Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
E. Öğretim Görevlisi
Alomaliye.com Yayın Kurulu Başkanı
t.apak@apakymm.com
Uzun yıllardır beklenen enflasyon muhasebesi nihayet 31/12/2023 itibariyle “enflasyon düzeltmesi” adı altında uygulamaya konuldu. Ancak, mevzuatın öngördüğü uygulamayla mükellefleri ve mali müşavir meslek mensuplarını ciddi sorunlar bekliyor.
2023 sonu enflasyon farklarının geçmiş yıl kar/zararlarına aktarılması
Kanun ve uygulama tebliğine göre, 31/12/2023 tarihli düzeltmeler sonucu oluşacak kar/zararlar geçmiş yıl kâr/zararları hesaplarına aktarılarak vergilendirilmeyecek. Ancak, aktarılacak farklar geçmiş yıl gerçek kâr/zarar hesaplarını artırarak veya azaltarak dağıtılacak kârları etkileyeceği gibi sonraki yıllarda kullanılacak zararları da etkileyecektir.
1/1/2024 ten itibaren oluşacak farkların vergiye tabi olması
Geçici vergi dönemleri dahil 1/1/2024 tarihinden itibaren yapılacak düzeltmeler sonucu oluşacak karlar vergiye tabi tutulacak. Özellikle, aktif hesaplarda meydana gelecek artışlar pasif hesaplarda oluşacak artışlara göre fazla çıkarsa fark kar olarak vergilendirilecek. Bu durum, daha çok sermaye yapısı zayıf olan işletmelerde görülecektir.
Mali müşavir meslek mensuplarının iş yükünün artması
2024 yılının ilk üç ayı geride bırakılmışken, mali müşavir meslek mensupları ve muhasebe sorumluları bir yandan 2023 yılının dönem sonu işlemleri ve 2023 yılı enflasyon düzeltmesiyle uğraşırken, bir yandan da 2024 yılının birinci geçici vergi çalışmaları ve yeni yılın enflasyon düzeltmesiyle uğraşacaklardır.
Başta meslek odaları ve çeşitli platformlarda enflasyon düzeltmesine ilişkin meslek mensuplarına yönelik yoğun eğitim çalışmaları devam etmektedir. Meslek mensupları, bir yandan sık sık yapılan eğitim programlarına katılmak diğer yandan da işyerlerinde işlerini takip etmeye çalışmaktadırlar. Uygulamanın yeni olması, mevzuatının detaylı ve karışık olması, iş yükünün yoğunluğu gibi sebeplerden dolayı hazırlanacak mali tablolar veya beyanların ne kadar sağlıklı olabileceği ciddi bir tartışma konusudur.
2024 geçici vergi dönemlerine uygulanmaması beklentisi
Düzeltme işlemleri, 1/1/2024 tarihinden itibaren (geçici vergi dönemleri dahil) uygulanacağından, ilk yıl olması ve birçok işletmede alt yapının henüz hazır olmaması nedeniyle beyan edilecek geçici vergilerin çok sağlıklı olamayacağı bilinmelidir. Bu durumda hem mükellefler hem de idare sıkıntı yaşayacaktır. İlk yıl, uygulamanın yıllık yapılması daha sağlıklı sonuçlar verecektir.
Bazı mükellefler için 1 yıl ertelenmesi beklentisi
Uygulama, birçok mükellefe ciddi bir maliyet yüklemiştir. Yeni programlar satın alınmış, ilave danışmanlık ve muhasebe destekleri alınmıştır. Bunun üzerine ayrıca ilave bir vergi yükü de gelirse mükellefler bir hayli zorlanacaktır.
Kaldı ki, ülke genelindeki tüm mükellefler ve meslek mensupları aynı donanıma ve kurumsal yapıya sahip değildirler. Özellikle, deprem bölgesi mükellefleri için mücbir sebep hali de dikkate alınarak, başta deprem bölgesi mükellefleri olmak üzere bakanlığın belirleyeceği küçük ölçekli bazı mükellefler için uygulamayı hiç değilse 1/1/2025 tarihine kadar ertelemesi yerinde bir karar olacaktır.
Sonuç olarak
Mükellefler, yüksek enflasyon sonucu oluşan fiktif kazançlar ve vergi yükünden kurtulmak için yıllarca enflasyon muhasebesinin uygulanmasını bekledi. Nihayet, 31/12/2023 itibariyle uygulamaya konulan “enflasyon düzeltmesi” uygulaması birçok mükellefin ilave vergi yüküyle karşılaşacaklarını ortaya koydu. Enflasyon düzeltmesi sonucu tespit edilecek farklardan dolayı mükellefleri ilave bir vergiyle cezalandırmak vergi adaletini zedeleyecektir.
Toplumda, güven karşılığı yüksek olan Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek’ten mükelleflerin ve meslek mensuplarının önemli beklentileri bulunuyor. Konunun Maliye Bakanlığı’nca tekrar gözden geçirilerek, çok gecikmeden beklentilere ivedi çözüm bulunmalı. Önemli beklentiler özetle; uygulamanın basitleştirilmesi, özellikle 2024 yılında geçici vergi dönemlerinde uygulanmaması, bazı mükellef grupları için uygulamanın 1/1/2025 tarihine ertelenmesi olarak sıralanabilir.
İktibas: Dünya Gazetesi