Defterdar Yerine Vergi Dairesi Başkanı/Vergi Dairesi Müdürü
Mahalli En Büyük Mal Memuru
Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
E. Defterdar
[email protected]
Yadigâr ŞENÖZ
SMMM
[email protected]
6183 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine istinaden alınacak ihtiyati haciz kararlarının haciz varakalarına dayanması gerekmekte olup, ihtiyati haciz kararı verme yetkisi alacaklı amme idaresinin mahalli en büyük memuruna aittir.
Aynı Kanununun 65 inci maddesine göre de, Köylerde ve Köy Kanunu tatbik edilen bucaklarda menkul mal haczi haciz varakası üzerine köy ihtiyar kurullarınca yapılır. Bu yerlerde gerek görülen hallerde Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilecek vergiler için muhtarın veya ihtiyar kurulu üyelerinden birinin huzuruyla tahsil dairesine menkul mal haczi yaptırmaya o mahallin en büyük mal memuru yetkilidir.
6183 Sayılı Kanunda Mahalli en büyük mal memuru
| İhtiyati haciz aşağıdaki hallerden herhangi birinin mevcudiyeti takdirinde hiçbir müddetle mukayyet olmaksızın alacaklı amme idaresinin mahalli en büyük memurunun kararıyla, haczin ne suretle yapılacağına dair olan hükümlere göre, derhal tatbik olunur: |
6183 Sayılı Kanun Md.13 |
| Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilecek vergiler için muhtarın veya ihtiyar kurulu üyelerinden birinin huzuruyla tahsil dairesine menkul mal haczi yaptırmaya o mahallin en büyük mal memuru yetkilidir. |
6183 Sayılı Kanun Md.65 |
Peki, Kanunda yer alan mahalli en büyük mal memuru kimdir?
Mahalli en büyük memurluğu kavramını tanımlayan düzenleyen 5345 sayılı Gelir İdaresi Teşkilat Kanununun 33 üncü maddesi ise, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname[1] ile yürürlükten kaldırılmıştır.
[4] sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi[2], Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar İle Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında düzenlemeler içermektedir. Kararnamenin Atıflar ve Değişiklikler başlıklı 798 inci maddesinin (c) bendinde, mahalli en büyük memurunun kim olduğuna dair özel düzenlemeler yer almıştır.
Buna göre, diğer mevzuatta;
√ Gelirler Genel Müdürlüğüne yapılmış olan atıflar ilgisine göre Gelir İdaresi Başkanlığına;
√ Gelirler Genel Müdürüne yapılmış atıflar Gelir İdaresi Başkanına;
√ Başkanlığın görev alanına giren konularda Hazine ve Maliye Bakanlığına yapılmış olan atıflar Gelir İdaresi Başkanlığına;
√ Mülki idare amirlerine, mahallin en büyük memuruna, ilin en büyük mal memuruna,
√ Defterdara ve defterdarlığa yapılmış atıflar ilgisine göre vergi dairesi başkanı ve başkanlığına,
√ Vergi dairesi başkanlığı bulunmayan yerlerde vergi dairesi müdürü veya müdürlüğüne;
√ Gelir müdürlüğüne, takdir komisyonu başkanı veya başkanlığına, tahsil dairesine, mal müdürü ve müdürlüğüne yapılmış atıflar ilgisine göre vergi dairesi başkanı ve Başkanlığına veya ilgili müdür veya müdürlüğüne, yapılmış sayılır.
Bu bilgiler ışığında vergi kanunlarının uygulanmasında mahalli en büyük memuru tabirin İllerde Vali, İlçelerde Kaymakam olmayıp Vergi Dairesi Başkanını anlamak gerekir. Bunun yanında Vergi Dairesi Başkanlığının kurulmadığı illerde ise mahalli en büyük memuru ise Defterdar yerine Vergi Dairesi Müdürü olarak belirlenmiştir.
İhtiyati hacze yetkili makam olarak amme idaresinin mahalli en büyük memurunun kararı ile tatbik edileceği hüküm altına alındığından uygulamada ikili ayrım söz konusu olmuştur.
a) Vergi Dairesi Başkanlığının kurulduğu 29 ilde Vergi Dairesi Başkanı mahalli en büyük memuru olarak sayıldığından ihtiyati hacze yetkilidir,
b) Vergi Dairesi başkanlığının kurulmadığı yerlerde Defterdarlık şeklinde örgütlenen diğer 52 ilde ise, mahalli en büyük memur tabirinden Defterdar yerine Vergi Dairesi Müdürünü anlamak gerekir.
[14] sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin geçici 1 inci[3] maddesi ile Vergi Dairesi Başkanlığı kurulmayan yerlerde Vergi Dairesi Müdürlerinin çalışma yerleri ile ilgili düzenleme yapılmıştır.
Buna göre, vergi dairesi başkanlığı kurulmayan illerde vergi dairesi başkanlığı ya da vergi dairesi başkanlığı görev ve yetkilerini haiz vergi dairesi müdürlükleri kuruluncaya kadar, gelir müdürlükleri, vergi dairesi müdürlükleri, takdir komisyonları ile mal müdürlüğü bünyesindeki bağlı vergi daireleri, defterdarlık birimi olarak faaliyetlerine devam eder.
[1] sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin[4] 243 üncü maddesine göre Defterdar, bulunduğu ilde Bakanlığın en büyük memuru ve il ve bağlı ilçeler teşkilatının amiri olup, işlemlerin mevzuat hükümlerine göre yürütülmesi, denetlenmesi, merkez ve taşradan sorulan soruların cevaplandırılması, kanuna aykırı hareketi görülenler hakkında takibatta bulunulması, atamaları ile görevli ve sorumludur[5].
Tüm bu bilgiler ışığında Defterdar, bulunduğu ilin Bakanlığın en büyük memuru olup Vergi Dairesi Müdürü Defterdarlığa bağlı olarak çalışmakta ve faaliyet göstermektedir. Ancak, [4] sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin, 798 inci maddesinin (c) bendinde yer alan özel düzenleme gereğince Defterdarlığa bağlı çalışılan yerlerde Vergi Dairesi Müdürü mahalli en büyük memuru olarak ihtiyati hacze yetkili olarak belirlenmiştir.
Bunun yanında Genel bütçeye dâhil gelirlerde ihtiyati haciz yetkisi Vergi Dairesi Başkanına ait iken alacaklı amme idaresinin il özel idaresi olması halinde, ihtiyati hacze karar verme yetkisi valiye; belediye olması halinde ise belediye başkanına aittir. İhtiyati haczin tatbikinde tek yetkili olan Vergi Dairesi Başkanı olup bu yetkisini Grup Müdürü ve/veya Müdüre devredemez.
6183 sayılı Kanunun 115 inci maddesi hükmü gereğince 110 ilâ 114 üncü maddelerde yazılı suçların takibi şikâyete bağlı olduğundan, bu suçlar ile ilgili olarak Cumhuriyet Savcılıklarına alacaklı amme idaresinin o mahaldeki en büyük memuru tarafından suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir.
Bu suçlar bir hükmi şahsın idare ve muamelelerini görme sırasında işlenmiş ise ceza, hükmi şahsın ortaklarından, mümessil ve vekillerinden, tasfiye memurlarından idare meclisi reis ve azasından, murakıp ve müfettişlerinden veya müstahdemlerinden muameleyi yapmış olanlar hakkında hükmolunur.
6183 sayılı Kanunun İkinci Bölümünde “yasaklar ve cezalar” başlığı altında düzenlenen suçların takibinde, Vergi Dairesi Başkanlığı kurulan 29 ilde Vergi Dairesi Başkanının, Vergi Dairesi Başkanlığı kurulmayan 52 ilde ise Vergi Dairesi Müdürünün ihbarı üzerine Cumhuriyet Savcılığı tarafından gerekli takibatın başlatılması gerekmektedir.
Dip Notlar:
[1] 09.07.2018 tarih ve 30473 Sayılı 3. Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[2] 15.07.2018 tarih ve 30479 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[3] 24.07.2018 tarih ve 30488 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[4] 10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
[5] Muharrem ÖZDEMİR. E.Defterdar. VERGİ TEKNİĞİ.2021 Baskı.
