Anayasa Mahkemesinin 2020/20054 Başvuru Numaralı Kararı
17 Ağustos 2023 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 32282
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
İKİNCİ BÖLÜM
KARAR
KİSKA-KOM İNŞAAT VE TİCARET A.Ş. VE S.T.Y. İNŞAAT TURİZM TİCARET
VE SANAYİ AŞ. BAŞVURUSU
Başvuru Numarası: 2020/20054
Karar Tarihi : 13/4/2023
Başkan: Kadir ÖZKAYA
Üyeler: Engin YILDIRIM
M. Emin KUZ
Basri BAĞCI
Kenan YAŞAR
Raportör: Mehmet Yavuz YAŞAR
Başvurucular:
1. Kiska-Kom İnşaat ve Ticaret A.Ş.
2. S.T.Y. İnşaat Turizm Ticaret ve Sanayi A.Ş.
Başvurucular Vekili: Av. Yalçın KOMAN
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, damga vergisi kesintisinin yasal faiziyle birlikte iadesi talebiyle açılan davada uyuşmazlığın çözümünde etkili iddiaların karşılanmaması nedeniyle gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği İddiasına İlişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvuru 16/7/2020 tarihinde yapılmıştır. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
3. Konularının aynı olması nedeniyle 2020/20056, 2020/20058, 2020/20065, 2020/20068, 2020/20072, 2020/20077, 2020/20080, 2020/20082, 2020/20084, 2020/20085, 2020/20090, 2020/20094 numaralı başvuru dosyalarının 2020/20054 numaralı bireysel başvuru dosyası ile birleştirilmesine, incelemenin bu dosya üzerinden yapılmasına ve diğer dosyaların kapatılmasına karar verilmiştir.
4. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.
III. OLAY VE OLGULAR
5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:
6. Karayolları Genel Müdürlüğü 7. Bölge Müdürlüğü (KGM) tarafından “Amasya Çevre Yolu Km:345+600-345+922,61: G/O+OOOi-11+300 Arası Toprak Tesviye, Sanat Yapıları, Köprü, Tünel ve Üstyapı İşleri İkmal İnşaatı Yapım İşi” için İhale açılmıştır. Pazarlık usulüyle gerçekleştirilip ilanı yapılmayan ve idari şartnameye göre yabancı istekliye de açık olan ihale için yedi yerli firmaya doküman alma ve teklif verme amacıyla davet mektubu gönderilmiştir. Söz konusu davete dört yerli firma teklif vermek suretiyle katılmıştır. Başvurucu Şirketlerden oluşan iş ortaklığı ihaleye teklif sunmuştur. 1/6/2016 tarihinde yapılan ihale, başvurucu Şirketlerden müteşekkil iş ortaklığının üzerinde kalmıştır.
7. Başvurucular, Ekonomi Bakanlığına müracaat ederek ihalenin mevzuatta belirtilen kriterleri taşıması nedeniyle uluslararası ihale olduğu ve yerli/yabancı katılımcılara açık olduğundan bahisle “Vergi, Resim ve Harç İstisnası Belgesi” verilmesini talep etmiştir. Ekonomi Bakanlığı pazarlık usulü gerçekleşen ihaleye yabancı kişilerin davet edilmediği, bu nedenle ihalenin uluslararası ihale olmadığı gerekçesiyle 27/6/2016 tarihli işlem ile talebi reddetmiştir. Bu işleme karşı başvurucuların Ankara 11. İdare Mahkemesinde açtığı dava 7/6/2017 tarihinde reddedilmiştir. Kararın gerekçesinde, yerli ve yabancı isteklilerin teklif verebilmesi olanağının sağlanmadığı bir ihalenin döviz kazandırıcı bir hizmet ve faaliyet olarak nitelendirilemeyeceği gibi uluslararası ihale olarak da değerlendirilemeyeceği vurgulanarak istisna belgesinin verilmemesine yönelik olarak tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilmiştir. Karara karşı yapılan istinaf talebinin de reddi sonrası hüküm bu şekilde kesinleşmiştir.
8. Başvuruculara ihale kararı uyarınca verilen beyannameye istinaden damga vergileri tahakkuk ettirilmiştir. Başvurucular İhtirazı kayıtla ödedikleri damga vergisinin yasal faiziyle birlikte taraflarına iadesi talebiyle Samsun Vergi Mahkemesinde (Vergi Mahkemesi) davalar açmıştır. Başvurucular, üstlenilen İhalenin uluslararası ihale niteliğinde olması ve cari yıl yatırım programında yer alması nedeniyle damga vergisi muafiyeti açısından genel şartların sağlandığını, yabancı firmalara açık bir ihaleyi yerli bir firmanın kazanmasının veya ihaleyi gerçekleştiren idare tarafından anılan İhaleye yabancı firmaların davet edilmemiş olmasının ihaleyi uluslararası ihale olmaktan çıkarmadığını belirterek damga vergisi kesilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
9. Vergi Mahkemesi davaları kabul etmiştir. Mahkemenin gerekçesi şu şekildedir:
“… Bu durumda, uyuşmazlık konusu damga vergisinin dayanağını oluşturan ‘Amasya Çevre Yolu Km:345+600-345+922,61: G/O+OOOi-11+300 Arası Toprak Tesviye, Sanat Yapıları, Köprü, Tünel ve Üstyapı İşleri İkmal İnşaatı Yapım İşi’nin Kalkınma Bakanlığınca yayımlanan cari yıl yatırım programında yer alması ve söz konusu işe ilişkin olarak hazırlanan ihale şartnamesinde, ihalenin yeterlilik kriterlerini taşıyan tüm yerli ve yabancı isteklilere açık olduğunun belirtilmesi karşısında; anılan işin döviz kazandırıcı faaliyet kapsamına girdiği, bu nedenle de, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun ek 2. maddesi uyarınca damga vergisinden istisna olduğu açıktır. Dolayısıyla, söz konusu işe ilişkin ihale kararı için damga vergisi tahakkuk ettirilmesi işleminde hukuka uyarlık bulunmamaktadır ve davacı tarafından ödenen damga vergisinin davacıya iadesi gerekmektedir.”
10. Bu kararlara karşı Vergi Dairesi Müdürlüğü istinaf kanun yoluna başvurmuştur. Samsun Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi (Daire) Vergi Mahkemesi kararlarını kaldırarak istinaf taleplerini kabul etmiş ve davaların reddine karar vermiştir. Dairenin gerekçesi şu şekildedir:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu‘nun 217b maddesi uyarınca pazarlık usulüne göre gerçekleştirilerek ilana çıkılmayan, sadece yerli firmalara davet mektubu gönderilmesi üzerine 4 yerli firmanın teklif verdiği ihalenin, cari yıl yatırım programında yer almakla birlikte, herhangi bir yabancı firmanın katılmasının fiilen mümkün olmaması sebebiyle uluslararası ihale olarak kabul edilmesine imkan bulunmadığı, idari şartnamede yabancı isteklilere açık olduğuna yönelik ibarenin de bu gerçeği değiştirmeyeceği anlaşıldığından, döviz kazandırıcı faaliyet kapsamında kabul edilebilmesi için yeterli kriterleri taşımayan ihale sebebiyle tahakkuk ettirilen ve davacılar tarafından ihtirazı kayıtla ödenen damga vergisinde hukuka aykırılık bulunmadığından aksi yönde verilen Mahkeme kararında yasal isabet görülmemiştir.”
11. Başvurucular Bölge İdare Mahkemesi kararlarına karşı temyiz yoluna başvurmuştur. Danıştay Dokuzuncu Dairesi temyiz istemlerini kesin olarak reddetmiş ve kararlan onamıştır. Nihai kararlar 5/5/2020 tarihinde başvuruculara tebliğ edilmiştir.
12. Başvuruculara ayrıca ihale sözleşmesine istinaden yapılan hak ediş ödemeleri üzerinden damga vergisi kesintileri yapılmıştır. Başvurucular, damga vergisinin kesintinin yapıldığı tarihten itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte taraflarına iadesi talebiyle her bir kesintinin ardından yine aynı iddialarla Vergi Mahkemesinde davalar açmıştır. Vergi Mahkemesi incelediği uyuşmazlıklarda bu kez İstinaf Dairesinin yukarıda geçen gerekçesi doğrultusunda hüküm kurarak davaların reddine karar vermiştir (bkz. § 10). Aynı şekilde başvurucular, temyiz başvurularının da reddi sonrası bireysel başvurular yapmış ve başvurular bu dosyada birleştirilmiştir.
Tamamı İçin Tıklayınız – (Word)
