Ümit ZAFER
S.M. Mali Müşavir
u.zafer@outlook.com
2023 hız kesmeden ilerlerken, özelikle net ücret ile çalışanların korkulu rüyası olan şubat ayına girmiş bulunmaktayız. Peki şubat ayı neden bu kadar önemlidir. Yazımızın içeriğine geçmeden önce hepimizin bildiği, şubat ayının diğer aylardan olan farkına değinelim. Yılın diğer ayları 30 ve 31 günden oluşurken, şubat ayı 28 ve 29 günden oluşmaktadır. Şubat ayı dördün katları olan yıllarda 29 diğer yıllarda ise 28 gündür. Kısaca şubat ayı dört yılda bir 29 gündür.
Çalışanlar açısından şubat ayının önemi ise, ücret şekli özelinde iki gruba ayrılabilir. İlki aylık net ücret ile çalışanların çalışma ayındaki rapor, ücretsiz izin günlerinde aylık net ücretlerinde meydana gelen azalışlardır. İkincisi ise günlük yevmiye usulü çalışanların özelikle SGK matrahlarında oluşan farkların asgari ücrete tamamlanması ve net ücrete meydana gelen değişikliklerdir.
Ücret hesaplamalarındaki farklılıkların incelenmesi ve dikkat edilmesi gereken huşulardan önce ücret ile ilgili kanun maddelerinde açıklanan tanımlarına incelemek gerekmektedir.
Ücretin tanımı Anayasanın 55. maddesine göre ücret emeğin karşılığı olarak tanımlanmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesinde ise ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. Şeklinde tanımlanmıştır.
Yazımızın asıl konusu olan ve iki gruba ayırdığımız aylık net ücretli ve günlük yevmiye usulü ile çalışanların hastalıktan kaynaklı aldıkları rapordan dolayı oluşan eksik gün durumunda kendilerine ödenmesi gereken net ücret hesaplamasının nasıl olacağını ve bordrolarda nasıl tahakkuk edilmesi gerektiğini örnekler ile anlatmaya çalışacağım.
Örnek 1 – X şirketinde 10.000,00 TL aylık net ücret ile çalışan personel Y 01.02.2023-02.02.2023 tarihleri arasında hastalıktan kaynaklı raporlu olduğu için işe gidememiştir. Personel Y’nin şubat ayı ücret hesaplaması nasıl yapılmalıdır. Ayın diğer günlerinde eksik günü olmadığı kabul edilmiştir.
Toplum genelinde personel Y’nin şubat ayında alacağı net ücretin aşağıdaki gibi olacağı düşünülmektedir.
| Aylık Net Ücret | : | ₺10.000,00 |
| Raporlu Gün Sayısı | : | 2 |
| Çalışma Gün Sayısı | : | 28 |
| Prim Gün Sayısı | : | 26 |
| Ödenecek Net Ücret | : | ₺8.666,67 |
Bildiğiniz gibi 2023 yılında şubat ayı 28 gündür. iki gün raporlu olan personele 26 gün karşılığı ücret ödenip sigorta bildiriminin 26 gün yapılacağı düşünülse de aslında aylık net ücreti tam ödenmeli ve sigorta bildirimi şubat ayı 28 gün olsa dahi 30 gün olarak bildirilmelidir.
İş Kanunu 48/2. md. “ Hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir.”
İş Kanunu 49/4 md. “Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere 46, 47 ve 48 inci maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir.” Hükümleri yer almaktadır.
İş Kanununda yer alan bu düzenlemeler, ücretin bir iş karşılığı olması gerektiği kuralının istisnasıdır. Söz konusu Kanun maddelerinde aylık net ücret ile çalışan personellerden bahsedildiği için çalışılan ayda ayın kaç gün olduğunun bir önemi yoktur. Aslında 31 gün olan aylarda 30 gün tam ücret alması ile aynı durumdur.
Bu karmaşa 5510 Sayılı Kanunu’nun 18. madde 1/b bendi ile açıklığa kavuşturulmuştur.
“4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5 inci madde kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için, geçici iş göremezlik ödeneği verilir.” hükmünü içermektedir.
Hastalık nedeni ile alınan raporlara SGK üçüncü gün üzerinden ödeme yaptığından eksik kalan tutarında işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda personel Y’nin alacağı ücret hesabı aşağıdaki gibi olmalı ve sigorta prim günü 30 olarak bildirilmelidir.
| Aylık Net Ücret | : | ₺10.000,00 |
| Raporlu Gün Sayısı (Ücretli) | : | 2 |
| Çalışma Gün Sayısı | : | 28 |
| Prim Gün Sayısı | : | 30 |
| Ödenecek Net Ücret | : | ₺10.000,00 |
Örnek 2- X şirketinde 10.000,00 TL aylık net ücret ile çalışan personel Y 01.02.2023-02.04.2023 tarihleri arasında hastalıktan kaynaklı raporlu olduğu için işe gidememiştir. Personel Y’nin şubat ayı ücret hesaplaması nasıl yapılmalıdır. Ayın diğer günlerinde eksik günü olmadığı kabul edilmiştir. SGK tarafından personele ödenen rapor ücreti 626,00 TL’dir.
Bir çok çalışan SGK tarafından ödenen rapor ücreti ile alacağı net ücretin aşağıdaki gibi olacağını düşünmektedir.
| Aylık Net Ücret | : | ₺10.000,00 |
| Raporlu Gün Sayısı | : | 4 |
| Çalışma Gün Sayısı | : | 28 |
| Prim Gün Sayısı | : | 24 |
| Hesaplanan Net Ücret | : | ₺8.000,00 |
| SGK Tarafından Ödenen Rapor Ücreti | : | ₺626,00 |
| Toplam Net Ödeme | : | ₺8.626,00 |
Ancak İş Kanunu 48/2. md. gereği işveren SGK tarafından ödenen rapor ücretini mahsup ettikten sonra kalan tutarı personele bordrosunda tahakkuk ederek ödemesi gerektiğinden, SGK tarafından ödenmeyen 2 günü ise ücret bordrosunda ücretli olarak beyan etmeli ve ücretini tam ödemelidir. Bu doğrultuda ücret hesabının aşağıda belirtilen şekilde yapılmalıdır.
| Aylık Net Ücret | : | ₺10.000,00 |
| Raporlu Gün Sayısı (Ücretli) | : | 2 |
| Raporlu Gün Sayısı (Ücretsiz) | 2 | |
| Çalışma Gün Sayısı | : | 28 |
| Prim Gün Sayısı | : | 28 |
| Hesaplanan Net Ücret | : | ₺9.333,33 |
| SGK Tarafından Ödenen Rapor Ücreti | : | ₺626,00 |
| Hesaplanan Net Ödeme | : | ₺9.959,33 |
| İşveren Tarafından İlave Ödeme | : | ₺40,67 |
| Net Ödenecek Tutar | : | ₺10.000,00 |
Yevmiye (günlük) usulü çalışanlarda ise durum yukarıdaki örneklerden biraz farklıdır. Bunun birinci nedeni aylık ücretli yılda 360 yevmiye alırken, yevmiye usulü çalışan personel yılda 365 yevmiye almaktadır.
Günlük ücret ile çalışan personel hastalık nedeniyle aldığı raporlarda işverenin SGK tarafından ödenmeyen 2 günlük ücreti ödemediği gibi eksik kalan yevmiyelerini tam olarak ödemek gibi bir zorunluluğu yoktur. Çünkü günlük olarak ücret alan çalışanlar İş Kanunu’nun 48/2 ve 49/4. maddelerindeki gibi istisna bir durum yoktur.
Örnek 3 – X şirketinde 300,00 TL günlük net ücret ile çalışan personel Y 01.02.2023-02.02.2023 tarihleri arasında hastalıktan kaynaklı raporlu olduğu için işe gidememiştir. Personel Y’nin şubat ayı ücret hesaplaması nasıl yapılmalıdır. Ayın diğer günlerinde eksik günü olmadığı kabul edilmiştir.
| Günlük Net Ücret | : | ₺300,00 |
| Raporlu Gün Sayısı (Ücretsiz) | 2 | |
| Çalışma Gün Sayısı | : | 28 |
| Prim Gün Sayısı | : | 26 |
| Net Ödenecek Tutar | : | ₺7.800,00 |
Personel Y günlük ücretli çalıştığı için işveren tarafından ödenecek ilave bir ücret olmadığı gibi SGK tarafından kendisine ödenecek bir rapor ücreti olmadığından SGK prim günü 26 ve net ücreti 7.800,00 TL’dir. Ancak bazı toplu iş sözleşmelerinde çalışanların mağduriyetini gidermek için işveren hekimi tarafından verilen 2 günlük raporlar çalışana yevmiyesi karşılığı kadar ödenebilmektedir.
Bir diğer önemli husus ise günlük brüt ücret ile çalışan 28 günlük ücretin aylık brüt asgari ücretin altında kalması durumunda işverenin ödemesi gereken ücret hesabının nasıl olacağıdır.
2023 yılı için açıklana aylık brüt asgari ücret 10.008,00 TL’ ve günlük brüt asgari ücret 333,34 TL’dir. Bu durumu örnek ile açıklamaya çalışalım.
Örnek 4 – X şirketinde 335,00 TL günlük brüt ücret ile çalışan personel Y’ye şubat ayında ödenecek ücret hesabı ne kadardır? Personelin eksik günü olmayıp çalışma gününün tam olduğu kabul edilmektedir.
| Günlük Brüt Ücret | : | ₺335,00 |
| Aylık Ücret (28 Gün) | : | ₺8.375,00 |
| Sigorta Kesintisi %14 | : | ₺1.172,50 |
| İşsizlik Sigorta Kesintisi %1 | : | ₺83,75 |
| Gelir Vergisi Matrahı | : | ₺7.118,75 |
| Ödenecek Net Ücret | : | ₺7.118,75 |
2023 yılı için açıklanan net asgari ücret 8.506,80 TL olduğundan işverenin personele 1.388,05 TL ilave ödeme yapması gerekmektedir. Yani şubat ayında alacağı ücreti asgari ücrete denk getirerek ücret bordrosunda ek ödeme ile personele ödemek zorundadır.
Yapılacak ilave 1.633,00 TL brüt (1.388,05 TL net) ödemenin hesaplaması aşağıdaki gibidir.
| Günlük Brüt Ücret | : | ₺335,00 |
| Aylık Ücret (28 Gün) | : | ₺8.375,00 |
| Asgari Ücret Farkı | : | ₺1.633,00 |
| Aylık Brüt Ücret | : | ₺10.008,00 |
| Sigorta Kesintisi %14 | : | ₺1.401,12 |
| İşsizlik Sigorta Kesintisi %1 | : | ₺100,08 |
| Gelir Vergisi Matrahı | : | ₺8.506,80 |
| Gelir Vergisi | : | ₺1.276,02 |
| Asgari Ücret Vergi İstisnası | : | ₺1.276,02 |
| Gelir Vergisi Kesintisi | : | ₺0,00 |
| Damga Vergisi | : | ₺75,96 |
| Asgari Ücret Damga Vergisi İstisnası | : | ₺75,96 |
| Damga Vergisi Kesintisi | : | ₺0,00 |
| Kesintiler Toplamı | : | ₺1.501,20 |
| Ödenecek Net Ücret | : | ₺8.506,80 |
Sonuç – Şubat ayı ücret hesaplamaları aylık net ücret ve günlük ücret ile çalışan personellerde farklılık gösterdiği gibi şubat ayının 28 ve 29 gün olması bazı kafa karışıklıklarına sebep olmaktadır. Özelikle aylık net ücretli çalışan personellerin İş Kanunu 48/2. maddesi ile 49/4 maddelerindeki ücret istisnalarına dikkat edilmeli çalışanlara şubat ayının özel durumunda dolayı eksik ücret ödemesi hesaplayıp haklı nedenle fesih hakkı doğurduğundan, işverenlerin tazminat ödemesi ile karşı karşıya kalmaması adına üzerinde durulması ve dikkat edilmesi gereken bir durumdur.
Kaynak:
– 4857 Sayılı İş Kanunu
– 5510 Sayılı Kanun
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu makalenin tüm hakları www.alomaliye.com’a aittir. İktibas belirtilmeden ve linkimiz verilmeden (kaynak belirtilmeden) tamamı ya da bir kısmı herhangi bir ortamda (yazılı-görsel-işitsel-sanal-bulut-eğitim vb. ortamlar) kullanılamaz. Aksi kullanımlarda gerekli yasal işlemler yapılır.
[/vc_message][vc_column_text]