Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri, 2022
İhracatın %42,3’ünü, ithalatın ise %60,9’unu büyük ölçekli girişimler gerçekleştirdi
Dış ticaret verileri ile iş kayıtları sisteminde yer alan girişimlerin ana faaliyet türü ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek, dış ticaret yapan girişimlerin özellikleri elde edilmektedir. Dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtları sistemi kullanılarak elde edilen verilere göre, 2022 yılında 114 bin 155 girişim ihracat, 173 bin 302 girişim ithalat yaptı. Yapılan eşleştirmede, ihracat ve ithalat yapan girişimlerin yaklaşık %100,0’ının bilgilerine ulaşılmıştır. Bu girişimler toplam ihracatın ve ithalatın yaklaşık %100,0’ını gerçekleştirmiştir. İthalattaki girişim sayısındaki artış, Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesi sistemindeki girişim sayısı artışından kaynaklanmaktadır.
Toplam ihracatın %19,4’ünü yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler, toplam ihracat yapan girişimlerin %64,2’sini oluşturdu. İhracatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %18,9, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %19,4, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin payı ise %42,3 oldu.
Girişimlerin ihracattaki payı, 2022 Girişimlerin ithalattaki payı, 2022
Toplam ithalatın %11,3’ünü 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler yaptı. İthalatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı %10,7, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı %17,1 oldu. 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı %60,9 olurken; bu girişimler toplam ithalat yapan girişimlerin %2,0’ını oluşturdu.
İhracatın yarısından fazlasını sanayi sektöründeki girişimler gerçekleştirdi
Girişimin ana faaliyetine göre ihracatın %55,4’ünü, ithalatın ise %49,5’ini sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %40,6, ithalattaki payı ise %32,4 düzeyinde gerçekleşti.
Sanayi sektörünün ihracatında 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimler %66,7 pay ile öne çıktı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %89,3 pay ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli girişimlerin hâkimiyeti devam etti.
Sanayi sektörü ithalatında büyük ölçekli girişimler %79,3 pay ile öne çıktı. Ticaret sektöründe, büyük ölçekli girişimlerin payı %30,1’den %28,1’e düşerken, diğer sektöründe büyük ölçekli girişimler %69,2 pay ile önde olmaya devam etti.
Girişimin ana faaliyeti ve çalışan sayısına göre dış ticaret payı, 2021, 2022
Sanayi sektöründeki girişimler ihracatının %45,3’ünü Avrupa Birliği (AB 27) ülkelerine yaptı
Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ihracatlarının %45,3’ünü AB 27 ülkelerine, %14,0’ını Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ve %13,2’sini AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın %61,9’unu sanayi, %35,6’sını ticaret, %2,5’ini ise diğer sektöründeki girişimler yaptı.
Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ithalatlarının %29,5’ini AB 27 ülkelerinden, %25,4’ünü Diğer Asya ülkelerinden, %18,0’ını ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin en çok ithalat yaptığı ülke grupları sırasıyla %30,4 ile Diğer Asya, %27,6 pay ile AB 27 ülkeleri, ve %23,1 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu.
İmalat sanayi ürünleri ihracatının %56,9’unu sanayi sektöründeki girişimler yaptı
İmalat sanayi ürünleri ihracatının %56,9’unu ana faaliyeti sanayi olan girişimler, %39,5’ini ise ana faaliyeti ticaret olan girişimler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin yaptığı ihracatın ise %96,7’sini imalat sanayi ürünleri, %1,4’ünü tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri, %1,4’ünü de madencilik ve taşocakçılığı ürünleri oluşturdu.
İmalat sanayi ürünleri ithalatının %48,8’ini sanayi, %41,5’ini ticaret ve %9,8’ini diğer sektörlerdeki girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin ithalatının %70,5’ini imalat sanayi ürünleri, %5,4’ünü madencilik ürünleri, %4,4’ünü ise tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri oluşturdu.
İhracatın %48,9’u ilk 500 girişim tarafından gerçekleştirildi
İhracatın %48,9’unu, ithalatın ise %67,5’ini ilk 500 girişim yaptı. En çok ihracat yapan ilk 5 girişim toplam ihracatın %8,1’ini, en çok ithalat yapan ilk 5 girişim ise ithalatın %20,6’sını gerçekleştirdi.
Sanayi sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin sanayi sektöründeki payı %12,6, ticaret sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise %12,0 oldu. Sanayi sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişiminin payı %20,5, ticaret sektöründe ise %13,1 oldu.
Dış ticarette yoğunlaşma, 2022
Girişimlerin %61,8’i tek ülkeden ithalat yaptı
Girişimlerin %43,4’ü tek ülkeye ihracat yaparken, %16,2’si iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin oranı %5,1 iken, bu girişimlerin ihracattaki payı %59,2 oldu.
Girişimlerin %61,8’i, tek ülkeden ithalat yaparken, %16,3’ü iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan girişimlerin oranı %1,3 iken, bu girişimlerin ithalattaki payı %61,3 oldu.
Dış ticaret yapılan ülke sayısına göre girişimlerin payı, 2022
Dış ticaret yapılan ülke sayısına göre dış ticaret payı, 2022
Kaynak: TÜİK