Birol GÜVEN
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
[email protected]
Yazar Hakkında
Vergi Usul Kanununun mükerrer 298/Ç maddesine yer alan ve şartların oluşması halinde uygulanması zorunlu olan enflasyon düzeltmesi 2022 Bilançolarına uygulanması gerekirken yapılan yasal düzenleme ile 31.12.2023 Bilançolarına uygulanmak üzere ertelenmişti.
Enflasyon düzeltmesi ile ilgili taslak tebliğ daha yayınlanmadan değişikliklere uğramış ve henüz yayınlanmamıştır.
Ortada var olan gerçeklik tebliğ yayınlansa da yayınlanmasa da yasal düzenleme 2023 sonu bilançolarına enflasyon düzeltmesini uygulamayı zorunlu kılıyor.
Hatırlanacağı üzere en son 2004 yılında uygulanan enflasyon düzeltmesinde sonra bazı düzenlemeler getirilmişti.
— VUK Geçici 31. maddesi (%2 vergili)
— VUK Geçici 32. maddesi (%2 vergili)
— VUK Mükerrer 298/A maddesi (vergisiz)
İle ile mali tablolara düzeltme işlemi kısmi olarak enflasyon düzeltme işlemi yapılmış bundan da birçok işletmeler faydalanmıştı.
Peki şimdi ne olacak?
Daha önce yapılan düzeltmeler 2023 yılı zorunlu mükerrer 298/Ç uygulamasında dikkate alınacaktır. Yukarıda belirttiğimiz geçici 31 ve geçici 32. maddelerden faydalananlar %2 vergi ödeyerek enflasyon düzeltmesi yapmış ve kullanılmıştı. Şimdi ise mükerrerliğe yol açmayacak dikkate alınarak devam ettirilecektir.
Diğer bir konu ise mükerrer 298/A maddesinde yeniden değerlemeden vergi maliyeti olmadan ihtiyari olarak faydalananlar ne yapacak. Bunlar da mükerrerliğe yol açmadan düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.
Burada dikkat çekici şey ise mükerrer 298/A’da karşılık olarak bekletilen tutar birikmiş amortismanlar gibi satış sırasında düşülecekti ve vergi avantajı kısıtlıydı.
1-2023 BİLANÇOLARININ DÜZELTİLMESİNİN SONUÇLARI
2023 Bilançosunda aktif ve Pasifteki parasal olmayan kıymetlerin Taslak Tebliğ ekinde yer alan düzeltmeye esas endeks değerleriyle güncellenerek tablolara yansıtılacaktır. Ortaya çıkan enflasyondan oluşan karlar ya da zararlar; geçmiş yıl karları ya da geçmiş zararlarında gösterilecektir. Oluşan bu farkların vergi matrahına etkisi olmayacaktır. 2023 yılı düzeltmesi maliyeti olmayan bir düzeltmedir.
Burada dikkat çekilecek nokta Aktifteki parasal olmayan kıymetlerin (pasiften) büyüklüğü veya daha yüksek endekslemeye tabi tutulması geçmiş yıl karlarını artıracaktır.
Diğer taraftan Pasifteki parasal kıymetlerin (aktiften) büyüklüğü veya daha yüksek endekslemeye tabi tutulması geçmiş yıl zararlarını artıracaktır.
Bilançoların düzeltmeden önce aktif ve pasifteki parasal olmayan kıymetlerin hacmi 2023 yılında etkisi olmasa bile ileriki yıllara etkisini ilerleyen bölümlerde açıklamaya devam edeceğiz.
2-2024 ve İLERİKİ YILLARDA YANSIMASI
Tüm işletmeler kendi bünyesinde veya meslek mensupları aracılığıyla 2023 yılı Bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tuttuktan sonra 2024 yılına yansıtacaktır. Peki 2024 yılında mükerrer 298/Ç maddesi uygulaması ertelenebilir mi? Her iki duruma göre değerlendirelim.
a-2024 Yılında 298/Ç Uygulaması Ertelenirse
Yasal düzenleme veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile zorunlu enflasyon düzeltme uygulaması 2024 yılında ertelenirse bu defa VUK mükerrer 298/A uygulaması ihtiyari olarak devreye girer. Burada yapılacak yeniden değerlemede bazı sınırlamalar getiriyor. 522 No.lu hesaba kaydedilen Değer Artış Fonları iktisadi kıymetin satışı sırasında amortisman gibi addolunur. Yani avantajınızı elinizden alıyor.
Peki 522 No.lu hesabın Sermayeye ilave edildiğinde; ortada mukayese edilecek Fon olmadığından
Kaydedilen avantaj tekrar yerine gelmesi tartışmalıdır.
b-2024 Yılında Mükerrer 298/Ç Uygulaması Ertelenmezse
Sıkı durun asıl mücadele şimdi başlıyor. Önceki bölümlerde dediğimiz gibi 2023 yılı düzeltmelerinin vergisel avantaj veya dezavantajı yoktu. 2024 Yılı Bilançolarında yapılacak düzeltmeler olduğu gibi vergiye etkisi olacak. Çünkü düzeltme işleminden sonra ortaya çıkacak düzeltme kârları doğrudan gelir tablosu hesaplarına gidecek ve vergilendirilecektir.
2024 yılında enflasyonun vergisi nasıl oluşur. Öncelikle öz kaynakları zayıf, borçlu firmalar bu işten zararlı çıkacaktır.
Daha şimdiden şunu öngörmek gerekiyor. Aktif tarafında değerlemeye tabi kıymetler mi büyük yoksa Pasif tarafındaki özellikler öz kaynak kalemleri mi büyük? Aktif tarafı Diğer taraftan büyükse sizi enflasyon vergisi bekliyor demektir.
(Örnek sadece M.D.Varlık-Öz kaynak Mukayesesinden yola çıkılmıştır. Diğerleri ihmal edilmiştir.)
2024 Değerleme Öncesi
Maddi Duran Varlıklar 100.000.000 TL
Öz kaynaklar 80.000.000 TL
Yeniden değerleme veya endeksin %35 olduğunu düşünelim.
2024 Değerleme Sonrası
Maddi Duran Varlıklar 135.000.000 TL
Öz kaynaklar 108.000.000 TL
Enflasyon kârı 27.000.000 TL
Görüldüğü üzere öz kaynağı zayıf işletmenin faaliyet karlılığının dışında 27 Milyon Kârı doğrudan vergilendirmeye tabi tutulacaktır.
SONUÇ:
Enflasyon muhasebesi kulağa ve mantığa hoş gelen bir kelimedir. Elbette enflasyonist ortamların muhasebe üzerine düştüğü gölgeyi kaldırmak gerekir. Ancak Enflasyon düzeltmesi yaparken de şirketleri büyük vergi yükü ile bırakmamak lazım.
2023 yılı için aktifteki kıymetlerin büyüklüğü lehe görünüyorken 2024 ve devam edecek yıllarda tersine bir durum yaratıyor.
Tablo okuyucuların ve yorumcu meslek mensuplarının bunu öngörmesi ve gerekli uyarıları yapması lazımdır.
Son söz, enflasyon muhasebesine giderken evdeki öz kaynaktan olmayalım.
Kaynaklar
— 213 Sayılı V.U.K.
— V.U.K.328-337-348 No.lu G.T.
— V.U.K. Tebliğ Taslağı
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
