Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğde Değişiklik 2022/29
31 Aralık 2022 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 32060 (5. Mükerrer)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:
“MADDE 1- (1) Bu Tebliğin amacı, umumi disponibilite kapsamında bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Merkez Bankası) nezdinde bulunduracakları ve diğer mali kuruluşların bulunduracakları Türk lirası cinsinden menkul kıymetlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”
MADDE 2- Aynı Tebliğin 2 nci maddesinin birinci fıkrasına “bankalar” ibaresinden sonra gelmek üzere “ile Merkez Bankasınca uygun görülecek diğer mali kuruluşlar” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 3- Aynı Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “sayılan kurum ve kuruluşlara” ibaresi “sayılanlara” şeklinde değiştirilmiş, aynı fıkraya “kıymetli maden depo hesapları” ibaresinden sonra gelmek üzere “ile nitelikleri Merkez Bankasınca belirlenen yabancı para cinsinden repo işlemlerinden sağlanan fonlar” ibaresi eklenmiş ve aynı maddenin üçüncü fıkrasına “Merkez Bankasınca belirlenen” ibaresinden sonra gelmek üzere “menkul değerler ve” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 4- Aynı Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.
“ç) Yurt dışı yerleşiklere ve yurt içinde doğrudan yabancı yatırımlara ait olanlardan nitelikleri Merkez Bankasınca belirlenenler.”
MADDE 5- Aynı Tebliğin 5 inci maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“(4) Yabancı para fon sağlayan müşteriler ile finansal türev işlemler yapılarak menkul kıymet tesisine tabi yabancı para yükümlülüklerin bilanço dışına çıkarılması halinde, bu nitelikteki işlemler finansal türevin vadesi boyunca menkul kıymet tesisine tabi yükümlülük tutarına eklenir.
(5) Merkez Bankası, yapılan denetim ve incelemeler sonucunda menkul kıymet tesisinden kaçınmak için işlem yaptığı tespit edilen bankalardan, yükümlülüklerini ve 6 ncı maddenin ikinci fıkrası kapsamında hesaplanan oranları iki hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalamasını alarak hesaplamalarını isteyebilir.”
MADDE 6- Aynı Tebliğin 6 ncı maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(4) Menkul kıymet tesisine tabi varlıklar arasında yer alan;
a) Türk lirası cinsinden nakdi krediler için menkul kıymet tesis oranı yüzde 30’dur.
b) Menkul değerler için menkul kıymet tesis oranı yüzde 30’dur.
(5) Menkul kıymet tesisine tabi varlık ve yükümlülükler için tesis edilmesi gereken toplam menkul kıymet tutarına usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen indirim uygulanarak tesis edilecek menkul kıymet tutarına ulaşılır.”
MADDE 7- Aynı Tebliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiş ve aynı maddenin ikinci fıkrasında yer alan “Bankaların, Merkez Bankası nezdinde adlarına açılan hesaplarda bulundurdukları” ibaresi “Bankaların ve diğer mali kuruluşların” şeklinde değiştirilmiştir.
“Diğer mali kuruluşlar Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre menkul kıymet bulundururlar.”
MADDE 8- Aynı Tebliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş, diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiş, aynı maddenin mevcut dördüncü fıkrasında yer alan “Birinci fıkranın (b) bendi” ibaresi “Birinci ve ikinci fıkraların (b) bentleri” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddenin mevcut beşinci fıkrasında yer alan “bankalar” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve diğer mali kuruluşlar” ibaresi eklenmiştir.
“(2) Diğer mali kuruluşlarca;
a) Menkul kıymetlerin süresinde tesis edilmemesi veya eksik tesis edilmesi,
b) Yapılacak incelemeler sonucu tesis edilecek menkul kıymetlerin eksik hesaplandığının tespit edilmesi,
hâllerinde, eksik tesis edilen menkul kıymetlerin 3 katı tutarında Türk lirası cinsinden mevduat, Merkez Bankası nezdinde açılan bloke hesaplarda menkul kıymetlerin eksik tesis edildiği süreler dikkate alınarak faizsiz olarak tutulur.”
MADDE 9- Aynı Tebliğin 11 inci maddesinde yer alan “bankaların” ibaresi “bankalar ve diğer mali kuruluşların” şeklinde değiştirilmiş ve “bankalar” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve diğer mali kuruluşlar” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 10- Aynı Tebliğe aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.
“Bankaların kredi büyümesine göre menkul kıymet tesisine ilişkin geçici uygulama
GEÇİCİ MADDE 6- (1) Usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen menkul kıymet tesisine tabi kredilerin usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen büyüme oranının 27/1/2023 hesaplama tarihinden 29/12/2023 (dâhil) hesaplama tarihine kadar bir önceki hesaplama tarihine göre yüzde 3’ün üzerinde olması halinde bu oranı aşan kredi tutarı kadar Türk lirası cinsinden menkul kıymet bloke olarak tesis edilir.
(2) Birinci fıkrada yer alan büyüme oranı Merkez Bankasınca belirlenen kredi türleri için daha yüksek uygulanabilir.
(3) Tesis süresi, hesaplama tarihini takip eden ayın son cuma günü başlar, tesis başlangıcını takip eden on ikinci ayın son cuma gününden bir önceki gün sona erer.
(4) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun izni ile 31/12/2021 tarihinden itibaren faaliyete başlayan bankalara bu madde hükümleri uygulanmaz.
Bankaların kredi faiz/kâr payı oranına göre menkul kıymet tesisine ilişkin geçici uygulama
GEÇİÇİ MADDE 7- (1) Usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen menkul kıymet tesisine tabi krediler için kredi faiz/kâr payı oranına göre Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda Türk lirası cinsinden menkul kıymet tesis edilir.
(2) Bu maddenin yürürlük tarihinden 29/12/2023 (dâhil) hesaplama tarihine kadar kullandırılan kredilerden, yıllık bileşik faiz/kâr payı oranı, birinci kademede yer alanlar için yüzde 20, ikinci kademede yer alanlar için yüzde 90 oranında menkul kıymet bloke olarak tesis edilir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen kademeler 10/2/2020 tarihli ve 31035 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4) çerçevesinde Merkez Bankasınca ilan edilen yıllık bileşik referans oranının katlarına göre Merkez Bankasınca belirlenir.
(4) Bu Tebliğin 6 ncı maddesinin beşinci fıkrası bu madde uygulamasında tatbik edilmez.
Diğer mali kuruluşların faiz/kâr payı oranına göre menkul kıymet tesisine ilişkin geçici uygulama
GEÇİÇİ MADDE 8- (1) Merkez Bankasınca belirlenen diğer mali kuruluşların usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen Türk lirası cinsinden finansman işlemleri için faiz/kâr payı oranına göre Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda Türk lirası cinsinden menkul kıymet tesis edilir.
(2) Bu maddenin yürürlük tarihinden 29/12/2023 (dâhil) hesaplama tarihine kadar finansman işlemlerinden yıllık bileşik faiz/kâr payı oranı, Merkez Bankasınca belirlenen seviyenin üzerinde olanlar için yüzde 90 oranında menkul kıymet tesis edilir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen seviye, Bankalarca Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4) çerçevesinde Merkez Bankasınca ilan edilen yıllık bileşik referans oranın katı olarak belirlenir.
(4) Bu Tebliğin 6 ncı maddesinin beşinci fıkrası bu madde uygulamasında tatbik edilmez.
Yabancı para mevduat/katılım fonu ve repo işlemlerinden sağlanan fonların yabancı para kredilere göre değişimine ilişkin geçici uygulama
GEÇİCİ MADDE 9- (1) 27/1/2023 hesaplama tarihinden 29/12/2023 (dâhil) hesaplama tarihine kadar geçerli olmak üzere yabancı para cinsinden olanlar için; mevduat/katılım fonu ile repo işlemlerinden sağlanan fonların toplamından, kullandırılan krediler ile zorunlu karşılıkların toplamının indirilmesi sonucunda bulunan pozitif fark tutarında bir önceki hesaplama tarihindeki tutara göre artış olması hâlinde artış tutarı kadar Türk lirası cinsinden menkul kıymet bloke olarak tesis edilir.
(2) Birinci fıkrada sayılan kalemlere ve hesaplama yöntemine ilişkin usul ve esaslar Merkez Bankasınca belirlenir.
(3) Tesis süresi, hesaplama tarihini takip eden ayın son cuma günü başlar, tesis başlangıcını takip eden on ikinci ayın son cuma gününden bir önceki gün sona erer.”
MADDE 11- Bu Tebliğin 4 üncü maddesi 30/12/2022 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 12- Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.