Cemalettin YILDIZ
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
cemalettin.yildiz@gelirler.gov.tr
Ticari hayatta, ticareti yapılan mallara olan talebin artırılması amacıyla, bir takım pazarlama teknikleri geliştirilmekte, satışı yapılan malın yanında başka bir malın ayrıca bir bedel alınmaksızın verilmesi de sıkça karşılaşılan bir pazarlama tekniği olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak, firmaların iktisadi faaliyetini genişletme, emsal işletmelerle rekabet edebilme, üretim veya satışını yaptıkları mallara olan talebi koruma veya artırma amacıyla bir malın yanında başka bir mal verilmesi şeklinde gerçekleşen işlemlerde, çekilişler promosyon ürünü açısından bir bedelsiz teslim söz konusu olmadığından işletmelerin bilinirliğini arttırdığı ve bu sebeple reklam aracı olarak kullandığı aşikardır.
İşletmeler tarafından düzenlenen, çekiliş sonucu müşterilere dağıtılan otomobillerin çekiliş sonucu kazanan kişiye teslimi makalemizin konusunu oluşturmakta olup, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunu kapsamında değerlendirilip vergisel boyutu ele alınacaktır.
7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikalinin veraset ve intikal vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır. Buna göre, para ve mal üzerine düzenlenen yarışmalarda kazanılan ikramiyeler de ivazsız intikal kapsamına girdiğinden veraset ve intikal vergisine tabi tutulmaktadır.
Bilindiği üzere, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin (e) fıkrasında, para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 37.059 TL’sinin (2024 yılı için) vergiden istisna edileceği, aynı Kanunun 16 ncı maddesinin son fıkrasında da 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerin %10 (4783 sayılı Kanunun 11/c maddesiyle değişen ibare; Yürürlük; 01.02.2003) oranında vergilendirileceği ve ikramiyenin ayni olarak ödenmesi halinde fatura değerinin esas alınacağı belirlenmiştir.
Mezkûr kanunun 9’uncu maddesinin 3. fıkrasında Gerçek veya tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 5602 sayılı Kanunda tanımlanan şans oyunlarında, yarışma ve çekiliş ile müsabakaların yapıldığı günü takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar 5602 sayılı Kanun kapsamında şans oyunları düzenleyen ilgili kurum ve kuruluşlar ile yarışma ve çekilişi düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler ikramiye kazananların ikramiyelerinden kesilen vergileri, bir beyanname ile bildirmeye mecbur oldukları belirtilmiştir.
Diğer taraftan, 01.04.2007 tarihinde yürürlüğe giren 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile 320 sayılı Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca tertip edilen şans oyunlarından elde edilen hasılatın tâbi tutulacağı esasları düzenlemekte, her türlü şans oyunları faaliyetinden elde edilen hasılatın, şans oyunları vergisine tâbi olduğu belirtilmektedir. Mezkûr kanunun 6’ncı maddesinin dördüncü fıkrasında açıklandığı üzere uygulanacak olan verginin nispeti müşterek bahislerde %5, at yarışlarında %7 ve diğer şans oyunlarında %10 olduğu belirtilmiştir. İlgili oranların 8003 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Spor müsabakalarına dayalı müşterek bahislerde %10’dan %5’e, At yarışlarında %14’den %7’ye, Diğer şans oyunlarında %20’den %10 ’a indirilerek 01 Ocak 2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Konu ile ilgili olarak Maliye Bakanlığınca yayımlanan 28 No.lu Veraset ve İntikal Vergisi Genel Tebliğinde bu kavramlar tanımlanmıştır. Genel Tebliğe göre: “Yarışma; çekiliş ya da kur’a yöntemine başvurulmaksızın önceden ilan edilen bilgi, yetenek, güzellik gibi bazı kriterlere göre müsabakalarda üstünlük gösterenlerin (bir seçici kurul tarafından belirlenen iştirakçilere ikramiye verilmesi dahil) seçilmelerini, Çekiliş; çekiliş, bahis, iştirak, kur’a, ve benzeri yöntemlere dayanan düzenlemelerle katılımcıların bir bedel ödemeden veya ödedikleri bedelden daha yüksek bir değerde mal edinmelerini, İkramiye ; düzenlenen yarışma ve çekilişler karşılığında taahhüt edilen ve kazananlara verilmesi gereken nakit dahil her türlü menkul ya da gayrimenkul mallar ile sair bütün hak ve alacakları,” İfade etmektedir.
Ayrıca bahsi geçen Tebliğe göre:
Gerçek ve tüzel kişiler tarafından düzenlenen;
- Çekilişler,
- Yazılı ve görsel basın başta olmak üzere düzenlenen çekilişler,
- Bilgi, kültür, deneyim veya sair becerilerin sergilenmesine dayanan yarışmalar,
- Mal ve hizmetlerin tanıtımı veya satış hacminin arttırılması amaçlarıyla düzenlenen çekilişler, yarışma ve çekiliş kapsamında değerlendirilmiştir.
Yarışma ve çekilişin yardım toplanması, kamu hizmetlerine destek olunması, eğlence, kültür, tanıtım, anma veya kutlama amaçlarıyla düzenlenmiş olması ya da kamu kurum ve kuruluşları, vakıflar ve dernekler (kanunla kurulanlar dahil) cemaatler, spor kulüpleri okul aile birlikleri, emekli ve yardım sandıkları, görsel ve yazılı basın kuruluşları tarafından düzenlenmiş olması vergilendirilmesine engel değildir. Ayrıca verilen ikramiyelerin vergilendirilmesi için bunları düzenleyen gerçek kişilerin T.C. uyruğunda bulunması zorunlu olmadığı gibi tüzel kişilerin kanunî veya iş merkezlerinin Türkiye’de bulunması da şart değildir.
Veraset ve intikal vergisinde vergiyi doğuran olay bir şahsın veraset yoluyla veya diğer suretlerle karşılıksız olarak mal edinmesine bağlanmıştır. Bu edinim verasette, ölüm veya gaiplik kararıyla, diğer intikallerde ise mülkiyetin geçişi ile anlam bulur. 4369 sayılı Kanunla (Yürürlük tarihi: 15.09.1998) vergiyi doğuran olay bir üçüncü hukukî olaya bağlanmıştır ki, bu da yarışma ve çekilişin düzenlenip talihlinin belli olmasıdır. Hâlbuki uygulamada talihlilere yapılan teslimler çok uzun zaman alabilmekte veya talihliler kazandıkları ikramiyelere, uzun zaman sonra tasarruf edebilmektedirler. Hatta bazı zamanlarda kazanılan ikramiyeler talihli tarafından talep edilmemektedir. Buna rağmen kanun koyucu yarışma veya çekiliş tarihini, verginin doğduğu gün olarak kabul etmiştir. Yarışma ve çekilişlerde kazananlara verilen ikramiyelerin değerinin istisna haddinin altında kalması hâlinde, bu tutar üzerinden yarışma ve çekilişi düzenleyenlerce vergi tevkif edilmeyecek ve beyanname verilmeyecektir. Yarışma ve çekilişlerde kazanılan hediye belirtilen istisna tutarı üzerinde ise Veraset ve İntikal vergisi ödenmesi gerekmektedir.
Şimdi konuyu nakdi ve aynî ikramiye verilmesi durumlarını ayrı ayrı örneklerle izah edelim.
Örnek-1: (Y) TV kanalı tarafından 15/05/2024 tarihinde düzenlenen yarışma programında bir X kişisi 250.000,00- TL nakit ikramiye kazanmıştır. Söz konusu ikramiyenin ödenmesi esnasında tevkif edilecek vergi, istisnanın düşülmesinden sonra %10 oranının uygulanması ile bulunur. (En son beyan tarihi-20/06/2024)
Buna göre tevkif edilecek vergi;
250.000,00 TL – 37.059 TL(2024 İstisna Tutarı) =212.941,00 TL x 0,10 = 21.294,10 TL dir.
X Kişisine de 250.000,00 TL – 21.294,10 TL = 228.705,90 TL ödenir.
Örnek-2: İkramiyenin aynî olarak verilmesi hâlinde %10 stopaj yapılırken o malın fatura değeri esas alınacaktır. Fatura değerinin ne anlama geldiği bahsi geçen Tebliğde şu şekilde ifade edilmiştir:
“Fatura değeri : ikramiyenin aynî olarak ödenmesi hâlinde intikale konu mala ait fatura tutarını (mal bedelinden ayrı olarak, katma değer vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, taşıt alım vergisi, emlak vergisi, eğitime katkı payı, çevre kirliliğini önleme fonu, harç, gümrük vergisi, ve diğer giderlerin ikramiyeyi ödeyenlerce karşılanması hâlinde bu ödemeler fatura değerine dahildir.)”
– (Z) Alışveriş Merkezi tarafından 16/05/2024 tarihinde düzenlemiş olduğu Araba çekilişi neticesinde 10.925.375,00 TL fatura bedeli bulunan (A) marka lüks aracı kazanmıştır. Bahse konu ikramiyenin tesliminden önce Çekilişi düzenleyen (Z) Alışveriş Merkezi tarafından istisna bedeli düşüldükten sonra vergi sorumlusu olarak 10.925.375,00 TL – 37.059,00 TL = 10.888.316,00 TL x 0,10 = 1.088.831,60 TL tutarında oluşacak Veraset ve İntikal vergisi beyannamesi verilerek talihli tarafından ödenmesini sağlayacaktır.
Örneklerde görüldüğü üzere çekiliş sonucu verilen ikramiyelerin fatura değerleri belli ise sorun yoktur. Ancak verilen aynî ikramiyenin fatura değeri belli değilse veya doğru olarak tespit edilemiyorsa ilgili malın Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesindeki değerleme ölçüleri dikkate alarak değerlenmesi gerekir. Öte yandan bir üreticinin kendi ürettiği malları ikramiyeye konu etmesi hâlinde vergileme açısından emsal satış fiyatlarını dikkate alması gerekmektedir.
İşletmeler tarafından düzenlenen çekiliş sonucu müşterilere dağıtılan otomobillerin Veraset ve İntikal Vergisi yönünden Ödemesi stopaj suretiyle yapılıyor olmakla beraber verginin mükellefi talihlidir. Hediyeyi veren kuruluşun bu stopajı üstlenmesi, hediyenin yanı sıra, hediye değerinin %10’u kadar nakit ikramiye verilmesi anlamına gelmekte ve nakit ikramiye verme yasağına ters düşmektedir. Herhangi bir yanılgıya düşülmemesi için, kazanılan ikramiyeler dolayısıyla ödemesi gereken Veraset ve İntikal Vergisi ile diğer vergi, yasal yükümlülük ve harcamaların talihlilere ait olduğu bilet, kupon, kart ve benzerleri üzerinde belirtilmesi ve ayrıca çekiliş öncesinde bu hususa basın ve yayın organları ile yapılan duyurularda da mutlaka yer verilmesi zorunludur.
Sonuç olarak; Yarışma ve çekilişlerde, kazananlara ikramiyelerinin nakdi veya aynî olarak(Araba) verilmesi durumunda Veraset ve İntikal Vergisine konu olduğu, nakdi olarak verilen ikramiyelerin kaynakta tevkif edilerek kalan tutarın talihliye verildiği ancak aynî(Araba) olarak kazanılan ikramiyenin ise tevkif edilen vergisinin yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 28 No.lu Genel Tebliğinin ekinde yer alan Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesini (Vergi Sorumluları İçin) (1031 B) yarışma ve çekilişi düzenleyen tarafından ilgili Vergi Dairesine beyan edilerek Talihli tarafından ödenmesi gerektiği aşikârdır.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
[/vc_message][vc_column_text]
