Serhat ERDEN
Vergi Dairesi Müdürü
erden.serhat@hotmail.com
I – GİRİŞ
Global ekonomide üretimi gerçekleştirmek için ihtiyaç duyulan üretim faktörleri / üretim girdileri / inputlar, ders kitaplarında dört başlık altında toplanmış olsa da son yıllarda hızına dahi yetişemediğimiz teknoloji kavramı da bu yelpazeye eklenmiş durumdadır. Bahse konu üretim faktörleri şunlardır:
1. Emek (İş gücü)
2. Sermaye
3. Doğa (Doğal kaynaklar)
4. Müteşebbis (Girişimci)
5. Teknoloji
İnsanların ihtiyaç duyduğu ekonomik mal ve hizmetlerin üretimini üstlenen birime işletme adının verildiği iktisat biliminde; işletmeyi kuran kişi olarak addedilen müteşebbisler, günümüz koşullarındaki iş hayatına girişte ve piyasadaki varlıklarını devam ettirme hususunda çeşitli zorluklar ile karşılaşmakta ve bu durumun tabii sonucu olarak girişim kararları da etkilenmektedir.
Bu bağlamda; ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olarak görülen girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve iş hayatına atılımın kolaylaşması adına;
— KOSGEB (T.C. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından sunulan Girişimcilik Destek Programı
— Bankalarca sağlanan girişimci kredileri
— Telekomünikasyon firmaları tarafından verilen destekler
— SGK mevzuatı uyarınca sağlanan destekler
— Vergi mevzuatında yer alan istisna/muafiyet/indirim adı altında verilen teşvikler
şeklinde gerçekleşen bir takım düzenlemeler neticesinde hem Devlet hem de özel sektör kanalıyla sağlanan çok sayıda teşvik unsuru ile müteşebbislerin desteklenmesi amaçlanmaktadır.
Bu minvalde; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesi ile Genç Girişimcilere Sağlanan Vergi Teşviki makalemizin konusunu oluşturmakta ve ilgili bölümler makalemizde Soru – Konu – Yanıt tekniğiyle ele alınmaktadır.
II – GENÇ GİRİŞİMCİLERDE KAZANÇ İSTİSNASI
Yeni işe başlayan gençlere faaliyete başladıkları dönemden itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazancın bir kısmının vergi dışı bırakıldığı, bilgi birikimi ve cesaretle farklı iş fikirlerini hayata geçirmek isteyen gençlerin teşvik edilerek sıfır noktasından başladıkları girişim dünyasındaki maddi zorlukları hafifletmek adına Devlet eliyle sağlanan teşvik unsurlarından biridir.
SORU – 1 : 2023 takvim yılı itibariyle genç girişimcilerde kazanç istisnası hakkında aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
I. Ticari, zirai veya mesleki faaliyet olmalı
II. Tam mükellef kurum ya da gerçek kişi olmalı
III. Otuz yaşını doldurmamış olmalı
IV. İlk defa gelir vergisi mükellefi olmalı
V. Üç vergilendirme dönemi boyunca hesaplanan verginin 150.000.-TL tutarındaki kısmına uygulanmalı
a) I ve IV
b) I, III, IV, V
c) I, II, IV, V
d) I, III, IV, V
KONU : Mükerrer Madde 20 – Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası:
— Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle,
— Adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan,
— Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış,
— Tam mükellef gerçek kişilerin,
— Faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren,
— Üç vergilendirme dönemi boyunca,
elde ettikleri bu kazançlarının 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci diliminde yer alan tutara kadar olan kısmı (2023 yılı için 150.000.-TL, 2024 yılı için 230.000.-TL) gelir vergisinden müstesnadır. Belirtilen istisna tutarını aşan kısım olursa, ilgili tutar sonraki yıla devretmez. (Yanıt: A)
III – GENÇ GİRİŞİMCİLERDE KAZANÇ İSTİSNASINDAN FAYDALANMA ŞARTLARI
SORU – 2: 193 sayılı Kanunun mükerrer 20 nci maddesine göre genç girişimci istisnasından faydalanma şartlarından hangisi doğrudur?
a) İşe başlamanın bir ay içinde bildirilmiş olması gerekir.
b) Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunması istisnaya engel teşkil etmez.
c) Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi yeterlidir.
d) Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde tüm ortakların ortaklık tarihi itibarıyla şartları taşıması gerekir.
SORU – 3: Genç girişimci istisnasından faydalanan mükellef M’nin ölümü nedeniyle faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin aşağıda sayılan kişilerden hangileri tarafından devralınması halinde istisna hükümlerinden faydalanılmaya devam edilebilir?
I. Eş
II. Kaynana
III. Torun
IV. Kardeş
V. Çocuk
a) I ve V
b) I, III, V
c) I, III, IV, V
d) , II, III, IV, V
KONU: Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnasından Faydalanma Şartları:
1. İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,
2. Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolaysıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz.),
3. Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması halinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması,
4. Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
5. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.
İstisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde edilmesi hallerinde dahi yıllık beyanname verilir.
Bu istisnanın, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. – (Yanıtlar: C – A)
SORU – 4: Genç girişimci istisnasından 2021 yılı itibariyle faydalanmaya başlayan mükellef M, 19.03.2022 tarihinde mirasçısı olan hayırlı evladı E’ ye faaliyetini devretmiştir. Evlat E, devraldığı faaliyet hasebiyle genç girişimci şartlarının tamamına haiz olduğu varsayımı altında ilgili istisnadan hangi yıl/yıllarda faydalanabilecektir?
a) 2024
b) 2022 – 2023
c) 2022 – 2023 – 2024
d) İstisnadan faydalanamaz.
KONU: Genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanma şartları gereği; Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması gerekir.
Soruda; Baba hayatta iken oğluna devir yaptığı için “Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması” şartını ihlal etmiş olup, genç girişimci istisnasından faydalanamayacaktır.
Görüleceği üzere; normal şartlar altında bir baba, evladına işini devrettiğinde dahi evlat, istisnadan faydalanamaz. Ancak ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması halinde – genç girişimci şartlarının tamamını taşımak kaydıyla – devralındığı dönemden itibaren üç vergilendirme dönemi faydalanır ve ölen kişinin faydalandığı süre dikkate alınmaz. Özetle; ölüm halinde eş ve çocuklar tarafından genç girişimci istisnasından faydalanılabilir. – (Yanıt: D)
IV – SONUÇ
Yıllık Gelir Vergisi Beyannameleri;
√ Bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın 01 – 31 Mart tarihleri arasında,
√ Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke takaddüm eden 15 gün içinde,
√ Ölüm halinde, ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde,
verilir.
Yukarıdaki hükümlere göre genç girişimciler 2023 takvim yılında elde ettikleri kazançlarına ait yıllık gelir vergisi beyannamelerini 01.04.2024 günü saat 23:59’a kadar vermeleri gerekmekte olup, genç girişimci şartlarına haiz müteşebbislerin üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri kazançları üzerinden her yıl belirlenen tutar nispetindeki kazançlarının istisna olduğunu ve 2023 takvim yılına ait kazançları üzerinden 150.000.-TL tutarında genç girişimci kazanç istisnasından yararlanabileceklerini unutmamalıdırlar.
Son olarak; genç girişimcilerden 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81 inci maddesine eklenen hüküm gereği ilk defa vergi mükellefi olarak sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle Hazine tarafından karşılanacaktır.
Sigorta prim teşvikinden yararlanmak için; mezkur Kanunda belirlenen şartları taşıyan kişiler tarafından bağlı bulundukları vergi dairelerinden temin edecekleri “Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası Belgesi” ile bağlı bulundukları sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerine başvuru yapılması gerekmektedir.
V – KISSADAN HİSSE
2014 yılında bir ürün tanıtımının basın toplantısı için Japonya’da bulunan Cristiano Ronaldo, Lyota adında Japon bir çocuğun Portekizce sorusuyla karşılaştı.
Çocuğun telaffuzundan dolayı salondan gülme sesleri yükseldiği sırada Ronaldo olaya müdahil olarak “ Ona neden gülüyorsunuz? O iyi Portekizce konuşuyor. Bu iyi bir şey. Onun için mutlu olmalısınız. Denemekten korkmuyor. ” diyerek çocuğa destek oldu ve ders niteliği taşıyan bu eylem ve söylemler tüm dünyada paylaşım rekorları kırdı.
Görüyoruz ki; coğrafya farketmeksizin meyve veren ağacın taşlandığı, hatta alay konusu yapıldığı, belki de dünkü çocuk denildiği günümüz sosyal mecrasında doğrunun “ 1 ” olduğuna inanarak cesaretli, istekli ve tutkulu ancak bir o kadar da ihtiyatlı ve akıllı olan, girişimci ruhu taşıyan ve denemekten korkmayan tüm müteşebbislere atılım gösterdikleri her alanda başarılar diler, yukarıda bahsi geçen kıssadan, hissemize düşeni almayı temenni ederiz.
KAYNAKLAR
— ERDEN, Serhat. Mevzuatname. İstanbul: İlk Basım, 2024.
— gib.gov.tr
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
[/vc_message][vc_column_text]
