193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun, Serbest meslek kazancının tarifi” başlıklı 65’inci maddesinde, “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
HMB Vergi Müfettişi (E)
Manisa Defterdarı (E)
İstanbul Atlas Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi
m.ozdemir@vdd.com.tr
I. GENEL OLARAK TELİF HAKLARI İSTİSNASI
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun, Serbest meslek kazancının tarifi” başlıklı 65’inci maddesinde, “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Aynı Kanununun “Serbest meslek kazançlarında” başlıklı 18’inci maddesinde, “Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratların satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır.
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.
Yukarıda yazılı kazançların arızî olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez.
Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanun’un 94’üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
Bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur.”
II. TELİF HAKLARI İSTİSNASINDA BİLİNMESİ GEREKEN ÖZEL HUSUSLAR
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 18’inci maddesine, 7194 sayılı Kanunun 10’uncu maddesi ile fıkra eklenmiş[1] ve uygulama ile ilgili olarak da 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde[2] telif hakları istisnası ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır.
Bu kapsamda, telif hakları istisnası uygulaması ile ilgili bilinmesi gereken özel hususlar ile ilgili açıklamalar yapılmış olup, telif hakları istisnanın kapsamı ve istisnadan yararlanma şartları, istisna uygulaması, beyan ve tevkif suretiyle ödenen vergilerin mahsubu, tevkifat uygulaması ve defter tutma ve belge düzenine değinilmiştir.
II.1. Telif Hakları istisnasına neden gerek duyuldu?
Serbest meslek kazançlarına ait istisna maddesini düzenleyen Gelir Vergisi Kanununun 18’inci maddesindeki istisnanın Vergi Reform Komisyonunun gerekçesinde “İsmi geçen eser sahiplerinin eserlerini ekonomik anlamda değerlendirilmelerinin zaman alabileceği, eserin tutmayabileceği, masraflarını telafi etmeyebilecekleri bu bakımdan serbestçe eser telif edenlerle bir yere bağlı olarak ücret mukabili yazanlar arasında farklılık olduğu, kazancın eserin satıldığı yılda vergilendirilmesinin müterakki tarifeye göre yüksek nispette hesaplanacak verginin ağır ve adaletli olamayacağı, ilmi edebi ve bedii faydaları nesle intikal edecek olan bazı eserlerin teşvik ve himaye edilmiş olması da mali istisna asıl sebeplerinden olmamakla birlikte kültür hayatımızın bakımından istisnanın hayırlı bir netice olarak kabul edilebilir” denilmektedir.
II.2. Telif Hakları istisnasından kimler yararlanır?
Telif hakları ile ihtira beratının müellifleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak vergilendirilir. (GVK Md.70/5-6)
Eser sahiplerinin, mucitlerin ve kanuni mirasçılarının sözü edilen eserleri ve ihtira beratlarını satmaları veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmeleri veya kiralamaları gelir vergisinden istisna edilmiştir.
İhtira beratı, sanayide ve diğer alanlarda kullanılmaya mahsus makine, alet ve aracıların tamamen yenisini, yeni bir şeklini veya yeni bir kullanma tarzını keşfeden ya da bunları geliştiren kimselere, keşif ve icatlardan yalnız kendisinin, belirli bir süre yararlanması için devlet tarafından verilen belgedir. Yukarıda sözü edilen eserlerin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Hakkında Kanun hükümlerine göre eser niteliğinde olması ve ihtira beratlarının da tescil edilmiş bulunması gerekmektedir. (149 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği) [3]
| Eserin Sahibi | Gelirin Türü | İstisna Durumu |
| Eserlerin Sahipleri Tarafından Elden Çıkarılması | Serbest Meslek Kazancı | Telif Hakları Kapsamında İstisnadır |
| Eserlerin Sahipleri Tarafından Kiralanması | Serbest Meslek Kazancı | Telif Hakları Kapsamında İstisnadır |
| Eserlerin Kanuni Mirasçıları Elden Çıkarılması | Serbest Meslek Kazancı | Telif Hakları Kapsamında İstisnadır |
| Eserlerin Kanuni Mirasçıları Kiralanması | Serbest Meslek Kazancı | Telif Hakları Kapsamında İstisnadır |
Bu anlamda eser sahiplerinin, mucitlerin ve kanuni mirasçılarının sözü edilen eserleri ve ihtira beratlarını aşağıdaki şekillerde değerlendirmeleri halinde elde edilen kazanç telif hakları kapsamında gelir vergiden istisna edilecektir[4].
- Satmaları,
- Bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmeleri,
- Kiralamaları gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazancı iken telif haklarının üçüncü kişiler tarafından kiralanmasından doğan kazançlar ise gayrimenkul sermeye iradı olarak vergilendirilmesi gerekeceğinden söz konusu kazançların telif hakları istisnasından yararlanmaları söz konusu değildir. (Mükerrer Md. 70/6 ve 80/3)
| Eserin Sahibi | Gelirin Türü | İstisna Durumu |
| Mansup Mirasçılar Tarafından Elden Çıkarılması | Serbest Meslek Kazancı | Telif Hakları İstisnasından Yararlanılmaz |
| Mansup Mirasçılar Tarafından Kiralanması | Gayrimenkul Sermaye İradı | Telif Hakları İstisnasından Yararlanılmaz |
| Eserlerin Üçüncü Kişiler Tarafından Elden Çıkarılması | Değer Artış Kazancı | Telif Hakları İstisnasından Yararlanılmaz |
| Eserlerin Üçüncü Kişiler Tarafından Kiralanması | Gayrimenkul Sermaye İradı | Telif Hakları İstisnasından Yararlanılmaz |
II.3. Telif hakları kapsamındaki eserler nelerdir?
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde serbest meslek kazanç istisna kapsamında olan eserler sayılmış olup, söz konusu maddede hangi hasılatın istisna kapsamında olduğu da ayrıca belirtilmiştir. Buna göre; istisna kapsamına; şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserler ile ihtira beratları girmektedir.
İstisna uygulanacak hasılat, eserlerin; gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlanması veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarının satılması veya bunlar üzerindeki mevcut hakların devir ve temlik edilmesi veya kiralanması karşılığında elde edilen hasılattır. Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler de istisna kapsamındaki hasılata dahildir
II.4. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre, telif hakları istisnasına giren eserlerin kayıt ve tescili zorunlu mudur?
5/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre bazı eserlerde kayıt ve tescil zorunlu, bazı eserlerde ise ihtiyari tutulmuştur. 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde yer alan serbest meslek kazanç istisnasından yararlanabilmek için maddede belirtilen eserlerden kayıt ve tescili zorunlu olanların kayıt ve tescil ettirilmesi şart olup, diğer eserlerde kayıt ve tescil şartı aranmayacaktır.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca kayıt-tescil edilen eserlerin, aynı zamanda 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde sayılan eserler veya bu eserlere benzerlik gösteren eserlerden olması şart olup, 5846 sayılı Kanuna göre kayıt-tescil edilen tüm eserler istisna kapsamına girmemektedir (311 seri No.lu Gelir Vergisi Tebliği) [5].
Öte yandan, 05/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 13’üncü maddesi ile 14/7/2004 tarihli 5224 sayılı Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanunun 7’nci ve 15’inci maddelerine dayanılarak hazırlanan Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmeliğin “Kayıt ve Tescile İlişkin Esaslar “başlıklı ikinci bölümünün “Zorunlu kayıt ve tescil” başlıklı 5’inci maddesinde; “(1) Sinema ve müzik eserlerinde filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren film yapımcıları ile seslerin ilk tespitini gerçekleştiren fonogram yapımcıları, hak ihdas etmek amacı taşımaksızın, sahip oldukları hakların ihlal edilmemesi, hak sahipliklerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlanması ve mali haklara ilişkin yararlanma yetkilerinin takip edilebilmesi amacıyla sinema ve müzik eserlerini içeren yapımlarının kayıt ve tescilini yaptırırlar.” açıklamaları yer almaktadır.
Bu itibarla, Gelir Vergisi Kanununun 18’inci maddesinde yer alan serbest meslek kazanç istisnasından yararlanılabilmesi için söz konusu maddede belirtilen eserlerden Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmeliğe göre kayıt ve tescili zorunlu olanların kayıt ve tescil ettirilmesi gerekmekte olup bunun dışında kalan eserlerde ise kayıt ve tescil şartı aranılmayacaktır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar uyarınca, yazarlara (müelliflere) ait çalışmaların 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümleri kapsamında kayıt ve tescili zorunlu olan eserler arasında sayılmadığından kayıt ve tesciline gerek bulunmamaktadır (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 09.01.2024 tarih ve 62030549-120[18-2022]-38596 sayılı özelgesi).[6]
II.5. Münhasıran telif hakları istisnası geliri olan mükellef, hangi hallerde yıllık gelir vergisi beyannamesi verecektir?
GVK’nın 18’inci maddesine 7194 sayılı Kanun ile eklenen son fıkra hükmüne göre, Kanun’un 103’üncü maddesinin dördüncü dilimini (2022 yılı için 880.000 TL, 2023 yılı için 1.900.000 TL ve 2024 yılı için 3.000.000 TL) aşan telif kazançları için istisna uygulanmayacak ve bu kazançların tamamı beyana konu edilecektir.
Söz konusu tutarın aşılıp aşılmadığı ilgili takvim yılının sonu itibarıyla belirlenecek ve 18’inci madde kapsamında elde edilen kazançlar toplamının söz konusu tutarı aşması halinde, elde edilen kazançların tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. İstisnadan faydalanılıp faydalanılamayacağı yıl sonu itibarıyla belirleneceğinden, istisnadan faydalanamayan mükelleflerin geçici vergi beyannamesi verme yükümlülükleri olmayacaktır.
Yıllık beyanname verilmesi durumunda, 193 sayılı Kanunun 68’inci maddesinde sayılan mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olarak yapılan giderler, yıllık beyanname üzerinde indirim konusu yapılacaktır. Söz konusu giderlerin indirim konusu yapılabilmesi için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununda belirtilen belgelerle tevsik edilmesi şarttır.
Yıllık beyanname verilmesi durumunda, 193 sayılı Kanunun 89’uncu maddesinde yer alan şahıs sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamaları, sponsorluk harcamaları ve engellilik indirimi ile anılan madde ve ilgili kanunlarında indirim konusu yapılabileceği düzenlenmiş bağış ve yardımlar gibi bazı harcamaların da beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkündür. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden 193 sayılı Kanunun 94’üncü maddesine göre yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.
193 sayılı Kanunun 103’üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarın aşılıp aşılmadığı, takvim yılı sonu itibarıyla her bir yıl için ayrı ayrı değerlendirilecektir. İlgili takvim yılında istisnadan yararlanılamaması sonraki yıllarda istisnadan yararlanılmasına engel teşkil etmeyecektir.
ÖRNEK: Ressam, bir banka kuruluşuna 2023 yılında resimler satarak 2.050.000 TL kazanç elde etmiştir. Yapılan ödemeler üzerinden 193 sayılı Kanunun 94’üncü maddesi uyarınca %17 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır. Resimler, 5846 sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak kayıt-tescil edilmiştir.
Ressamın, yaptığı resimler karşılığında elde ettiği 2.050.000 TL’lik kazanç, 193 sayılı Kanunun 103’üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2023 yılı için 1.900.000 TL) aştığından, ressam gelir vergisi istisnasından yararlanamayacak ve bu kazancını yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecektir. Tevkif suretiyle ödenen vergiler beyanname üzerinde hesaplanan vergiden mahsup edilebilecektir.
II.6. Telif hakları kapsamında gelir elde eden mükellefin beyan istisnası ne kadardır?
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında elde edilen ve aynı Kanunun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL, 2023 yılı için 1.900.000 TL ve 2024 yılı için 3.000.000 TL) aşmayan kazançlar gelir vergisinden istisna olup bu kazançlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye dahil edilmeyecektir. Bu kazançlar üzerinden tevkif suretiyle ödenen vergiler nihai vergi olacaktır.
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında elde edilen kazançların devamlı veya arızi olarak elde edilmesi istisnanın uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir.
ÖRNEK: Ressam (A), 2023 yılında (B) Belediyesine sattığı resimler karşılığında 1.350.000 TL kazanç elde etmiştir. (B) Belediyesi tarafından Ressam (A)’ya yapılan ödeme üzerinden 193 sayılı Kanunun 94’üncü maddesi uyarınca %17 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır.
Ressam (A)’nın, yaptığı resimler 5846 sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak kayıt-tescil edilmiştir.
Ressam (A)’nın yaptığı resimler karşılığı elde ettiği 1.350.000 TL’lik kazanç, 193 sayılı Kanunun 103’üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2023 yılı için 1.900.000 TL) aşmadığından gelir vergisinden istisna edilecek ve yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecektir. Tevkif suretiyle kesilen vergi nihai vergi olacaktır.
II.7. Telif hakları istisnası uygulamasında tevkifat uygulaması nasıl olacaktır?
193 sayılı Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında vergi tevkifatı yapmak zorunda olanlar ile tevkifata tabi ödemeler belirtilmiştir. Aynı fıkranın (2) numaralı bendinde, yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden; 12/1/2009 tarihli ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca aşağıdaki oranlarda gelir vergisi tevkifatı yapılacağı düzenlemesi yer almaktadır.
a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden %17,
b) Diğerlerinden %20.
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında elde edilen kazançların, aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması nedeniyle istisnadan faydalanılamayacak olması, yıl içinde yapılacak olan tevkifat uygulamasını etkilemeyecek ve söz konusu kazançlar üzerinden aynı Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin (a) alt bendi uyarınca tevkifat yapılacaktır.
Serbest meslek kazancının devamlı veya arızi nitelikte olmasının tevkifat uygulamasında herhangi bir önemi bulunmamaktadır.
II.8. Telif hakları istisnasından yararlanan mükellefin ücret, kira gibi yapacağı ödemeler üzerinden tevkifat yapma yükümlülüğü var mıdır?
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinin son fıkrasına göre, madde kapsamındaki kazançları toplamı 103’üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanların bu istisnadan faydalanamayacakları hükme bağlanmış ve bu durumda olanların, 94’üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü olmadığı belirtilmiştir.
Bu nedenle, 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında kazanç elde eden ve aynı Kanunun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması nedeniyle istisnadan yararlanamayacak olan mükelleflerin, Kanunun 94’üncü maddesi kapsamında ücret, kira gibi yapacağı ödemeler üzerinden tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır.
ÖRNEK: Sanatçı, kiralamış olduğu atölye nedeniyle 2024/1-12 döneminde ödeyeceği kira bedelleri ile yanında çalıştırdığı işçisine ödediği ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapmayacaktır. Sanatçının yanında çalışan işçisi, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirlerini 193 sayılı Kanunun 95’inci maddesi uyarınca yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edecektir.
II.9. Telif hakları istisnası kapsamında faaliyet gösteren sanatçının, (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunluluğu hangi hallerde bulunmaktadır?
213 sayılı Kanunun 172’nci maddesinde defter tutmaya mecbur olanlar sayılmış olup, aynı Kanunun 210’uncu maddesinde ise serbest meslek erbabının serbest meslek kazanç defteri tutacağı hüküm altına alınmıştır. Yine aynı Kanunun 236’ncı maddesinde de serbest meslek erbabının tahsilatları için serbest meslek makbuzu düzenlemek mecburiyetinde olduğu belirtilmiştir.
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde belirtilen türden faaliyetlerde bulunan ve eserlerini kısmen veya tamamen aynı Kanunun 94’üncü maddesinde belirtilenler dışındakilere (Nihai tüketici ve Basit usul ticari kazanç elde eden mükellefler) teslim eden serbest meslek erbabının; defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmaktadır (Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığının 22.12.2021 tarih ve 71706 sayılı özelgesi).[7]
ÖRNEK: Ressam Bay (Mert), evinde yapmış olduğu resimleri münhasıran nihai tüketicilere satmaktadır. Bu satışlardan 2023 yılında 45.000 TL gelir elde etmiştir. 2023 yılında istisna tutarı 1.900.000 TL olmasına rağmen (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları var mıdır?
Ressam Mert Bey, yapmış olduğu eserlerini, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinde sayılanlar arasında yer almayan nihai tüketicilere sattığından dolayı, 2023 yılında elde etmiş olduğu gelir 1.900.000 TL’den daha aşağı olsa dahi (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmaktadır.
II.10. Eserlerini münhasıran Kanunun 94’üncü maddesinde belirtilen kişi ve kurumlara teslim edenlere tanınan avantajlar nelerdir?
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde belirtilen türden faaliyetlerde bulunan ve eserlerini sadece aynı Kanunun 94’üncü maddesinde belirtilen kişi ve kurumlara teslim eden serbest meslek erbabından isteyenlerin; yıl içindeki kazançlarının toplamının 193 sayılı Kanunun 103’üncü maddesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşıp aşmadığına bakılmaksızın, defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve belge düzenleme zorunlulukları bulunmamaktadır.
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde belirtilen türden faaliyetleri arızi olarak yapanların, defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmamaktadır.
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında elde edilen kazançların, aynı Kanunun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması nedeniyle istisnadan faydalanılamayacak olması, defter tutma ve belge düzenleme yükümlülüğünde bir değişiklik yaratmayacaktır.
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında faaliyette bulunan ve serbest meslek makbuzu düzenleme zorunluluğu bulunmayanlardan alınan eserlere ilişkin yapılan ödemelerin gider pusulası imzalatılmak suretiyle tevsik edilmesi mümkün bulunmaktadır.
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında kazanç elde eden mükelleflerin, kendilerine düzenlenen gider pusulalarını ve bu faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mal ve giderlerine ilişkin belgelerini, 213 sayılı Kanunda öngörülen süre boyunca saklamaları gerekmektedir.
ÖRNEK: Ressam Bay (Mert), evinde yapmış olduğu resimleri Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinde sayılan kişi ve kuruluşlara satmakta olup, 2023 yılında 2.500.000 TL gelir elde etmiştir.
2023 yılında istisna tutarı 1.900.000 TL’yi aştığı için (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları var mıdır?
Ressam Mert Bey, yapmış olduğu eserlerini, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94’üncü maddesinde sayılanlar arasında yer alan kişi ve kuruluşlara satmış olduğundan dolayı, 2023 yılında elde etmiş olduğu gelir 1.900.000 TL’yi aşmış olsa dahi (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmamaktadır.
II.11. 18’inci maddesinde belirtilen türden faaliyetlerinin yanı sıra başkaca faaliyetlerde bulunulması durumda defter-beyan sistemine kaydolma durumu nedir?
193 sayılı Kanunun 18’inci maddesinde belirtilen türden faaliyetlerinin yanı sıra başkaca faaliyetleri nedeniyle serbest meslek kazancı mükellefiyeti bulunanların, defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmaktadır.
Başkaca faaliyetleri nedeniyle serbest meslek kazancı mükellefiyeti bulunan ve serbest meslek kazanç defteri tutan mükelleflerin 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamındaki kazançlarına ilişkin kayıtlarını da aynı defterde göstermesi mümkündür.
III. SONUÇ:
Telif hakları istisnası, 193 sayılı gelir Vergisi Kanununun 18’inci maddesinde düzenlenmiş olup, 7194 sayılı Kanunun 10’uncu maddesi ile 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesine bir fıkra eklenmiştir. Eklenen bu fıkra ile bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103’üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar denilmek suretiyle beyan durumu yeniden ele alınmıştır.
Buna göre, GVK’nın 18’inci maddesine 7194 sayılı Kanun ile eklenen son fıkra hükmüne göre, Kanun’un 103’üncü maddesinin dördüncü dilimini (2022 yılı için 880.000 TL, 2023 yılı için 1.900.000 TL ve 2024 yılı için 3.000.000 TL) aşan telif kazançları için istisna uygulanmayacak ve bu kazançların tamamı beyana konu edilecek ve vergiye tabi tutulacaktır.
Bu tutarları aşmayan kazançlar ise, gelir vergisinden istisna olup bu kazançlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye dahil edilmeyecektir. Bu kazançlar üzerinden tevkif suretiyle ödenen vergiler nihai vergi olacaktır.
| 193 sayılı Kanunun 103’üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarın aşılıp aşılmadığı, takvim yılı sonu itibarıyla her bir yıl için ayrı ayrı değerlendirilecektir. | EVET |
| İlgili takvim yılında istisnadan yararlanılamaması sonraki yıllarda istisnadan yararlanılmasına engel teşkil etmeyecektir. | EVET |
| 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında elde edilen kazançların devamlı veya arızi olarak elde edilmesi istisnanın uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir. | EVET |
| İstisnadan faydalanılıp faydalanılamayacağı yılsonu itibarıyla belirleneceğinden, istisnadan faydalanamayan mükelleflerin geçici vergi beyannamesi verme yükümlülükleri olmayacaktır. | EVET |
| 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında elde edilen kazançların, aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması nedeniyle istisnadan faydalanılamayacak olması, yıl içinde yapılacak olan tevkifat uygulamasını etkilemeyecektir. | EVET |
| Serbest meslek kazancının devamlı veya arızi nitelikte olmasının tevkifat uygulamasında herhangi bir önemi bulunmamaktadır. | EVET |
| 193 sayılı Kanunun 18’inci maddesi kapsamında serbest meslek kazanç istisnasından yararlanan mükelleflerin tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır. | EVET |
Dipnotlar:
[1] 07.02.2019 tarih ve 30971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[2] 27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[3] 149 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği 18.03.1986 tarih ve 19051 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[4] Muharrem ÖZDEMİR. Vergi Müfettişi. Telif Hakları ve Sanatçıların Vergilendirilmesi. Akis Yayınları. 2012 Baskı.
[5] 311 seri No.lu Gelir Vergisi Tebliği, 27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[6] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 09.01.2024 tarih ve 62030549-120[18-2022]-38596 sayılı özelgesi
[7] Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığının 22.12.2021 tarih ve 71706 sayılı özelgesi
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
[/vc_message][vc_column_text]
