İsmail KÖKBULUT
Yeminli Mali Müşavir
ismail@kokbulut.com
2023 yılı bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri beyannamelerinde enflasyon düzeltilmiş haliyle beyanda bulundular.2024 ve 2025 yıllarında uygulanacak olan enflasyon düzeltmesi ile öz sermayeleri güçlü olan firmalar vergisel olarak avantajlı veya olumsuz olarak etkilenmezken, kredi ile yatırım yapan firmalar açısından ilave vergi yükü olacak.
İstihdamın sağlanması, ihracatın artırılması için üretim odaklı yatırım yapılması gerekiyor. Yatırım için en önemli koşullar ise uygun ekonomik iklimin sağlanması. Bu iklimin sağlanması için yatırımcıya birçok yönüyle teşvik ve indirimler sağlanmakta. Özellikle yatırım teşvik belgeleri ile sağlanan indirimli kurumlar vergisi, gümrük vergisi, KDV istisnası, faiz desteği, yatırım yeri arazi desteği, istihdam üzerindeki bir kısım SGK prim destekleri bunların bir kısmı.
Belli bir büyüklüğün üzerindeki yatırımların özkaynaklar ile yapılması mümkün değil. Yatırımın finansmanı çoğu zaman krediler ile sağlanmakta. Bu amaçla yatırım bankaları uzun vadeli yatırım kredilerini firmalara sunmakta.
Enflasyon düzeltmesi yatırım yapan firmaları nasıl etkiliyor?
2024 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde, düzeltme farkları vergi hesabında dikkate alınacağından, enflasyon düzeltmesi; özkaynağı güçlü, parasal olmayan aktif varlığı daha düşük olan işletmelerde zarar artırıcı sonuç doğuracak, vergi matrahları fark kadar azalacak. Buna karşılık parasal olmayan aktif varlıkları güçlü, finansmanını borçlanma ile yapan, özkaynağı düşük işletmelerde ise, enflasyon düzeltmesi kar artırıcı sonuç doğuracak, vergi matrahlarını artıracak ve ilave vergi hesaplamaları gerekecek.
Konuya ilişkin yayımlanan 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde bilançoda aktif varlık olarak yer alacak “258-Yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı yatırımlar” parasal olmayan kıymetler arasında sayılmıştır. Parasal olmayan kıymetler değerleme dönemlerinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gereken kıymetleri ifade ediyor.
2024 yılında yatırımı devam bir firma için yapımı süren yatırım harcamalar bu hesapta takip ediliyor.
Firmaların geçici vergi dönemlerinde parasal olmayan kıymetlerini enflasyon düzeltmesine tabi tutması ve ortaya çıkan kâr veya zararlarını da dönem beyanları ile ilişkilendirmesi gerekiyor.
Konuyu basit bir örnekle açıklayalım;
2024 yılı başında yatırımına başlamış bir şirketin toplam yatırım tutarı 1 milyar TL.’dir. İlk altı ayda yatırımın yarısı diğer altı ayda da %50 si tamamlanacak olsun. Toplam yatırım bedelinin %50’si öz kaynakları ile %50’si de kredi ile finanse edilecektir. Kredi ve özkaynak tutarları yatırım harcamaları yapıldıkça eş zamanlı olarak tedarik edilmektedir. (Örnek uygulamada Reel Olmayan Finansman Maliyeti dikkate alınmamıştır.)
2024 yılı ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılmayacak olması nedeniyle örneği 2. Geçici vergi dönem sonu olan 30 Haziran 2024 tarihli enflasyon düzeltmesi yapılması halinde açıklayacağız.
30 Haziran 2024 tarihli bilanço kalemleri;
AKTİF
258- 500 milyon TL (Parasal olmayan kıymet)
PASİF
400- 250 milyon TL (Parasal kıymet)
500- 250 milyon TL (Parasal olmayan kıymet)
Aktif tarafta yer alan parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan farkları gelir, pasif tarafta parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan farklar ise gider mahiyetindedir.
Kaynak ve harcama tarihlerinin da eş zamanlı olması hususu dikkate alınarak enflasyon düzeltmesine esas parasal olmayan kıymetlerin aynı tarihlerde oluştuğu ve ortalama olarak %25 oranında enflasyon düzeltmesine esas artış oranı dikkate alınacaktır.
AKTİF
258- 500 milyon TL (Parasal olmayan kıymet) x 0,25= 125 milyon TL artış karşılığı gelir
PASİF
500- 250 milyon TL (Parasal olmayan kıymet) x %25 = 62,5 milyon TL artış karşılığı gider
258 hesapta yer alan yapılmakta olan yatırım tutarından enflasyon artışı nedeniyle ortaya çıkan 125 milyon TL gelirden, Özkaynak olan sermaye tutarının enflasyon artışı nedeniyle ortaya çıkan 62,5 milyon TL giderin indirilmesi sonucunda şirketin kurumlar vergisi matrahı başkaca bir faaliyeti olmadığı için 62.500.000.-TL’nin beyan edilmesi ve ilgili tutar üzerinden tabi olduğu örneğin %12,5 oranın da (yatırım teşvik belgeli olması nedeniyle %50 Kurumlar vergisi indirimli olması halinde) olması halinde şirket altı aylık dönem için 7.812.500.- TL kurumlar vergisi ödeyecektir.
Yatırım süreci tamamlanmadığı ve ilk yıl olması nedeniyle ortaya çıkan kredilere ilişkin faiz, kur farkları gider hesaplarına alınmayacağı için bu giderlerin de matraha bir etkisi yoktur. Diğer taraftan yatırım devam ettiği ve tamamlanmadığı için aktif değer üzerinden amortisman da hesaplanmayacak ve bu gider kalemi de oluşmayacaktır.
Özetle yatırım yapan şirketlerin özellikle yatırımlarının devam ettiği süreçlerde enflasyon düzeltmesi sonucu ciddi bir vergi yükü ile karşı karşıya gelebilirler. Bir taraftan yatırım teşvik belgeleri ile yatırımların teşvik edilmesi yönünde düzenlemeler varken diğer taraftan özellikle yatırım sürecinde finansmana ihtiyaç olduğu yatırım döneminde vergi yükü gelecek olması bu tür firmalar açısından 2. Geçici Vergi beyan dönemi gelmeden göz önünde bulundurması gereken önemli bir husus.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
[/vc_message][vc_column_text]
