Kesinleşmiş, Kesinleşmemiş, Dava, İnceleme ve Tarhiyat Safhasındaki Alacakların Yapılandırılması
Ferit TAŞ
Yeminli Mali Müşavir
VDK Başkan Yardımcısı (E)
Maliye Müfettişi (E)
ftas@isik-ymm.com.tr
Bu sirkülerimizde 7440 sayılı Kanun’un kapsamı ile kapsama giren kesinleşmiş alacakların, kesinleşmemiş ve dava safhasındaki alacakların, inceleme ve tarhiyat safhasındaki işlemlerin yapılandırılmasına ilişkin hükümler açıklanacaktır.
1-KAPSAM VE GENEL
Kapsama giren alacaklar özetle VUK kapsamındaki alacaklar (vergi, resim, harç ve bunlara ilişkin vergi cezaları ile gecikme zam ve faizleri, idari para cezaları, adli para cezaları, diğer maliye alacakları, gümrük vergileri, SGK, il özel idareleri, belediyeler ve YİKOB alacaklardır.
VUK kapsamındaki alacaklar ise 31.12.2022 tarihinden önce;
- Verilmesi gereken beyannamelere ait vergi ve cezaları, gecikme faizi ve zamları,
- Tahakkuk eden vergi, resim, harç ve cezaları ile gecikme faizi ve zamları,
- Tespitlere ilişkin usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarıdır.
Kapsama giren alacaklar için belirlenen milat 31.12.2022, son başvuru tarihi ise 31.05.2023’dir. Yapılandırma için ilki 30.06.2023’den başlayan aylık, 12,24,36 ve 48 eşit taksit imkanı mevcuttur. Belediyeler vb. bazı kurumların alacakları için 120 taksit imkanı mevcuttur. Cumhurbaşkanı, başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini 1 aya kadar uzatmaya yetkilidir.
Peşin ödemelerde katsayı uygulanmaz ve Yİ-ÜFE oranında hesaplanan tutardan %90 indirim yapılacaktır. İdari para cezalarının peşin ödenmesinde %25 indirim yapılır. Sadece feri alacaklar yerine Yİ’ÜFE oranında hesaplanan tutardan ise %50 indirim yapılır. Anlaşmalı bankalardan kredi kartı ile ödenme imkanı da mevcuttur.
Taksitle ödeme halinde her 12 ay için %9 ilave katsayı uygulanır. Yani katsayı 12 ay için 1,09, 18 ay için 1,135, 24 ay için 1,18, 36 ay için 1.27 ve 48 ay için 1,36’dır. Taksitli ödemede belirlenen tutar taksit sayısına göre belirlenen katsayılar ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünerek aylık ödemeler hesaplanır.
Yukarıda açıklanan kapsama giren 31.12.2022 ve öncesine ilişkin alacağın Kanunun 2, 3 ve 4’üncü maddelerinin hangisinin kapsamına girdiğinin belirlenmesinde Kanunun yayımlandığı 12.03.2023 tarihindeki durumuna bakılır.
- Vadesi dolmuş ise 2. madde kapsamında kesinleşmiş alacaklar hükümlerine tabidir.
- Tarh edilmiş ama kesinleşmemiş ise 3. madde kapsamında kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklar hükümlerine tabidir.
- Başlandığı halde tamamlanamamış vergi incelemesi, takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerinden kaynaklı olarak sonradan tarh edilen alacaklar madde kapsamında inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan alacaklar hükümlerine tabidir.
2- KESİNLEŞMİŞ ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASI
Kanunun yayımlandığı 12.03.2023 tarihi itibariyle kesinleşmiş yani vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş alacaklar, belirlenen süre ve şekilde belirtilen kısımları ödenirse kalan kısımları silinmektedir. Yapılandırmadan yararlanan borçluların dava açmamaları, açılan davadan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerekir. Bu Kanundan yararlananlar ayrıca VUK 376 ve 379. Maddelerdeki indirimlerden faydalanamaz.
Temel olarak vergi aslı, gümrük vergisi aslı, SGK alacak aslı, trafik para cezaları ve diğer idari para cezaları gibi ASILLARIN TAMAMI VE FERİLERİ YERİNE Yİ-ÜFE ORANINDA FAİZ ÖDENMEK ŞARTI ile asla bağlı cezaları, faizleri, zamları vb. tüm feriler silinecektir. Asla bağlı olmayan vergi cezasında ise (usulsüzlük ve özel usulsüzlük) bu cezanın %50’si ile birlikte Yİ-ÜFE oranında faiz ödenmek şartı ile cezanın kalan %50’si, faizler zamlar vb. feriler silinir. Sadece asla bağlı ferileri olan alacaklarda ise Yİ-ÜFE oranında faiz ödenmek şartı ile feriler silinir.
7440 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılabilecek kesinleşmiş alacaklar maddeleri itibariyle aşağıdaki gibidir:
2.1- Hazine ve Maliye Bakanlığı, İl Özel İdareleri ve Belediyelere bağlı tahsil dairelerince takip edilen alacaklar, (Vergi aslı ile ceza ve ferileri, vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları ve zamları, idari para cezaları ve ferileri ve bunlar dışında kalan 6183 kapsamında takip edilen yukarıdakiler dışında kalan asli ve feri amme alacakları.
2.2- Gümrük tahsil dairelerince takip edilen alacaklar.
2.3- İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden vergiler.
2.4- MTV, trafik cezası, geçiş ücreti ve idari para cezaları.
2.5- Sigara ve alkollü içecek üretici ve ithalatçılarının belirtilen borçları.
2.6- Yargı kararı kesinleşmiş ama tebliğ edilmemiş alacaklar.
2.7- Belediye vergileri, harçları, katılma payları.
2.8- Büyükşehir belediyesi katı atık ücreti.
2.9- Büyükşehir belediyesi su ve atık su ile harcama katılma payı bedelleri.
2.10-Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıkları (YİKOP) alacakları.
7.1- SGK (4/1-a,b,c) primleri, damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı.
7.2- Özel inşaatlar ile ihale işlerinde eksik işçilik sigorta pirimi ile bunların ferileri.
7.3- SGK idari para cezaları.
7.4- SGK Feri alacaklar.
7.5- SGK genel sağlık sigortasından yararlanamayan borçluların durumu.
10.3- İşverenlerin ve üçüncü şahısların, iş kazası, malullük, ölüm nedeniyle borçları.
10.4- SGK tarafından fazla ve yersiz ödenen tutarlar.
10.5- SGK tarafından sigortalı sayılanların prim borçları.
10.6- SGK kapsamından çıkarılan iş yerlerinin 31/12/2020 öncesi ödenmemiş ve belirlenen limitlerin altındaki primler.
10.7- Araç muayene bedelleri.
10.8- Milli Emlak’ın izin, tahsis, kullandırma, irtifak ve kiralama vb. belirtilen alacakları.
10.9- İl Özel İdareleri, YİKOB’lar, Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile %50’sine sahip oldukları şirket taşınmazlarının satış, irtifak, kiralama nedenli kullanım bedelleri ve hasılat payları.
10.11- TOBB üyelerinin ödenmemiş; aidatları, oda payları ve borsa tescil ücreti .
10.12- SMMM, YMM aidat borçları ve birlik payı borçları.
10.13- Esnaf ve sanatkârların odalara ve birliklere aidat borçları ile katılma payı, meslek eğitimini geliştirme ve destekleme fonu.
10.14- Avukatların ve stajyer avukatların baro kesenekleri ile staj kredisi borçları.
10.15- Mimar ve mühendis odalarına aidat borçları.
10.16- Tabip odaları aidat borçları ve birlik payı borçları.
10.17- Diş hekimleri odaları aidat borçları ve birlik payı borçları.
10.18- Veteriner odaları aidat borçları ve birlik payı borçları.
10.19- Ziraat odaları aidat borçları ve birlik payı borçları.
10.20- Sulama Birlikleri Kanunu kapsamında su kullanım hizmet bedelleri.
Örnek olması açısından Maliye ve Gümrük alacakları ile SGK prim alacaklarının yapılandırılmasına ilişkin ödenecek ve silinecek alacaklar aşağıdaki tablo ile gösterilmiştir.
| Md. | Konu | Ödenecek | Silinecek |
| 2.1.a | Vergi Aslı + Ceza + Faiz + Zam | Vergi Aslı + Yİ-ÜFE | Ceza +Faiz +Zam |
| Sadece Fer-i Alacak | Yİ-ÜFE | Feri Alacak | |
| 2.1.b | Vergi Aslına Bağlı Olmayan Ceza | Ceza*%50 + Yİ-ÜFE | Ceza*%50 + Zamlar |
| Sadece Gecikme Zammı | Yİ-ÜFE | Zam | |
| 2.1.c | İdari Para Cezaları ve Ferileri | İPC Tamamı + Yİ-ÜFE | Faiz Zam vb Feriler |
| Sadece Ferileri | Yİ-ÜFE | Faiz Zam vb Feriler | |
| 2.1.ç | Alacak Aslı | Alacak Aslı + Yİ-ÜFE | Faiz Ceza Zam vb Feriler |
| Sadece Ferileri | Yİ-ÜFE | Faiz Ceza Zam vb Feriler | |
| 2.2.a | Gümrük Vergisi + Ceza + Faiz | Gümrük Vergisi + Yİ-ÜFE | Ceza + Faiz vb Feriler |
| Sadece Ferileri | Yİ-ÜFE | Faiz Ceza Zam vb Feriler | |
| 2.2.b | Gümrük Vergi Aslına Bağlı Olmayan Ceza | Ceza*%50 | Ceza*%50 |
| İştirak İdari Para Cezası | Ceza*%50 | Ceza*%50 | |
| 2.2.c | Eşyanın Gümrüklü Değerine Bağlı İPC | Ceza*%30 + Yİ-ÜFE | Ceza*%70 +Faiz Zam vb Feriler |
| 7.1 | SGK Primleri (4/1-a,b,c) | Borç Aslı + Yİ-ÜFE | Ceza Zam vb Feriler |
3- KESİNLEŞMEMİŞ VEYA DAVA SAFHASINDA BULUNAN ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASI
Kanunun yayımlandığı 12.03.2023 itibariyle dava açılmış ya da dava süresi henüz geçmemiş ikmalen, resen ve idarece tarhiyatlar ile gümrük vergisi tahakkukları ve idari para cezaları girmektedir. Kesinleşmemiş alacak henüz vadesi dolmamış olan alacaktır. Yani dava açılmış veya dava süresi geçmemiş alacaklar kesinleşmemiştir. Dolayısıyla uzlaşma sağlanamayan ve dava süresi geçmemiş alacaklar için de bu hükümden faydalanılabilir. Ayrıca pişmanlıkla, izaha davete istinaden veya kendiliğinden verilen beyanların şartlarını ihlal edenlere kesilen ve henüz dava süresi geçmemiş cezalar için de bu düzenlemeden faydalanılabilir. Yapılandırma için dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi ve kanun yollarına başvurulmaması şarttır.
Başvuru tarihi ve ödeme şartları gibi şartlar kesinleşmiş alacaklar ile aynıdır. Yani son başvuru tarihi 31.05.2023 olup, peşin ödenerek Yİ-ÜFE’den %90 indirim veya her 12 ay için %9 ilave katsayı uygulanarak 12, 18, 24, 36 veya 48 ay kadar taksit imkânı mevcuttur.
Bu kapsamda ihtilaflı vergi ve cezalar ile idari para cezalarına dava aşamasına ve son karar durumuna göre %90’a varan indirimler yapılarak ihtilafların sonuçlanması amaçlanmaktadır. Kesinleşmemiş alacakların ilk derece yargı aşamasında mı yoksa temyiz aşamasında mı olup olmadığı ve verilmiş en son kararın ne olduğuna göre yapılacak ödeme neticesinde silinecek tutarlar aşağıdaki gibidir.
| Md. | Konu | Ödenecek | Silinecek |
| 3.1. | İlk Derecede Dava Açılmış
veya Dava Süresi Geçmemiş |
Vergi*%50 + Yİ-ÜFE | Vergi*%50 + Ceza + Faiz + Zam vb Feriler |
| 3.2.a. | İstinaf ve Temyiz Aşamasında
ve Verilmiş son karar Terkin |
Vergi*%10 + Yİ-ÜFE | Vergi*%90 + Ceza + Faiz + Zam vb Feriler |
| 3.2.b. | İstinaf ve Temyiz Aşamasında
ve Verilmiş son karar Tasdik |
Vergi Tamamı + Yİ-ÜFE | Ceza + Faiz + Zam vb Feriler |
| 3.3.a. | Dava Sadece Asla Bağlı Ceza veya Gümrük İPC ile ilgili | Vergi Tamamı | Ceza + Zam |
| 3.3.b. | Dava Asla Bağlı Olmayan Ceza veya Gümrük İPC ile ilgili | İlk derecede %25’i
Terkinin Temyizinde %10 Tasdikin Temyizinde %50 |
Kalan Cezalar |
Ayrıca Kanunda eşyanın gümrük değeri ile alakalı ceza, ecrimisil, pişmanlık ihlali, iştirak durumları için de yapılandırma şartları açıklanmıştır.
4- İNCELEME VE TARHİYAT SAFHASINDA BULUNAN İŞLEMLER
Kanunun kapsadığı dönemlere yani 31.12.2022 ve öncesine ilişkin olarak, Kanunun yayımlandığı 12.03.2023 tarihinden önce başlandığı halde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine bu Kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edilir. Bu işlemlerin sonrasında tarh edilen vergilerin %50’si ile 12.03.2022 tarihine kadar Yİ-ÜFE sonrası için gecikme faizi ve varsa vergi aslına bağlı olmayan cezaların %25’i ödenmesi şartıyla, kalan %50 vergi aslı ve ferilerin tahsilinden vazgeçilir. Yani vergi aslının %50’si, vergi aslına bağlı cezaların tamamı, vergi aslına bağlı cezaların %75’i ve 12.03.2023 tarihine kadar işleyen faizler silinir.
31.12.2022 ve öncesine ilişkin 12.03.2023 tarihinden önce pişmanlıkla, izaha davete istinaden veya kendiliğinden verilen beyanların şartlarını ihlal edenlere henüz tebliğ edilmemiş cezalar da bu kapsamda yapılandırılabilir. 12.03.2023 öncesinde tamamlanıp sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komisyonu kararları ve vergi inceleme raporları üzerine yapılacak tarhiyatlar da bu maddeden yararlanır. Yine 12.03.2023 öncesi uzlaşma talebinde bulunulmuş, ancak uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış olmakla birlikte vergi ve ceza ihbarnameleri mükellefe tebliğ edilmemiş alacaklar için de bu madde hükmü uygulanır.
Bu maddeden yararlananlar 213 sayılı Kanunun uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi cezalarında indirim, 4458 sayılı Kanunun uzlaşma, 5326 sayılı Kanunun peşin ödeme indirimi ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75’inci maddesindeki indirim hükümlerinden yararlanamazlar.
İşlemlerin tamamlanmasından sonra ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvurarak, ilk taksit tebliği izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla yapılandırılarak ödenecek ve silinecek alacaklar aşağıdaki gibidir.
| Md. | Konu | Ödenecek | Silinecek |
| 4.1. | 12.03.2023 öncesi İnceleme ve Tarhiyat Aşamasındaki İşlem | Vergi*%50 +
12.03.2023’e kadar Yİ-ÜFE + 12.03.2023 sonrası GF +Asla Bağlı olmayan Ceza *%25 |
Vergi*%50 +
Ceza + Gecikme Faizi + Asla Bağlı Ceza *%75 |
| 4.2. | İştirak vergi ziyaı cezası | Ceza*%25 | Ceza*%75 |
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
[/vc_message][vc_column_text]
