TBMM’de Görüşülmemiş KHK’lar Sorunu – Mahmut ESEN, E. Mülkiye Başmüfettişi

TBMM’de Görüşülmemiş KHK’lar Sorunu

Mahmut ESEN
E. Mülkiye Başmüfettişi
Mansur YAVAŞ’ın Özel Danışmanı
[email protected]

2018 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra uygulanmaya başlanılan “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminden” önceki parlamenter sistemde bakanlar kurulunun Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarma yetkisi vardı.

Bakanlar kurulu KHK’ları, TBMM aldığı özel yetki ile kanununa dayalı olarak çıkarabiliyordu.

Anayasa’nın mülga 91’inci maddesi uyarınca yetki kanunlarında; konu, süre ve amacın açık olarak belirtilmesi, R.G. de yayınlanan KHK aynı gün TBMM Başkanlığına gönderilmesi, Mecliste öncelik ve ivedilikle görüşülmesi, TBMM tarafından kabul edilmeyen KHK’ların yürürlükten kalkması, değiştirilerek kabul edilmesi halinde değişikliklerin yürürlüğe girmesi gerekmektedir. ^[1]

Bakanlar kurulunca 2018 yılına kadar bu bağlamda toplam 703 adet KHK çıkarılmıştır.

KHK’lar R.G. yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir.

KHK’lar R.G. yayınlandıkları gün incelenip/onaylanmak üzere TBMM başkanlığına gönderilmiştir.

Anayasa’nın Geçici 21’nci maddesiyle 9.7.2018 tarihi itibarıyla yürürlükten olan KHK’ların kaldırılmadığı sürece geçerliklerini sürdüreceğine ilişkin kural getirilmiştir.

Bununla birlikte TBMM tarafından öncelikle ve ivedilikle görüşülmesi gereken KHK’lardan 63 adedinin komisyonlarda görüşülmesinin tamamlanamadığı ve yıllardır süre gelen bir uygulamayla yeni yasama dönemine devir edildikleri görülmektedir.

1961 Anayasa’nın yürürlükte olduğu dönemde çıkarılmış ve halen TBMM incelemesi/görüşülmesi tamamlanmamış KHK’lar bile bulunmaktadır.

Başbakan Ferit Melen tarafından 30.12.1972 tarihinde, Başbakan Naim Talu tarafından 18.10.1973 tarihinde TBMM Başkanlığına gönderilmiş 2 ve 8 sayılı KHK bu duruma örnektir.

(https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D27/Y1/T1/WebOnergeMetni/7d0dc9cd-6d15-43bf-b34d-317a1324ec21.pdf

https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D27/Y1/T1/WebOnergeMetni/d0ca0293-d056-45e3-a4eb-4f969e020df0.pdf)

Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Kuruluş/Görev ve Yetkilerine İlişkin 13.12.1983 gün ve 180 sayılı KHK’da olduğu gibi geçen zaman içinde mevzuatta gerçekleştirilmiş değişikler sonucu KHK bazılarının bir anlamı kalmamış, fonksiyonunu yitirmiştir.

Ancak halen yürürlükte ve kamusal ve özel alanda çok geniş düzenlemeler içeren ve henüz TBMM görüşülmemiş olan önemli KHK’larda bulunmaktadır.

Halen kamu personel rejimi büyük ölçüde bu tür KHK’larla düzenlenmiş durumdadır.

Bazı KHK’lar köklü değişiklikler içermektedir. Örneğin 2.7.2018 gün ve 703 sayılı KHK, toplam 203 adet kanunda ek/değişiklikler getirmiştir.

Belirtilen nedenlerle yayınlanmış mevzuatın derlenip/toparlanması (kodifikasyonu), mevzuat karmaşasının önlenmesi, normlar hiyerarşisin korunması, TBMM’nin yasama görevini eksiksiz yerine getirmesi ve 50 yıllık ihmal/ayıbının giderilerek sözü edilen KHK’ların öncelik/ivedilikle görüşülmesinde yarar vardır.

Dip Not:

^[1]  Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Anayasa’nın 119’uncu maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı; savaş, kamu düzeninin ciddi bir şekilde bozulması, doğal afet/yaygın salgın hastalık vb. durumlarda olağanüstü hal ilan edebilmekte ve olağanüstü halin gerektirdiği konularda (KHK hükmünde) CB kararnamesi çıkarabilmektedir. CB tarafından çıkarılmış KHK’lar, toplanamama halleri dışında 3 ay içinde TBMM görüşülerek karara bağlanması gerekmektedir. Üç ay içinde görüşülmeyen KHK’lar kendiliğinden yürürlükten kalkmaktadır.