçeğini değiştirmez)

Yine 5604 sayılı Kanun’da pek çok anlama gelebilecek şekilde sıklıkla yer alan “bilgi”, ya da “bilgi ve  belgeler” gibi kelimelerin ya da hükümlerin hiç biri; “e-defter ve berat gönderimi ve onaylanması” hükümlerini ya da bu hususun DEFTER TASDİKİ sayılması nedeniyle defter tasdiki hükümlerini karşılayacak anlamda, kapsamda, manada veya lafızda değildir.

“e-defter ve berat gönderilmesi ve onaylanması” ile “mali tatil” ilk defa çakışmış ve e-defter ve berat gönderilmesi ve onaylanmasına ilişkin sürelerde (Mart ayına ilişkin aylık e-defter ve berat gönderimi ve onaylanması süresinde) bir değişiklik yapılmadığı sürece ileriki yıllarda da çakışacaktır.

Dolayısı ile yukarıda tespit ettiğim yasal gerekçeler ve açıklamalar doğrultusunda, en geç 10.07.2024 tarihinde gönderilmesi ve onaylanması gereken Mart ayı aylık döneme ilişkin e-defter ve berat gönderimleri ve onaylarının mali tatilden yararlanma olanağı yoktur ve en geç 10.07.2024 tarihine kadar normal sürede gönderilmesi gerekecektir.

Ayrıca, yukarıda anlattığımız yasal mevzuat çerçevesinde, Mart ayı aylık döneme ilişkin e-defter ve beratların; sadece II. derece Usulsüzlük Cezasına katlanılarak normal süresinden sonraki ek sürede  gönderilmesi halinde de yine, e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanması ve bunların tasdik hükmündeki diğer tüm işlemleri yasal süreleri içerisinde (ek sürede) yapılmış sayılacaktır ve II. derece usulsüzlük cezasının dışında başkaca hiçbir cezai müeyyide gerektirmeyecektir. Ancak ek süreye ilişkin bu durumun da yine mali tatille bir ilgisi, bir bağlantısı bulunmamaktadır.

e-defter ve beratların gönderilmesi ve onaylanmasına ilişkin 5604 sayılı Kanun’a bir ekleme yapılmadığı sürece, ileriki yıllarda da Temmuz ayında verilen Mart ayına ilişkin e-defter ve beratların mali tatilden yararlanma olanağı bulunmayacaktır.

Kaynakça:

1-) 5604 Sayılı Mali Tatile İlişkin Kanun

2-) 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

3-) 1 sıra numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği