Merkez Bankası Döviz Pozisyon Raporu Sorunlu ve Tartışmalı Başlıyor – Talha APAK, YMM

Merkez Bankası Döviz Pozisyon Raporu

Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Öğretim Görevlisi
Alomaliye.com Yayın Kurulu Başkanı
[email protected]

Merkez Bankası 20 Mart 2023 tarihinde bankalara göndermiş olduğu yazısında, yurtiçinde faaliyet gösteren bankalarda nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi 5 milyon lira ve üzerinde olan tüzel kişi müşterilerden “Özet Döviz Pozisyon Raporu”nu aylık dönemler halinde talep ediyor…

MB, 20 Mart 2023 tarihinde bankalara göndermiş olduğu E-TCMB.80372040-010.07.01-589 sayılı yazısında; Mart ayı sonu itibarıyla söz konusu hükümler çerçevesinde, yurtiçinde faaliyet gösteren bankalarda nakdi ve gayri nakdi toplam kredi bakiyesi 5 milyon TL ve üzerinde olan, 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan banka ve finansal kuruluşlar haricindeki tüzel kişi müşterilerden “döviz pozisyon raporu”nu takip eden ayın ilk 10 iş günü içerisinde doldurarak Bankalarına bildirmeleri kuralını getirmiştir.

İlk Raporlama En Geç 10 Nisan’da                

İlk raporlama Mart 2023 dönemi için alınacak olup, Mart ayı sonu itibarıyla yukarıda belirtilen şartları taşıyan tüzel kişi müşterilerin raporlamalarını, 2023 Nisan ayının ilk 10 iş günü içerisinde raporlaması gerekmektedir. Şartları taşıyan banka müşterilerinin, takip eden aylarda da stok kredi bakiyelerinin raporlama sınırının üzerinde olması durumunda raporlamalar aylık frekansta bildirilmeye devam edilecektir. Öte yandan, bankaların ilgili yazıyı müşterilerine tebliğ etmesi ve raporlamaların yapılıp yapılmadığının takibine ilişkin sorumluluk alması Merkez Bankası’nca istenmiş bulunmaktadır.

Konu Hakkında Bazı Sorunlar Ve Tartışmalar Var

İlgili bankalar tarafından söz konusu yazıların tüzel kişi müşterilerine iletilmesini müteakip, başta TÜRMOB (Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odalar Birliği) olmak üzere üye meslek mensuplarından ve tüzel kişi işletmelerden, istenilen bilgilerin takip eden ayın ilk 10 günü içerisinde gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığına ilişkin çok sayıda talep ve öneriler gelmeye başladı.

TÜRMOB’un 24/3/2023 tarihli Merkez Bankası’na göndermiş olduğu yazıda bazı sorunlara değinilmiş ve öneriler sunulmuştur. Bu öneriler, fiili imkansızlıklar nedeniyle söz konusu verilerin muhasebe işlem süreçleri ile vergi mevzuatı ve ticaret hukuku düzenlemeleri çerçevesinde belirtilen sürelerde oluşturulamayacağı yönündedir. Konuya ilişkin yazı özetle;

Bankanızca hazırlanan ve istenilen veriler için ayrıca mizan istenmediği ve belirli bilanço kalemlerine ilişkin bilgi istendiğine ilişkin açıklamada bulunulmuşsa da; Özet Döviz Pozisyon Raporu’nda istenilen veriler bir işletmenin ticari ve mali bilançosunun oluşturulması ile ortaya çıkan ve mizanının hazırlanmasını gerektiren verilerdir. Gerek vergi mevzuatı gerekse ticaret hukuku düzenlemeleri çerçevesinde gerçekleştirilen raporlamalar, çok daha geniş zaman dilimleri dikkate alınarak düzenlenmektedir.

Zira, muhasebe işlem süreçleri göz önünde bulundurulduğunda, bir aylık döneme ilişkin tüm muhasebe kayıtlarının ve mutabakatlarının en geç bir sonraki ayın 10’una kadar raporlanmasının mümkün veya sağlıklı olamayacağı aşikardır. Bu kayıtlardan hareketle geçici ve genel mizanlar oluşturulmakta, dönem sonu ve değerleme işlemleri gerçekleştirilmekte ve dönemsel gelir tabloları ile mali durum raporları (bilançoları) en son aşamada oluşturulabilmektedir. Mevcut düzenlemelere göre üçer aylık dönemler halinde verilmekte olan Geçici Vergi Beyanlarında dahi Bilanço Verileri istenmemekte, sadece gelir tablosu verileri mali idareye, beyanname ekinde iletilmektedir. Bilanço verileri ise yıl sonu tüm kapanış ve değerleme kayıtları, kontrol ve denetimleri tamamlandıktan sonra ortaya çıkmaktadır.

Önerilerim

Yukarıda belirtilen muhasebe süreçleri ile mali ve ticari mevzuat hükümleri de birlikte değerlendirildiğinde; Merkez Bankası bilgi sistemlerine, izleyen ayın ilk 10 iş günü içinde aktarılması talep edilen Özet Döviz Pozisyon Raporu verilerinin, işletmelerin muhasebe sistemlerinde fiilen oluşmaması, henüz muhasebeleştirme süreçleri devam etmekte olması ve ayrıca bilanço verilerinin de bu nedenlerle belirtilen sürede oluşamamasından dolayı;

a) İlgili raporun; bilanço verilerine göre değil de mizanlara göre ve sadece döviz pozisyon stoğuna göre, aylık yerine üç aylık ve takip eden üçüncü ayın sonuna kadar verilmesi sağlanmalı.

b) İlgili raporun; SMMM veya YMM meslek mensuplarına ilave iş yükü yaratacağından, ücretli bir sözleşmeye dayandırılarak meslek mensuplarınca kontrol edilmiş ve onaylanmış olarak verilmesi sağlanmalı. Ayrıca, bir rapor dispozisyonu yayınlanmalı.

c) Deprem nedeniyle mücbir sebep kapsamında olan işletmelerin ilgili raporları verip/vermeyecekleri hususunda ivedi bir açıklama yapılmalı.

Bilindiği gibi, 2018 yılında TCMB bünyesinde reel sektörün döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izlemek amacıyla kurulan Sistemik Risk Veri Takip Sisteminin kapsamı genişletilerek, kredi kullanan işletmelerden değişik zamanlarda döviz pozisyonlarına ilişkin raporlar talep ediliyordu. Vaktiyle istenen çeşitli raporlar bir defaya mahsus veya şartların oluşması halinde talep ediliyordu. Ancak, şimdiki süreçte raporların her ay talep edilmesi, muhasebesel aksaklıklara ve sağlıklı olmayan raporlamalara yol açacağından, düzenlemenin yeniden değerlendirilerek güncellenmesinde fayda bulunmaktadır.