Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %4 (14 Kasım 2023 tarihli ve 32369 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7782 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile %3,5 olarak belirlenmiştir) oranında gecikme zammı tatbik olunur.
Mehmet Ali BACAKSIZ
Vergi Dairesi Müdür V.
[email protected]
Yazar Hakkında
1.Genel Hususlar
Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %4 (14 Kasım 2023 tarihli ve 32369 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7782 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile %3,5 olarak belirlenmiştir) oranında gecikme zammı tatbik olunur.
6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesine göre, ay kesirlerine isabet eden gecikme zammının günlük olarak hesap edilmesi gerektiğinden, vadesinde ödenmeyen amme alacaklarına vade tarihinden ödendiği/tahsil edildiği tarihe kadar geçecek süre için uygulanacak gecikme zammı tam aylar için aylık esasa; ay kesirleri için ise günlük esasa göre hesaplanacaktır. Bu hesaplamalarda ödeme tarihinin süreye dahil edilmesi, vade tarihinin ise süreye dahil edilmemesi gerekmektedir.
– Gecikme zammı 1 TL’den az olamaz.
– Gecikme zammı; 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında bu madde uyarınca belirlenen oranda, mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez.
2.Sürelerin Hesaplanması
6183 sayılı Kanunun 8’inci maddesi “Hilafına bir hüküm bulunmadıkça bu kanunda yazılı müddetlerin hesaplanmasında ve tebliğlerin yapılmasında Vergi Usul Kanunu hükümleri tatbik olunur” diyerek 213 sayılı Vergi Usul Kanununa atıfta bulunmaktadır. Bu doğrultuda ilgili Kanunun “sürelerin hesaplanması” başlıklı 18’inci maddesini referans almamız gerekir:
– Süre gün olarak belli edilmişse başladığı gün hesaba katılmaz ve son günün tatil saatinde biter,
– Süre hafta veya ay olarak belli edilmişse başladığı güne son hafta veya ayda tekabül eden günün tatil saatinde biter. Sürenin bittiği ayda, başladığı güne tekabül eden bir gün yoksa süre o ayın son gününün tatil saatinde biter,
– Sonu belli bir gün ile tâyin edilen sürelerde, süre o günün tatil saatinde biter,
– Resmi tatil günleri süreye dâhildir. Şu kadar ki, sürenin son günü resmî tatile rastlarsa tatili takibeden ilk iş gününün tatil saatinde biter. Buna göre herhangi bir sürenin son gününün resmi tatile rastladığından söze dilebilmesi için o sürenin, vergi kanunlarında ya da amme alacağının doğmasına neden olan özel kanunlarında yer alması gerekmektedir. Dolayısıyla, ödeme süresinin son günü olan vade tarihinin tatile rastlaması halinde süre, tatili takip eden ilk iş gününün tatil saatine kadar uzamaktadır. Bunun dışında, gecikme zammı hesaplanması sırasında vade tarihini izleyen aylardan herhangi birinde vade tarihine tekabül eden günün tatile rastlaması hesabı etkilememekte, başka bir anlatımla sürenin uzadığını kabul etmeye imkan bulunmamaktadır. Örneğin; gerçek usulde vergilendirilenlerden alınan gelir vergisinin birinci taksidinin ödeme süresinin son günü 31 Mart tarihidir. Bu tarihin resmi tatile rastlaması halinde tatili izleyen ilk iş gününün sonuna kadar yapılan ödemelerden gecikme zammı tahsil edilmemektedir. Ancak gelir vergisi birinci taksidinin Mart ayını izleyen Nisan ayının 30uncu gününün resmi tatil olması nedeniyle 2 Mayıs tarihinde ödenmesi halinde; 30 Nisan tarihinin vergi kanunlarında yazılı ödeme süresi ile bir ilgisi olmadığından, bu şekildeki ödemelerde 1 ay 2 gün üzerinden gecikme zammı hesaplanması gerekmektedir.
Bununla birlikte 6183 sayılı Kanunun 8’inci maddesinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na yapılan atıf nedeniyle, ilgili Kanun’da yer alan ve amme alacağının tahakkuk aşamasındaki süreleri uzatan hükümlerinin de gecikme zammı tatbiki bakımından aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde dikkate alınması, vade tarihinin değişmesi halinde, gecikme zammının hesaplanmasında bu şekilde belirlenen yeni vade tarihlerinin esas alınması gerekmektedir:
– 213 sayılı Kanunun 15’inci maddesinde, 13’üncü maddede yazılı mücbir sebeplerden (Mücbir sebepler: 1. Vergi ödevlerinden her hangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk; 2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler; 3. Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler; 4. Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması) herhangi birinin bulunması halinde, bu sebep ortadan kalkıncaya kadar sürenin işlemeyeceği, bu takdirde tarh zamanaşımının işlemeyen süreler kadar uzayacağı hükme bağlanmıştır. Buna göre, mücbir sebep nedeniyle tahakkuku geciken amme alacağının tahakkuktaki gecikme kadar ödeme süresinin de uzayacağı tabiidir. Örneğin, 18 Mayıs 2023 tarihinde geçirmiş olduğu trafik kazasında ağır yaralanan mükellef 7 Haziran 2023 tarihinde hastaneden taburcu olmuştur. Bu mükellefin, Nisan 2023 dönemine ilişkin katma değer vergisi beyannamesini 28 Mayıs 2023 tarihi sonuna kadar vermesi gerekirken mücbir sebep nedeniyle işlemeyen bakiye 10 günlük beyanname verme süresi mücbir sebep halinin bittiği süreye ilave edilecektir. Bu durumda mükellef, 17 Haziran 2023 tarihinin bitimine kadar beyannamesini verecek ve beyanname verme süresinin son gününe kadar borcunu ödeyebilecektir. Bu nedenle 17 Haziran 2023 tarihi amme alacağının vade tarihi olacaktır.
– 213 sayılı Kanunun 17’nci maddesinde düzenlenen zor durum dolayısıyla borçluya süre verildiği takdirde, verilen sürenin son günü alacağın vadesi günü olarak kabul edilecektir.
– 213 sayılı Kanunun 111’inci maddesine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca vergilerin ödeme sürelerinin uzatılması halinde uzayan sürelerin son günü verginin vadesi yerine geçecektir.
– 213 sayılı Kanunun mükerrer 28’inci maddesinin Gelir İdaresi Başkanlığı’na verdiği yetkiye istinaden beyanname verme ve ödeme sürelerinin uzatılması halinde de belirlenen ödeme süresinin son günü verginin vadesi yerine geçecektir.
2.1.Aylık ve Günlük Esasa Göre Gecikme Zammının Hesaplanması
Kanuni süresinde ödenmeyen amme alacaklarına ilişkin gecikme zammı tam aylar için aylık esasa göre aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır:
| Aylık esasa göre gecikme zammı tutarı = Aylık gecikme zammı oranı x Ay sayısı x Gecikme zammı uygulanacak tutar |
Günlük esasa göre gecikme zammı oranının belirlenmesinde aşağıdaki hususlara uyulacaktır:
– 1 ay 30 gün olarak dikkate alınacaktır,
– Günlük gecikme zammı oranı (Geçerli Aylık Oran/30) formülüyle bulunacaktır,
– Bulunan bu katsayının virgülden sonraki ilk 6 hanesi hesaplamalarda kullanılacaktır,
– Katsayının virgülden sonraki 7’nci veya devam eden hanelerinde bir sayı bulunması halinde 6’ncı hane bir üst sayıya tamamlanacaktır,
– Katsayının virgülden sonraki 7’nci veya devam eden hanelerinde bir sayı yok ise 6’ncı hane değiştirilmeyecektir.
Uygulanmakta olan gecikme zammı oranı %3,5 olup, bu oran üzerinden tespit edilen günlük gecikme zammı oranı 0,001167’dir.
Günlük esasa göre gecikme zammının hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılacaktır:
| Günlük esasa göre gecikme zammı tutarı = Günlük gecikme zammı oranı x Gün sayısı x Gecikme zammı uygulanacak tutar |
Örnek 1: Sakarya Vergi Dairesi Başkanlığı Akyazı Vergi Dairesi mükelleflerinden Harun Bey 100.000 lira tutarlı ve 31.07.2024 vadeli gelir vergisi ikinci taksidini ve buna ilişkin gecikme zammını 05.10.2024 tarihinde ödediği takdirde gecikme zammı;
– 01.08.2024-31.08.2024 tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%3,5 oranında) aylık esasa göre,
– 01.09.2024-30.09.2024 tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%3,5 oranında) aylık esasa göre,
– 01.10.2024-05.10.2024 tarihleri arasındaki 5 günlük süre için ise günlük esasa göre,
hesaplanacaktır.
– Aylık esasa göre gecikme zammı tutarı: %3,5×2×100.000 = 7.000 TL
– Günlük esasa göre gecikme zammı tutarı: 0,001167 × 5 ×100.000 = 583,50 TL
Böylece mükellef Harun Bey’den 100.000 TL gelir vergisi 2’nci taksit borcunun yanında, (7000+583,50=) 7583,50 TL gecikme zammı da tahsil edilmesi gerekmektedir.
Örnek 2: Beykoz Vergi Dairesi mükelleflerinden Abdurrahman Bey 28.11.2023 vadeli ve 10.000 TL tutarındaki Katma Değer Vergisi borcunu 13.12.2023 tarihinde ödemek üzere vergi dairesine başvurmuştur.
Bunun üzerine Vergi Dairesi mükellef Abdurrahman Bey’den bu borcu ile birlikte 29.11.2023-13.12.2023 tarihleri arasındaki süre için gecikme zammını da hesaplayarak tahsil edecektir. Bu doğrultuda 29.11.2023-13.12.2023 tarihleri arasındaki 15 günlük süre için günlük esasa göre hesaplanacak gecikme zammı:
0,001167×15×10.000 = 175,05 TL olacaktır.
Örnek 3: Sungurlu Vergi Dairesi mükelleflerinden Ünal Bey 30.11.2023 vadeli 5.000 TL tutarlı Veraset ve İntikal Vergisi ikinci taksidini 15.01.2024 tarihinde ödemek üzere vergi dairesine başvurmuştur. Mükellefin vadesinde ödemediği bu vergi borcu için ayrıca 01.12.2023-15.01.2024 tarihleri arasındaki süre için gecikme zammı hesaplanması gerekmektedir. Hesaplanacak gecikme zammı tutarı;
– 01.12.2023-31.12.2023 tarihleri arasındaki 1 aylık süre için aylık esasa göre
– 01.01.2024-15.01.2024 tarihleri arasındaki 15 günlük süre için günlük esasa göre
hesaplanacaktır.
– Aylık esasa göre gecikme zammı tutarı: %3,5×1×5000 = 175 TL
– Günlük esasa göre gecikme zammı tutarı: 0,001167 × 15 ×5000 = 87,52 TL
Böylece Sungurlu Vergi Dairesi mükellefi Ünal Bey 5.000 TL tutarındaki vergi borcuyla birlikte 262,52 TL tutarında gecikme zammını da ödemek zorundadır.
3.Asgari Gecikme Zammı Tutarı
6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesinin 2inci fıkrasıyla gecikme zammı asgari tutarı 1 TL olarak belirlenmiştir.
Örnek 4: 25.12.2023 vadeli ve 10 lira tutarlı Damga vergisinin 25.02.2024 tarihinde ödenmesi halinde gecikme zammı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:
Gecikme zammının hesaplanması gereken 26.12.2023-25.02.2024 tarihleri arasındaki tam iki ay için aylık %3,5 oranında olmak üzere hesaplanacak gecikme zammı:
Aylık esasa göre gecikme zammı tutarı: %3,5×2×10 = 0,70 TL
Ancak anılan Kanun hükmü ile gecikme zammı asgari tutarı 1 TL olarak tespit edildiğinden, 10 lira vergi aslı ile birlikte 1 TL tutarında gecikme zammı tahsil edilmesi gerekmektedir.
4.Gecikme zammı oranının değişmesi
6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesinin 4’üncü fıkrasında “Cumhurbaşkanı, gecikme zammı oranlarını aylar itibarıyla topluca veya her ay için ayrı ayrı, yüzde onuna kadar indirmeye, gecikme zammı oranı ile gecikme zammı asgari tutarını iki katına kadar artırmaya, ayrıca gecikme zammı oranını aylar itibarıyla farklı olarak belirlemeye ve gecikme zammını bileşik faiz usulüyle aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak hesaplatmaya yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesinin bu hükmüne istinaden Cumhurbaşkanı Kararıyla aylık gecikme zammı oranının yeniden belirlendiği hallerde, gecikme zammı hesaplamasında aşağıda belirtilen açıklamalara göre işlem yapılacaktır;
– Aylık Esasa Göre: Aylık esasa göre gecikme zammının hesaplanacağı bir aylık süre içindeki bir tarihte oran değişikliği yapılırsa bu bir aylık sürenin tamamına eski oran tatbik edilecektir.
– Günlük Esasa Göre: Ay kesirleri için gecikme zammının hesaplanması günlük esasa göre yapıldığından, Cumhurbaşkanı Kararının yürürlüğe girdiği gün dahil olmak üzere daha sonraki günler için yeni oran, yürürlük tarihinden önceki günler için ise eski oran tatbik edilecektir.
Örnek 5: Çayeli Vergi Dairesi mükelleflerinden İlyas Bey 28.08.2023 vadeli 1000 TL tutarlı Katma Değer Vergisi borcunu 15.01.2024 tarihinde gecikme zammı ile birlikte ödemiştir. Uygulanmakta olan aylık gecikme zammı oranı 14.11.2023 tarihinde %2,5’ten %3,5’e yükseltilmiştir.
Mükellefin vergi aslı ile birlikte ödemesi gereken gecikme zammı;
– 29.08.2023-28.09.2023 tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%2,5 oranında) aylık esasa göre (eski oran),
– 29.09.2023-28.10.2023 tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%2,5 oranında) aylık esasa göre (eski oran),
– 29.10.2023-28.11.2023 tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%2,5 oranında) aylık esasa göre (eski oran),
– 29.11.2023-28.12.2023 tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%3,5 oranında) aylık esasa göre (yeni oran),
– 29.12.2023-15.01.2023 tarihleri arasındaki 18 günlük süre için ise günlük esasa göre (yeni oran), uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır.
4 aylık tam sürede gecikme zammı: (%2,5+%2,5+%2,5+%3,5= %11) ×1000
: %11×1000 = 110 TL
Bu borca 29.12.2023-15.01.2023 tarihleri arasındaki 18 günlük süre için ise günlük esasa göre hesaplanan gecikme zammı tutarı ise:
0,001167 × 18 ×1000= 21,01 TL
Böylece mükellef İlyas Bey, 1000 TL Katma Değer Vergisinin yanında ayrıca 131,01 TL gecikme zammı tutarını da ödeyecektir.
Örnek 6: Çankırı Vergi Dairesi mükelleflerinden Ramazan Bey 26.09.2023 vadeli Ağustos/2023 döneminden kaynaklanan 500.000 TL Gelir (Stopaj) Vergisini gecikme zammıyla birlikte 17.11.2023 tarihinde ödemiştir. Aylık gecikme zammı oranı 14.11.2023 tarihinde %2,5’ten %3,5’e yükseltilmiştir.
Mükellefin 500.000 TL vergi aslının yanında ödemesi gereken gecikme zammı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:
– 27.09.2023-26.10.2023 tarihleri arasındaki bir aylık süre için (%2,5 oranında) aylık esasa göre (eski oran)
– 27.10.2023-13.11.2023 tarihleri arasındaki 18 günlük süre için (%2,5 oranında) günlük esasa göre (eski oran)
– 14.11.2023-17.11.2023 tarihleri arasındaki 4 günlük süre için günlük esasa göre (yeni oran),
dikkate alınacaktır.
– Aylık esasa göre gecikme zammı tutarı: %2,5×1×500.000 = 12.500 TL (eski oran)
– Günlük esasa göre gecikme zammı tutarı: 0,000834 × 18 ×500.000 = 7506 TL (eski oran)
– Günlük esasa göre gecikme zammı tutarı: 0,001167× 4 ×500.000 = 2334 TL (yeni oran)
Böylece mükellef Ramazan Bey’den 500.000 TL Gelir (Stopaj) Vergisinin yanında ayrıca 22.340 TL gecikme zammı tahsil edilecektir.
5.Gecikme Zammının Tatbik Müddeti
6183 sayılı Kanunun 52’nci maddesine göre, amme alacağının vade tarihinden itibaren;
– Amme alacağının tecilinde, tecilin yapıldığı,
– Borçlunun iflası halinde, iflasın açıldığı,
– Aciz halinde bu durumun tespit edildiği,
tarihe kadar gecikme zammı hesaplanacaktır.
Kaynakça
– 213 sayılı Vergi Usul Kanunu
– 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
– Tahsilat Genel Tebliği (Seri:A – Sıra No:1)
– 14/11/2023 tarih 7782 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
