Mevzuatın Adı: Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
14 Aralık 2023 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 32399
Ticaret Bakanlığından:
ÖZET:
Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapıldı
Yönetmelik 1 Ocak 2024 Tarihinde Yürürlüğe Girecek
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yapılan değişikliklere uyum kapsamında Ticaret Bakanlığımızca Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelik Değişiklik Taslağı hazırlanarak 24 Ağustos 2023 tarihinde ilgili kuruluşların ve komuoyunun görüşüne açılmıştır. Bakanlığımıza ulaşan görüşlerin değerlendirilmesi neticesinde hazırlanan ve ilgili Kanuna uyum sağlayan Yönetmelik 14 Aralık 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Üretici, Tedarikçi ve Perakende İşletmeler Arasında Ticari İlişkilerle İlgili Düzenlemelere Gidildi
Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde karşı tarafın ticari faaliyetini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına neden olan faaliyetler, “haksız ticari uygulama” olarak tanımlanarak yasaklandı.
Bu kapsamda,
- Karşı tarafın herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlanması,
- Kampanya maliyetinin, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtılması,
- Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin koşullarının, yazılı veya elektronik ortamda yapılan sözleşmeyle belirlenmemesi,
- Karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren veya açık ve anlaşılır olmayan hükümlere sözleşmede yer verilmesi,
- Ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet verilmediği halde karşı taraftan prim ve bedel alınması,
- Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine yönelik siparişlerin, ürünün teslim tarihinden önceki 30 gün içinde iptal edilmesi, ürünlerin tesliminden sonra bozulma gibi maliyetlerin karşı tarafa yansıtılması ve satılamadığı gerekçesiyle iade edilmesi
- İdari ve cezai yaptırımlara veya müşteri şikayetlerine ilişkin maliyetlerin üretici veya tedarikçiye yansıtılması,
- Kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle karşı tarafa ticari misillemelerde bulunulması,
- İşletme ölçeği ile ürün ve faaliyetlerine ilişkin esaslı hususlarda gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama veya bildirimde bulunarak karşı tarafın zararına sebep olunması,
yasaklanarak idari para cezasına bağlandı.
Üretici, Tedarikçi ve Perakende İşletmeler Arasında Tarım ve Gıda Ürünlerinin Tedarikinde Ödeme Süreleri Kısaltıldı
Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve fıda ürünlerinin tedarikinde tarafların ölçeğine bakılmaksızın ödeme süresi “45 gün” olarak belirlendi. Ürünlerin tedarikinde “alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli” ya da “alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli” olması durumlarında; alacaklının ölçeğinin borçludan daha küçük olması durumunda küçük ölçekli işletmeyi korumak amacı ile bu süre “30 gün” olarak belirlendi.
Ayrıca düzenleme ile üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulmayan tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde “alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli” ya da “alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli” olması durumlarında ödeme süresi “60 gün” olarak belirlendi.
Söz konusu düzenleme ile ödemeler konusunda taraflar arasında ihtilafların azaltılması, vade kısalması ile fiyat belirlenirken üreticinin ve tedarikçinin finansman maliyetlerinin ve fiyatların düşürülmesi hedeflenmektedir.
Vatandaşlarımızın Glütensiz, Laktozsuz ve Benzeri Ürünlere Ulaşmasının Kolaylaştırılması Hedeflendi
Glütensiz, laktozsuz, düşük proteinli ve benzeri özelliklere sahip gıda ürünlerine ilişkin arzın artırılması ve talebin karşılanmasını desteklemek amaçlanmıştır. Bu kapsamda Ticaret Bakanlığına, işletme konusu hızlı tüketim mallarının satışı ve şube sayısı 200’den fazla olan zincir mağazalara, 250 metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere, tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirme yetkisi verildi.
1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girecek olan söz konusu düzenlemeler uyarınca, perakende ticarette üretici, tedarikçi ve perakende işlermeler arasındaki ticari faaliyetleri düzenlerken tıbbi beslenme tedavisi gereken vatandaşlarımızın glütensiz, laktozsuz ve benzeri özelliklere sahip ürünlere ulaşmasının kolaylaştırılması da amaçlanmaktadır. (T.C. Ticaret Bakanlığı)
MADDE 1- 6/8/2016 tarihli ve 29793 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmeliğin 1 inci maddesinin birinci fıkrasına “ilke ve kurallar ile” ibaresinden sonra gelmek üzere “üretici, tedarikçi ve” ibaresi eklenmiş ve ikinci fıkrasında yer alan “işletmelerin uymaları” ibaresi “ticarette uyulması” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 2- Aynı Yönetmeliğin 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “Gümrük ve” ibaresi yürürlükten kaldırılmış, (d) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, (j) bendi yürürlükten kaldırılmış ve aynı fıkraya aşağıdaki bent eklenmiştir.
“d) Büyük ölçekli işletme: 25/5/2023 tarihli ve 32201 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen orta ölçekli işletme sınırını aşan perakende işletmeyi,”
“v) Otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünü: İşlenmemiş sebze ve meyveler ile uygun saklama koşullarına rağmen üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen işlenmemiş kırmızı etler, işlenmemiş kanatlı etleri, işlenmemiş su ürünleri, sakatat, mantar, yumurta, süt ve süt ürünleri, unlu mamuller, tüketime hazır gıda maddeleri ve kısmen pişmiş ürünler ile 5 inci maddenin yedinci fıkrasına göre Bakanlık tarafından karar verilen diğer ürünleri,”
MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 4 üncü maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Tedarik zincirinde haksız ticari uygulamalar
MADDE 4- (1) Haksız ticari uygulamalarda bulunulamaz. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan faaliyetleri haksız ticari uygulamadır.
(2) Aşağıda belirtilen faaliyetler her durumda haksız ticari uygulama kabul edilir:
a) Kalite standartlarının sağlanması amacıyla sözleşmede yer verilen ürün içeriği, kullanılacak teknoloji gibi koşullar hariç olmak üzere, herhangi bir gerçek veya tüzel kişiden mal veya hizmet teminine zorlamak.
b) Kampanya maliyetini, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtmak.
c) Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin koşullarını yazılı sözleşmeyle veya taraflar arasındaki mutabakatı gösterebilecek e-posta, faks veya elektronik ortamdaki diğer yazılı araçlarla belirlememek.
ç) Karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren veya vade, iade ve kampanya koşulları gibi esaslı hususlarda açık ve anlaşılır olmayan hükümlere sözleşmede yer vermek.
d) Aktivite, reklam, dergi, anons ve benzeri şekillerde tanıtım hizmeti veya teşhir ünitelerinde özel konumlandırma hizmeti gibi ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet vermediği ve verdiği hizmetin türü, süresi ve/veya sayısını ve hizmet bedelinin tutar ya da oranını sözleşmede belirtmediği halde prim ve bedel almak veyahut mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli ve başka adlar altında prim ve bedel almak.
e) Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine yönelik siparişleri, ürünün teslim tarihinden önceki otuz gün içinde iptal etmek.
f) Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra bozulma ya da zayi olma gibi maliyetleri yansıtmak.
(3) Birinci fıkra kapsamında aşağıda belirtilen faaliyetler haksız ticari uygulama kabul edilir:
a) Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere idari ve cezai yaptırımlara veya müşteri şikayetlerine ilişkin maliyetleri yansıtmak.
b) Kararlaştırılan teslim tarihine uyulmaması, ürün niteliğinin ve saklama koşullarının sağlanmaması gibi nesnel ölçütlere dayanan aykırılık hallerinde uygulanacak hükümlere sözleşmede yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle, ürünlerin listeden çıkarılması, sipariş edilen ürün miktarının azaltılması, bu ürünlere ilişkin pazarlama ya da kampanya benzeri hizmetlerin durdurulması veya mali yükümlülük getirilmesi gibi ticari misillemelerde bulunmak.
c) İşletme ölçeği ile ürün ve faaliyetlerine ilişkin esaslı hususlarda gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama veya bildirimde bulunarak karşı tarafın zararına sebep olmak.
ç) 12/C maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hızlı tüketim malları hariç olmak üzere üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerini tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra satılamadığı gerekçesiyle iade etmek.”
MADDE 4- Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 5- (1) Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerden kaynaklanan ödemelerin, sözleşmede öngörülen süre içinde yapılması esastır.
(2) Üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresi; alacaklının mikro veya küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli olması durumunda otuz, diğer durumlarda kırk beş günü geçemez.
(3) İkinci fıkrada belirtilen ürünlerin dışında kalan tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresi, alacaklının mikro veya küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli olması durumunda altmış günü geçemez.
(4) Ödemenin çekle yapılması durumunda, geçerli ibrazın başladığı tarih; vadeli araçlarla yapılması durumunda ise vade tarihi bu maddede belirtilen süreler içinde olmalıdır.
(5) Bu maddede belirtilen süreler, teslim veya mülkiyetin devri tarihlerinden hangisi önce ise o tarih esas alınarak hesaplanır. Kısmi teslim veya devirlerde ödeme süresinin hesaplanmasında her bir teslimat veya devir ayrı ayrı dikkate alınır. Ödemenin süresi içinde yapıldığına ilişkin ispat yükü borçluya aittir.
(6) Mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Yönetmeliği uyarınca sınıflandırılır. İkinci ve üçüncü fıkralar kapsamında ölçek tespiti yapılabilmesi için borçlu, e-Devlet kapısı üzerinden verilen ve işletme ölçeğini gösteren İşletme Sınıfı ve KOBİ Vasfı Belgesini alacaklıdan talep etmek ve bu belgeyi kendi işletmesi için alacaklıya vermekle yükümlüdür.
(7) Otuz gün içinde bozulup bozulmadığı hususunda tereddüde düşülen tarım ve gıda ürünlerinde Bakanlık, Tarım ve Orman Bakanlığının görüşünü alarak karar verir. Verilen karar, Bakanlığın internet sitesinde ilan edilir ve üst meslek kuruluşlarına gönderilir.”
MADDE 5- Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(6) Bakanlık, birinci fıkrada belirtilen ve şube sayısı iki yüzden fazla olan zincir mağazalara, iki yüz elli metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere, tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirmeye yetkilidir.”
MADDE 6- Aynı Yönetmeliğin 12/A maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “süresi, 5 inci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen süreyi” ibaresi “süresi otuz günü” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 7- Aynı Yönetmeliğin 12/C maddesinin birinci fıkrasında yer alan “temini karşılığında” ibaresinden sonra gelmek üzere “her bir fatura veya fatura yerine geçen belge için” ibaresi eklenmiş ve “en az yarısı,” ibaresinden sonra gelmek üzere “her bir fatura veya fatura yerine geçen belge için” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 8- Aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Gümrük ve” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 9- Bu Yönetmelik 1/1/2024 tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 10- Bu Yönetmelik hükümlerini Ticaret Bakanı yürütür.
