Finans merkezi, bir kentin finansal kurumlarının yoğunlaştığı ve finansal kurumların yoğun olarak bulunduğu, ileri derece ticari ve alt yapı sistemlerine sahip,
Ferdi Asım HELLAÇ
SMMM
İşletme Yönetimi Bilim Uzmanı
[email protected]
1. GİRİŞ
Finans merkezi, bir kentin finansal kurumlarının yoğunlaştığı ve finansal kurumların yoğun olarak bulunduğu, ileri derece ticari ve alt yapı sistemlerine sahip, önemli miktarda ulusal ve uluslararası menkul değerler alım satım işlemlerinin yürütüldüğü bir kent veya bir kentin belirli bir bölgesi olarak tanımlanmaktadır.
Uluslararası finans merkezi haline gelmek için gerekli olan kriterler,
– Ülkenin ekonomisi büyük ve istikrarlı olmalı,
– Finans sektörü çok çeşitli alanlarda uzmanlaşmalı,
– Nitelikli çalışanlar kolaylıkla bulunabilir ve personel maliyetleri diğer ülkelerle kıyaslanabilir olmalı,
– Yasal altyapı uluslararası standartlara uyumlu olmalı,
– Ülke, diğer uluslararası finans merkezlerine yakın olmalı,
– Gerek duyulan altyapı hizmetleri sorunsuz olmalıdır.
Dünyada gelişmiş sadece birkaç finans merkezi bulunmaktadır. Bunlar, New York. Londra, Paris, Frankfurt, Singapur, Hong Kong ve Tokyo piyasalarıdır. Gelişmekte olan finans merkezlerine ise Şanghay ve Dubai finans merkezleri örnek verilebilir.
Finans merkezleri sürdürülebilir ekonomik büyüme açısından son derece önemlidir. Ülkemiz de finans merkezlerine yönelik birtakım araştırmalar yapmış yapılan bu araştırmalar sonucunda İstanbul’da finans merkezi kurulmasına karar verilmiştir. 7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi (İFMK) Kanunu ile İstanbul’da İstanbul Finans Merkezi (İFM) kurulmuştur. İFMK; bankalar, sermaye piyasaları kuruluşları, katılım finansı şirketleri, finansal yatırım ve portföy yönetim şirketleri ile sigorta şirketleri gibi finansal kurum ve kuruluşları tek bir kanunla birleştirmeyi amaçlamaktadır.
İFM’nin kuruluş kanunu gerekçesinde; iş ortamı, beşeri sermaye, altyapı, finans sektörünün genişliği ve itibar olmak üzere beş ana konuda rekabetçi olması gerektiği, bu gelişimin ekonomimize uzun dönemli sürdürülebilir bir büyüme imkânı sağlayacağı belirtilmiştir.
İFM’nin yakın bir zamanda dünyanın önemli finans merkezleri arasında yer alması hedeflenmektedir. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için yasal, yapısal ve diğer çalışmalar tamamlanmakla birlikte gerekli görülen düzenlemeler de yapılmaktadır.
7412 sayılı Kanunla kurulan İFM bölgesinde faaliyette bulunan kurumların vergi indirimine ilişkin açıklamalarımız aşağıda yer almaktadır.
2. KAZANÇLARDA İNDİRİM, YARARLANMA ŞARTLARI VE DİĞER HUSUSLAR
2.1 İFM Bölgesinde Faaliyette Bulunan Kurumların Elde Ettikleri Kazançlarda İndirim (KVK 10/1-i)
KVK 10/1-i bendi ile 22/6/2022 tarihli ve 7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu hükümlerine göre katılımcı belgesi alarak İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde faaliyette bulunan kurumların, münhasıran bu faaliyet kapsamında yurt dışından satın alınan malları Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden sağladıkları kazancın %50’sinin beyan edilen kurum kazancından indirilebileceği hüküm altına alınmıştır.
2.2 İndirimden Faydalanma Şartları
Kurumların söz konusu indirimden yararlanabilmeleri için;
– Katılımcı belgesi almak suretiyle İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde faaliyette bulunmaları,
– Kazancın yurt dışından satın aldıkları malları Türkiye’ye getirmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım ve satımlarına aracılık etmelerinden elde edilmiş olması,
– Kazancın, elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması,
– Aracılık faaliyetine ilişkin malların satıcısı ve alıcısının Türkiye’de olmaması,
gerekmektedir.
Buna göre, İstanbul Finans Merkezi Kanununa göre katılımcı belgesini almak suretiyle Bölgede faaliyette bulunan şirket veya şubelerin, yurt dışından satın alınan malları Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden elde ettikleri kazançlarına madde kapsamında indirim uygulanacak olup, Bölge dışında gerçekleştirilen söz konusu faaliyetlerden ya da Bölgedeki diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara ise indirim uygulanması söz konusu olmayacaktır.
Yurt dışından satın alınan malların Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında satılmasından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık edilmesinden sağlanan kazançların elde edildiği dönemde kurum kazancına dâhil edilmesi zorunlu olup bu kazançların kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresinin sonuna kadar Türkiye’ye transfer edilmeyen kısmı için indirimden yararlanılmayacaktır. Türkiye’ye bu süre içinde transfer edilmeyen kazançlar, daha sonraki yıllarda Türkiye’ye transfer edilse dahi anılan indirimden faydalanılamayacaktır.
2.3 İndirim Tutarının Tespiti
İndirim kapsamında kabul edilen faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetler nedeniyle yüklenilen gider ve maliyet unsurlarının düşülmesi sonucu bulunacak kazancın %50’si, kurumlar vergisi beyannamesinin “Kazancın Bulunması Halinde İndirilecek İstisna ve İndirimler” bölümünde gösterilmek suretiyle indirim konusu yapılabilecektir. Diğer indirim ve istisnalar ile geçmiş yıl zararları nedeniyle indirim konusu yapılamayan tutar izleyen dönemlere devredilemeyecektir. Faaliyet sonucunun zararlı olması halinde ise indirim söz konusu olmayacaktır.
2.4 Kazançların Kayıtlarda İzlenmesi
İFM Bölgesinde faaliyet gösteren mükelleflerin VUK’nın genel hükümleri çerçevesinde defter tutmaları, belge ve kayıt düzenine uymaları gerekmektedir.
Bu bağlamda, indirime konu kazanç ile buna bağlı olarak kurumlar vergisi matrahının tespiti açısından, indirim kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi ve indirim kapsamında olan faaliyetlere hasılat, maliyet ve gider unsurlarının diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekmektedir.
2.5 İndirim Kapsamındaki Faaliyetlere İlişkin Bildirim ve Belgeler
İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde faaliyet gösteren ve indirimden yararlanan şirket veya şubelere Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından verilen katılımcı belgelerinin bir örneğinin, indirimden faydalanılacak ilk hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi içerisinde bağlı bulunulan vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, indirime konu edilen kazancın Türkiye’ye transfer edildiğini gösterir tevsik edici belgelerin, indirimden faydalanılan döneme ilişkin beyannamenin verilmesi gereken ayı izleyen ayın sonuna kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine verilmesi gerekmektedir.
2.6 Esas Faaliyet Konusu Dışındaki Gelirler
Söz konusu indirimden yararlanan şirketlerin indirime konu faaliyetleri dışındaki diğer gelirleri (kasadaki nakitlerin değerlendirilmesi sonucu oluşan faiz gelirleri, dövizlerin değerlemesinden kaynaklanan kur farkları ve iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan gelirler gibi) ile olağan dışı gelirlerinin indirim kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
3. SONUÇ
İFM’nin kuruluş kanunu gerekçesinde; iş ortamı, beşeri sermaye, altyapı, finans sektörünün genişliği ve itibar olmak üzere beş ana konuda rekabetçi olması gerektiği, bu gelişimin ekonomimize uzun dönemli sürdürülebilir bir büyüme imkânı sağlayacağı belirtilmiştir. İFM’nin yakın bir zamanda dünyanın önemli finans merkezleri arasında yer alması hedeflenmektedir. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için yasal, yapısal ve diğer çalışmalar tamamlanmakla birlikte gerekli görülen düzenlemeler de yapılmaktadır. Bu düzenleme ile ülkemizin finansal rekabet gücü uluslararası alanda artacaktır.
KVK 10/1-i maddesine göre İFM bölgesinde faaliyette bulunan kurumların yurt dışından satın alınan malları yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden sağladıkları kazancın %50’si kurum kazancından indirilebilecektir.
Kaynaklar:
1. 7412 Sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu
2. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
3. Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No:1)
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
