Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Öğretim Görevlisi
Alomaliye.com Yayın Kurulu Başkanı
[email protected]
Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Yedi gelir unsurundan oluşan gelir vergisi beyannamesi her yıl Mart ayında beyan edilir. Beyanlar sonucu ödenecek vergi, Mart ve Temmuz aylarında iki taksit halinde ödenir…
GERÇEK kişilerin bir takvim yılında elde ettikleri; ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar olmak üzere yedi gelir unsurundan oluşan gelirler her yıl Mart ayında beyan edilerek, ödenmesi gereken vergi ise Mart ve Temmuz aylarında olmak üzre iki taksit halinde ödenmesi gerekecek. Dolayısıyla Mart ayına girmiş olduğunuz bu süreçte, 2022 yılında elde edilen gelirlerin Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) üzerinden “Hazır Beyan Sistemi” içerisinde yer alan “Beyanname Doldur” menüsünden beyannamelerini kontrol edip, istedikleri değişiklikleri yaptıktan sonra bu beyannamelerini onaylayabilecekler.
Beyan edilecek gelirler içerisinde en çok izahata ihtiyaç duyulan kira gelirlerinin beyanı, iş bu yazımız konusunu oluşturacaktır. Bir sonraki yazımızda ise, ücret geliri elde edenlerin yıllık beyanname konusunu işleyeceğiz. Gerçek kişilerce, bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira bedelleri o yılda elde edilmiş gelir kabul edilecektir. Örneğin; 2021 ve 2022 yılları kira gelirleri topluca 2022 yılında tahsil edilmiş ise, 2022 yılının geliri olarak dikkate alınacaktır. Ancak, gelecek yıllara ait olup peşin tahsil edilen kira bedelleri, ilgili yılın geliri olarak kabul edilerek ilgili yıllarda beyan edilir. Örneğin; 2022 ve 2023 yılları kira gelirleri topluca 2022 yılında tahsil edilmiş ise, her yıla ait kira bedeli ilgili yılda beyan edilecektir.
BEYANA TABİ KİRA VE İSTİSNA TUTARI
2022 yılı içerisinde toplam 9 bin 500 lira üzerinde mesken kira geliri elde edenler beyanname verecekler. 2022 yılı için uygulanacak istisna tutarı 9.500 lira olup, bu istisnadan sadece mesken kira geliri elde edenler faydalanabilecektir. İstisna sadece tek mesken için uygulanacak olup, birden fazla mesken kirası elde edenler için istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır. Kira gelirini zamanında beyan etmeyen veya eksik beyan edenler, kira gelirleri istisnasından faydalanamayacaklardır.
Gerçek usulde gelir vergisine tabi serbest meslek erbabı kişiler, konut kira geliri istisnasından yararlanamayacaklardır. 2022 yılı içerisinde 9 bin 500 lira üzeri mesken kira gelirinin yanında, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde edilen ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratların gayri safi tutarları toplamı 250.000 lirayı geçenler 9 bin 500 liralık mesken istisnasından yararlanamayacaklar.
İşyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırını (2022 yılı için 70 bin lira) aşanlar (Beyanname verme sınırı olan 70 bin liranın aşılıp aşılmadığının tespitinde, gelir vergisi kesintisine tabi brüt kira gelirleri ile konut kira gelirinin gelir vergisinden istisna edilen tutarı aşan kısmı birlikte dikkate alınacaktır) beyanname vereceklerdir. İşyeri kira ödemelerinde uygulanan yüzde 20 stopaj oranı ise devam ediyor.
KİRA GELİRİLERİNDE GİDERLER VE İNDİRİMLER
Vergi mevzuatımıza göre, kira gelirlerinden indirilecek giderler konusunda seçilebilecek iki yöntem bulunuyor. Mükellefler gerçek veya götürü gider usulünden sadece birini seçmek mecburiyetindedir, her ikisini birden kullanmazlar.
a) Gerçek Gider Yöntemi: Gerçek gider yönteminin seçilmesi durumunda, aşağıda sayılan giderlerin belgelerine dayanarak bulunan tutarı kira gelirlerinden indirildikten sonra kalan tutar beyan edilir. Buna göre, gayrimenkulün sahibi tarafından kiraya verilen gayrimenkul için ödenen; aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri, sigorta giderleri, kredi faizleri, emlak vergisi, amortismanlar, bakım ve onarım giderleri, kira ile oturdukları konut için ödenen kiralar, sözleşmeye ve kanuna istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
b) Götürü Gider Yöntemi: Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, kira gelirlerinden istisna tutarı olan 9 bin 500 lirayı düştükten sonra kalan tutarın yüzde 15’i oranındaki götürü gideri, gerçek giderlere karşılık olmak üzere indirebilirler. Ancak, bu usulü seçen mükellefler iki yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemezler.
c) Diğer indirimler: Kira geliri elde edenler, beyan edilen gelirin yüzde 15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla Hayat ve Şahıs Sigorta Primlerini, beyan edilen gelirin yüzde 10’unun aşmamak üzere eğitim ve sağlık harcamalarını, ayrıca çeşitli kurumlara yapılan birçok bağış ve yardımların bir kısmını veya tamamını indirebilirler.
İktibas: Paradergi
