Konaklama Vergisine Hazır mıyız?
Mehmet Göktuğ KÖKBULUT
Avukat
goktugkokbulut@gmail.com
1.1.2023 tarihinden itibaren konaklama tesislerinde verilen konaklama hizmeti ve konaklama tesislerinde sunulan hizmet bedelleri üzerinden hesaplanacak olan konaklama vergisi uygulaması başlayacak. Konaklama vergisine ilişkin kanun 7 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmakla birlikte uygulaması pandemi sürecinde 2023 yılı başına ertelenmiş idi.
Konuya ilişkin olarak uygulama süresi yaklaşmakta olup Konaklama Vergisi Uygulama Genel Tebliğ Taslağı yayınlandı. Taslak metinde uygulamanın nasıl işleyeceğine ilişkin açıklama ve örnekler yer alıyor.
Konaklama Vergisinin Konusu;
Konaklama tesisinin tür sınıf, niteliği, tarif ve tanımlamaları turizm işletme belgesi olup olmadığına bakılmaksızın konaklama hizmeti sunan bütün tesislerde verilen konaklama hizmeti ile konaklama hizmeti ile birlikte satışı yapılan yeme, içme, aktivite, eğlence hizmetleri ve havuz, spor, termal ve benzeri alanların kullanımı gibi hizmetlerde konaklama vergisinin konusunu oluşturmaktadır.
Kısaca konaklama tesislerinde uygulanacak olan konaklama vergisinin iki ana unsuru bulunmaktadır;
— Konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti,
— Konaklama hizmeti ile birlikte müşteriye satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan diğer hizmetler.
Konaklama tesisinde geceleme hizmeti verginin ana unsuru olmakla birlikte diğer unsur olan yeme içme ve diğer hizmetlerin de verginin konusunu oluşturması uygulamada farklı fiyatlandırmalara neden olacaktır. Örneğin, bir şehir otelinde geceleme yapan müşteriye aynı otelde sunulan sabah kahvaltısı nedeniyle ilave %2 oranında konaklama vergisi uygulanırken, konaklama hizmeti almayan veya bir başka otelde konaklayan müşteriye sunulan kahvaltı bedeli üzerinden konaklama vergisi alınmayacak. Tüm fiyat içerisinde oran olarak küçük de olsa uygulama da aynı hizmetin tüketiciye maliyeti farklılaşacak.
Geceleme Hizmetiyle Birlikte Sunulan Diğer Hizmetler de Vergi Hesabına Dahil Edilecek;
Konaklama tesislerince geceleme hizmetiyle birlikte konsept olarak pazarlanmak ve/veya satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan;
— Yeme, içme
— Aktivite, eğlence hizmetleri,
— Havuz, spor, termal ve benzeri alanların kullanımı gibi,
Tüm hizmetler konaklama vergisinin konusuna girmektedir.
Burada en önemli ayrım söz konusu hizmetlerin geceleme hizmetiyle beraber sunulan hizmetlerden olup olmadığının tespitidir. Bu tespitin nasıl yapılacağı yine Genel Tebliğ taslağında açıklanmış.
“… geceleme hizmetiyle beraber sunulan hizmetlerden olup olmadığının tespitinde, bu hizmetlerin ilan, reklam, rezervasyon, satış ve/veya pazarlama safhasında geceleme hizmetinden ayrı tutulup tutulmadığı , kapsamı önceden belirlenmiş bir konaklama konsepti dahilinde sunulup sunulmadığı veya tesiste gecelemenin diğer hizmetlerden istifade edilmeksizin mümkün olup olmadığı gibi hususlar dikkate alınır.”
Öncelikle konaklama tesislerinde geceleme hizmeti almayanlara tesis bünyesinde verilen diğer hizmetler konaklama vergisinin konusuna girmemektedir. Aynı şekilde konaklama tesisinde geceleme hizmeti alanlardan, tesis dışında alacakları diğer hizmetler de konaklama vergisinin konusuna girmemektedir. Yine konaklama tesislerinde geceleme hizmetinden bağımsız olarak sunulan sünnet, düğün, kokteyl, toplantı, kongre, sempozyum ve benzeri organizasyon hizmetleri de konaklama vergisine tabi değildir.
Konaklama Vergisi Hizmetin Sunulduğu Dönemde Doğar;
Konaklama vergisinde vergiyi doğuran olay verginin konusuna giren hizmetlerin sunulması ile meydana gelir. Hizmetin sunulmasından önce fatura veya benzeri belgeler düzenlenmesi hallerinde vergiyi doğuran olay gerçekleşmez. Yani konaklama vergisinin ,konaklama tesisinde geceleme ile diğer hizmetlerin tesisçe sunulduğu yani gerçekleştiği dönemde beyan edilmesi gerekir.
Erken rezervasyon, satış vs. gibi durumlarda hizmetin sunulmadan önce fatura düzenlenmiş olsa bile bu işlemlerden dolayı bu dönemde vergi hesaplanmayacak, ancak hizmetin verildiği ayda söz konusu bedeller üzerinden konaklama vergisi hesaplanacaktır.
Konaklama Vergisinin Mükellefi Konaklama Tesisleri;
Konaklama vergisine ilişkin tüm yükümlülükler konaklama tesisindedir. Diğer gider vergilerinde olduğu gibi ilgilisinden hesaplanması, tahsil edilmesi vergi dairesine beyan edilip ödenmesine ilişkin tüm mükellefiyetler konaklama tesislerinde. Söz konusu konaklama vergisinin konaklama tesisince konaklayan müşteriden veya acenteden tahsil edilip edilmemesinin, verginin vergi dairesine ödenmesi açısından bir önemi yok. Her durumda konaklama tesisi konaklama vergisini ilgili dönemde beyan edip vergi dairesi ödenmesi gerekiyor. Konaklama tesislerince sunulan geceleme ve diğer hizmetlerin doğrudan pazarlanması ile seyahat acenteleri vasıtasıyla pazarlanması, durumu değiştirmemektedir.
Konaklama Vergisinin Matrahına Katma Değer Vergisi Dahil Değildir;
Konaklama vergisi matrahı yani üzerinden hesaplanacak tutar KDV hariç her ne suretle olursa olsun alınan veya bu hizmetler için borçlanılan para, mal ve diğer suretle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamdır. Sunulan konaklama hizmetlerine ilişkin vade farkı, fiyat farkı, kur farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerlerin matraha dahil edilmesi gerekmektedir. Burada en önemli ayrım konaklama vergisi hesabında katma değer vergisinin matraha dahil edilmeksizin hesaplamanın yapılması gereğidir.
Diğer taraftan konaklama hizmetlerine ilişkin olsa da hizmet bedeli dışında vade farkı, fiyat farkı, kur farkı, faiz, prim gibi tutarlara da konaklama vergisi hesaplanması tereddütlerin ve uygulama farklılıkların çıkabileceği bir durum oluşturabilir. Hizmetin sunulmasından aylar önce sezonuna göre düşük fiyata yapılan satış bedeli ile konaklama hizmetinden aylar sonra vade farkı içeren bir konaklama hizmeti satışı arasında, aynı tesis olmasına rağmen farklılıklar çıkabilecektir. Hizmetin verilmesinden yani konaklama hizmetinin gerçekleştiği vergiyi doğuran olaydan sonra oluşacak bu tür gelirlerin verginin konusuna girmesi yani matraha dahil edilmesi hususunun tekrar gözden geçirilmesinde fayda bulunmaktadır.
Konaklama Hizmetinin Acente Tarafından Satılması Halinde;
Birçok konaklama tesisi geceleme ve diğer hizmetlerini acenteler vasıtasıyla pazarlamaktadır. Bu tür durumlarda çoğu zaman faturalama ve hizmet bedelinin ödenmesi ve tahsilatı için konaklama tesisi ile konaklayan müşteri karşı karşıya gelmemektedir.
Konaklama hizmetinin acente vasıtasıyla satılması halinde konaklama vergisinin tahsilatı ve uygulaması açısından iki seçenek söz konusu.
Birincisi; Konaklama hizmetinin müşteriye acente tarafından konaklama vergisi dahil olarak satılması mümkün. Bu durumda konaklama vergisinin tesis tarafından acenteye düzenlenecek olan faturada ayrıca gösterilmesi gerekiyor. Bu durumda örneğin konaklama tesisince acenteye konaklama bedeli olarak (KDV Hariç) 10.000 TL. fatura düzenlemesi gerekiyor ise bu tutar üzerinden ayrıca %2 oranında olan (10.000 x %2=) 200 TL. konaklama vergisini acenteye düzenleyeceği fatura bedeline ilave etmesi gerekecek. Acente tarafından söz konusu hizmetin 10.000 TL.nin üzerinde satılması halinde konaklama vergisi tutarı değiştirmeyecektir.
İkincisi; Acente konaklama hizmeti satın alacak müşteriye konaklama vergisi hariç olarak satış yapması halinde konaklama tesisi sadece konaklama vergisine ilişkin faturayı doğrudan konaklama hizmeti alan kişiye düzenleyerek vergiyi tahsil edecektir.
Burada yine tüm sorumluluk konaklama tesislerinde olacaktır. Eğer acente konaklama vergisi dahil olarak müşteriye pazarlama veya satış yapacaksa konaklama tesisince acenteye düzenlenecek olan faturada bu konaklama vergisini açıkça hesaplamak ve fatura bedeline ilave etmek zorundadır.
Konaklama tesisince konaklama hizmeti karşılığı olan bedel konaklama vergisi matrahı olmaktadır. Acente payı, kârı veya diğer harcamaları konaklama vergisinin matrahını etkilememektedir.
Konaklama vergisinin hesaplanacağı hizmet satış bedelinin emsal bedeline göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde matrah olarak emsal bedeli dikkate alınacağı Genel Tebliğ’de belirtilmiş. Diğer gider vergilerinde olduğu gibi otokontrol amaçlı bu uygulamaya konaklama vergisinde de yer verilmiştir.
Vergilendirme Dönemi, Beyan ve Ödemesi;
Konaklama vergisinde vergilendirme dönemi aylıktır. Vergilendirme dönemini takip eden ayın 26’ıncı günü akşamına kadar KDV yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve beyanname verme süresi içinde ödenir.
Konaklama Vergisi Oranı;
Kanunun 34. maddesi uyarınca konaklama vergisi oranı %2’dir. Cumhurbaşkanı, bu oranı bir katına kadar artırmaya, yarısına kadar indirmeye ve bu sınırlar içerinde farklı oranlar tespit etmeye yetkili kılınmış. Yani bu yetki dahilinde konaklama vergisi %1 ilâ %4 oranı sınırları içerinde Cumhurbaşkanı tarafından belirlenebilir. Uygulaması ertelenmemiş olsa idi ilk uygulama yılı olan 2020 yılı için bu oran %1 olarak daha sonraki yıllarda ise %2 olarak uygulanmasına ilişkin belirleme yapılmıştır. Söz konusu beklenti uygulamanın ilk yılı olması nedeniyle 2023 yılı içinde daha düşük bir oranın uygulanması şeklinde.
