Kripto Varlıklara İlişkin İlk Yasal Düzenleme
Fatih KAYA
Vergi Müfettişi
[email protected]
Ülkemizde kripto varlıklarla ilgili hangi yasal adımların atılacağı uzun süredir merakla bekleniyordu. Özellikle Avrupa Birliği’nin kripto varlıklar, kripto varlık satıcıları ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile ilgili olarak Avrupa Birliği düzeyinde ilk yasal düzenleme olan Kripto Varlık Piyasa Tüzüğünü (MİCA) 16.05.2023 tarihinde kabul etmesiyle birlikte artık ülkemiz özelinde de kripto varlıklara ilişkin yasal düzenlemelerin gelmesi an meselesiydi. Ve nihayet beklenen ilk adım geldi ve tesadüf müdür bilinmez ama Avrupa Birliği Konseyi’nin Kripto Varlık Piyasa Tüzüğünü (MİCA) kabul etmesinin yıl dönümünde yani 16.05.2024 tarihinde kripto varlıklara ilişkin Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM Başkanlığı’na sunuldu.
Peki neydi bu kripto varlık? Kripto varlık, elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıklar şeklinde tanımlanmaktadır. Kripto varlıklarla ilgili olarak bu konunun birinci ayağını oluşturacak olan ve eğer TBMM tarafından kabul edilerek yürürlüğe girerse söz konusu alandaki ilk yasal düzenleme olma özelliğini taşıyacak olan kanun teklifi,
– Kripto varlıkların transfer edilebilmesini, bu varlıkların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan cüzdan adı verilen yazılım, donanım, sistem ya da uygulamalar,
– Kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar, (platformlar),
– Kripto varlık hizmet sağlayıcıları,
– Kripto varlık saklama hizmeti veren kuruluşlara
ilişkin düzenlemeler içermektedir.
Bu yazımızda söz konusu kanun teklifinde yer alan düzenleme önerilerinden kısaca bahsetmeye çalışacağız. Bununla birlikte söz konusu kanun teklifi Sermaye Piyasası Kanununda değişiklik yapılmasına dair bir kanun teklifi, bu nedenle kripto varlıklar üzerinden alınacak vergilerle ilgili bir düzenleme henüz söz konusu değil. Ancak Sermaye Piyasası Kanununda yapılacak gerekli düzenlemelerden sonra kripto varlıklar üzerinden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi ile ilgili detaylı bir teklifin de yakın zamanda TBMM gündemine geleceğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Söz konusu kanun teklifi ile kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyete başlamaları için Sermaye Piyasası Kurulundan izin almaları zorunlu tutulmaktadır. Bununla birlikte ilgili kanun teklifi yasalaşırsa, yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde, Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenecek belgelerle Kurula başvuruda bulunarak, yine ilgili kanun teklifi ile eklenecek olan “Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kripto varlıklara ilişkin hükümler” başlıklı 35/B maddesi ve “Kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerine ve kripto varlıkların transfer ve saklamasına ilişkin esaslar” başlıklı 35/C maddeleri hükümleri uyarınca çıkarılacak ikincil düzenlemelerde öngörülecek şartları sağlayarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklardır. Şayet bu başvuruyu yapmaz iseler müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan üç ay içerisinde tasfiye kararı alacaklarına ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunmak zorunda olacaklardır.
Kanunun yürürlüğü sonrasında faaliyete başlamak isteyenler ise faaliyetlerine başlamadan önce Sermaye Piyasası Kuruluna başvuruda bulunarak ikincil düzenlemelerde öngörülecek şartları sağlayarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarını beyan edecekleridir.
Yine söz konusu kanun teklifinin yürürlüğe girmesi durumunda yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcılar Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerini sonlandırmak zorundadırlar. Yurt dışında yerleşik platformlar tarafından Türkiye’de iş yeri açılması, Türkçe internet sitesi oluşturulması, sunulan kripto varlık hizmetlerine ilişkin olarak doğrudan veya Türkiye’de yerleşik kişi ya da kurumlar aracılığıyla tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunulması durumlarından herhangi birinin varlığı hâlinde faaliyetlerin Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik olduğu kabul edilir.
Müşterilerin kripto varlıkları nakde veya nakdi kripto varlığa çevirebilmelerine ve kripto varlıkların transferinin gerçekleştirilmesine imkan veren Türkiye’de yerleşik ATM ve benzeri elektronik işlem cihazlarının faaliyetleri söz konusu kanun teklifinin yasalaşması durumunda yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde sonlandırılacaktır. Faaliyetini sonlandırmayan ATM’ler mahallin en büyük mülki idare amirinin bildirimi üzerine işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin mevzuatta belirlenen yetkili idareler tarafından kapatılacaktır.
Kanun teklifi içerisinde birde Sermaye Piyasası Kurulu ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilecek bir oran belirlenmiş durumda. Her yıl platformların bir önceki yılki faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde biri Sermaye Piyasası Kurulu, yüzde biri de TÜBİTAK bütçesine ilgili yılın Mayıs ayı sonuna kadar ödenerek gelir olarak kaydedilecek olmakla beraber söz konusu Sermaye Piyasası Kurulu ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilmesi uygulaması 2024 gelirleri üzerinden 2025 yılında uygulanmaya başlanacaktır.
Son olarak söz konusu kanun teklifinde kripto varlık hizmet sağlayıcılarına yönelik çeşitli sorumluluklar ve bunlara ilişkin cezalara da yer verilmiştir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları üzerlerine düşen kripto varlık hizmet sağlayıcılığı görevi nedeniyle kendilerine tevdi edilmiş olan veya koruma, saklama ve gözetimiyle yükümlü olduğu para veya para yerine geçen evrak veya senetleri, diğer malları veya kripto varlıkları kendisinin ya da başkasının zimmetine geçirirse sekiz yıldan on dört yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacakları gibi kripto varlık hizmet sağlayıcının zararını tazmine mahkum edileceklerdir. Kanun teklifinde yukarıda yer alan zimmet suçunun nitelikli haline de suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi hâlinde faile on dört yıldan yirmi yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası verileceği, bununla birlikte adli para cezasının miktarının kripto varlık hizmet sağlayıcının ve müşterilerinin uğradığı zararın üç katından az olamayacağı şeklinde yer verilmiştir.
Sonuç olarak kripto varlıklara ilişkin olarak Sermaye Piyasası Kanununda değişiklik yapılmasına dair kanun teklifi yukarıda yer alan düzenlemeler veya bu düzenlemelere paralel olan başka düzenlemeler ile birlikte yasalaştığı durumda, kripto varlık platformları, kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kripto varlık saklama hizmeti veren kuruluşlar yasal bir zemine kavuşacak, söz konusu kuruluşlar üzerinde Sermaye Piyasası Kurumu denetimi sağlanacak ve kripto varlıklar ile işlem yapanların daha güvenli bir ortamda işlem yapmasına zemin hazırlanmış olacaktır. Bununla birlikte ülkemizde yaklaşık on milyon kişinin kripto varlıklarla ilgili işlem yapmış veya yapıyor olması göz önüne alındığında sadece bu düzenleme ile bile birlikte belirli bir kamu kaynağı yaratılacağı açıktır.
Kaynakça
16.05.2024 Tarihli Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
