ÖTV İstisnası Kapsamında Alınan Binek Otomobile Ait Giderlerin Ticari Kazancın Tespitinde İndirim Konusu Yapılıp Yapılmayacağı – Muharrem GÖVCE, Vergi Dairesi Müdürü

ÖTV İstisnası Kapsamında Alınan Binek Otomobile Ait Giderlerin Ticari Kazancın Tespitinde İndirim Konusu Yapılıp Yapılmayacağı

Muharrem GÖVCE
Vergi Dairesi Müdürü
Vergi Dairesi Müdür ve Müdür Yardımcıları Derneği  Genel Başkanı
[email protected]

Ticari faaliyetle uğraşan veya Serbest Meslek Erbabı kişilerin sağlık problemleri nedeniyle ÖTV istisnasından yararlanarak binek otomobil almaları durumunda, bu otomobili ticari işletmeye  dâhil edilip edilmeyeceği ve söz konusu araca ait giderlerin indirim konusu yapılıp yapılmayacağı hususunda   tereddütler  yaşanmakta olup, bu konudaki tereddütleri gidermeye çalışacağız.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37’nci maddesinde, her türlü ticari ve sınaî faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu hükme bağlanmış olup, Kanunun “İşletme Hesabı Esasında Ticari Kazancın Tespiti” başlıklı 39’uncu maddesinde işletme hesabı esasına göre ticari kazancın bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler arasındaki müspet fark olduğu, elde edilen hasılatın, tahsil olunan paralarla tahakkuk eden alacakları, giderlerin ise, tediye olunan ve borçlanılan meblağları ifade ettiği, ticari kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu Kanunun 40 ve 41’inci maddeleri hükümlerine uyulacağı hüküm altına alınmıştır. Anılan Kanunun 40’ıncı maddesinde de safi kazancın tespit edilmesinde indirilecek giderler sayılmıştır.

Diğer yandan, mezkur Kanunun 40’ıncı maddesinde; 7/12/2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7194 sayılı Kanunun 13’üncü maddesiyle değişiklik yapılmış olup, maddenin birinci fıkrasının;

– (5) numaralı bendinde, kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderlerinin, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, 1/1/2020 tarihinden itibaren bu giderlerin en fazla %70’inin,

– (7) numaralı bendinde, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanların, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 2024 yılı için 790.000 Türk lirasını, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 2024 yılı için 1.500.000 Türk lirasını aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmının gider yazılabileceği ve bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutarın ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilebileceği,

hükümlerine yer verilmiştir.

Konuyla ilgili olarak 27/5/2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “Binek otomobillere ilişkin tamir, bakım, yakıt ve benzeri cari giderler” başlıklı 14’üncü maddesinde;

“1) Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.

(2) İşletmeye veya envantere dâhil olup ticari veya mesleki faaliyette kullanılan binek otomobillerin giderleri sınırlandırılmakta olup, bu sınırlama esas itibarıyla faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere binek otomobillerin giderlerini kapsamaktadır.

(3) Birinci fıkra kapsamındaki giderler genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt, sigorta ve benzeri cari giderleridir.

(4) Yapılan giderlerin işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.”

açıklamaları yer almaktadır.

Öte yandan, bir giderin, kazancın elde edilmesi ve idamesi ile ilgili olduğunun kabulü için; işin mahiyeti ve genişliği ile uygun olması, giderle kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında illiyet bağının bulunması, giderlerin keyfi olmaması yani kazancın elde edilmesi için mecburi olarak yapılması, yapılan gider karşılığında gayrimaddi bir kıymet iktisap edilmemiş olması ve Vergi Usul Kanununa göre tevsik edici belgelere dayandırılması gerekmektedir.

Diğer taraftan, 4760 sayılı ÖTV Kanununun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendiyle, Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan;

a) 87.03 (2024 yılı için hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 1.591.200 TL’yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, engellilik derecesi %90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,

b) 87.03 G.T.İ.P. numarasında yer alan (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar, bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilenler, sürücü dâhil 8 kişiye kadar oturma yeri olan binek otomobilleri, yarış arabaları, arazi taşıtları hariç), yük taşımasında kullanılıp azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan ve yolcu taşıma kapasitesi istiap haddinin %50’sinin altında olanlar ile sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olanların, engellilik durumlarının araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmalarını gerektirecek nitelikte olduğunu ilgili mevzuat çerçevesinde alınan engelli sağlık kurulu raporuyla tevsik eden ve engellilik derecesi %90 veya daha fazla olup tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından,

c) 87.03 (2024 yılı için hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 1.591.2000 TL’yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından

beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’den istisna edilmiş olup, bu istisna uygulamasının usul ve esaslarına ilişkin açıklamalar ise Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinin (II/C/1) bölümünde yapılmıştır.

Mezkûr Genel Tebliğin, (II/C/1.5) bölümünde, istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın, engelli kişi tarafından bizzat kullanılması; engelli kişinin taşıtı bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde ise sürekli olarak istifadesine sunulmasının gerekmekte olduğu, taşıtın zorunlu sebepler dışında, engelli tarafından bizzat kullanılmadığının veya engellinin taşıtı bizzat kullanamayacak durumda olması ve taşıtın bariz bir şekilde engellinin istifadesine sunulmadığının tespiti halinde, istisna şartlarının ihlal edildiğinin kabul edileceği ve ilk iktisapta ödenmeyen ÖTV’nin, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte malul veya engelliden aranacağı belirtilmiştir.

Sonuç Olarak;

Söz konusu istisna hükmü engellinin bizzat kullanmak üzere veya engellinin istifadesine sunulmak üzere iktisap edilen taşıtlar bakımından mümkündür.

Ticari işletmeler tarafından istisna kapsamında araç iktisabı mümkün bulunmamaktadır.

Yapılan düzenleme kapsamında iktisap edilen engelli araçlarının şirket aktifine alınarak ticari faaliyetlerde kullanılmak istenmesi halinde ise ticaretle uğraşan veya serbest meslek erbabı  tarafından ilk iktisapta ödenmeyen ÖTV’nin ve ÖTV’ye isabet eden KDV’nin vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte ödenmesi  gerekmektedir. Dolayısıyla engelli istisnasından yararlanılarak alınan araca ilişkin  ilk iktisapta ödenmesi gereken ÖTV ve ÖTV’ye isabet eden KDV’nin ödenmediği sürece şirket aktifine alınarak ticari faaliyette kullanılması mümkün değildir.

Kaynaklar:

1- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

2- 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

3- 4760 sayılı ÖTV Kanunu

4- Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Tebliği

5- Gelir İdaresi Başkanlığınca yayımlanan özelgeler