Enflasyon Muhasebesindeki Belirsizlik Giderilmeli
Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
E. Öğretim Görevlisi
Alomaliye.com Yayın Kurulu Başkanı
t.apak@apakymm.com
31/12/2022 itibariyle kanuni koşulları oluştuğu halde uygulanmayan (ertelene) enflasyon muhasebesi (düzeltmesi) mevcut mevzuatta göre koşullar oluşmazsa bile 31/12/2023 itibariyle uygulanması gerekiyor.
Ancak, 2023 yılı sonlarına yaklaştığımız şu günlerde henüz konuya ilişkin bir düzenleme veya açıklamanın gündeme gelmemiş olması nedeniyle, yeni bir erteleme olacak mı sorusu gündeme gelmeye başladı Enflasyon düzeltmesi; paranın satın alma gücündeki değişimler nedeniyle gerçek durumu ifade edemeyen mali tabloların, gerçek durumu ifade eder hale gelmelerini sağlamak üzere düzeltme işlemine tabi tutulmasıdır.
Kanuni düzenlemeler
5024 sayılı Kanun; Ülkemizde enflasyon düzeltmesi ilk olarak, 5024 sayılı kanunla 30/12/2003 tarihinde Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesinde değişiklik yapılarak ve kanuna geçici 25 inci madde eklenerek yürürlüğe girmiştir.
Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100′den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10′dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar.
Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer. 7338 sayılı Kanun; 1 Ocak 2022 tarihinden geçerli olmak üzere söz konusu mükerrer 298. maddeye eklenen ve yeniden değerlemeye ilişkin hükümler içeren uygulaması açısından enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı belirtilen dönemler enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği dönem olarak değerlendirilecektir.
Kapsama giren mükellefler 31/12/2023 tarihli mali tablolarını, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilecek, bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmeyecek.
2022 yılı için gerekli hazırlıkların yapılamamış olması nedeniyle erteleme talepleri gündeme gelmişti. Buna istinaden 7352 sayılı Kanuna eklenen ve 29.01.2022’de yürürlüğe giren geçici 33’üncü maddeyle; geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde mükerrer 298 inci madde kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağı, 31/12/2023 tarihli mali tabloların, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulacağı belirtilmiştir. 2024 yılında kanunda belirtilen şartların sağlanması durumunda da bu uygulamanın devam edebileceğini belirtmek gerekir.
Şimdi ne olacak?
Mevzuatta göre; 31.12.2023 tarihli bilançolarda yer alan parasal olmayan kalemler enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekecek, ilgili hesaplarda düzeltmeye tabi tutulacak hesaplar “698 Enflasyon Düzeltmesi” hesabına kaydedilecektir. Bu hesapta tüm değerlemelerin sonucunda oluşacak kar/zarar farkı vergiye tabi tutulmadan geçmiş yıl kar/zarar hesaplarına intikal ettirilecektir.
Bir başka deyişle, 2023 yılı endeksleme tutarlarının gelir tablosu etkisi olmayacak, endekslemeye tabi tutulan hesapların takip eden yıllarda mali tablolara etkisi olacaktır. Şayet kanunda belirtilen şartların sağlanması durumunda 2024 yılında uygulama devam edecek olup bu yılda 2023 yılından taşınan değerlerin enflasyona tabi tutulması sonucunda oluşacak kar/zarar farkları gelir tablosu hesaplarında gösterilerek vergiye tabi tutulabilecektir.
Enflasyon düzeltmesi uygulamaya konulursa vergi gelirlerinde azalacağı bir gerçek. Orta Vadeli Programın (OVP) içeriğine bakıldığında, vergi gelirleri önemli bir koşul olarak öne çıkıyor. Bu durumda, enflasyon düzeltmesinin bu yıl sonunda uygulamaya konulması tereddütlere yol açmış bulunuyor. Peki, enflasyon karşısında fiktif gelirleri nedeniyle yüksek vergiler ödeyen mükelleflerin vergileri ne kadar adil.
Enflasyon düzeltmesi uygulamasıyla; 2023 sonu bilançolarında önemli birçok hesabın düzeltmeye tabi tutulacağı, hesap planları revize edileceği için önceden ciddi hazırlık yapılmasını gerektiren zahmetli bir iş. Ayrıca, SMMM/YMM meslek mensuplarına ciddi iş yükü getirecek bir uygulama olacaktır. Yeni bir düzenleme gündeme gelmezse 31/12/2023 itibariyle uygulanması gerekiyor. Yılın son çeyreğine ulaştığımız şu günlerde belirsizliğin giderilerek bir düzenleme veya açıklama yapılması bekleniliyor.
İktibas: Dünya Gazetesi
