Gider Vergileri Genel Tebliği (Seri No: 92)
11 Ekim 2022 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 31980
Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:
11/10/2022 tarihli ve 31980 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 92 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliği ile sigorta şirketlerinin sovtaj işlemleri sonucunda mülkiyetine almış oldukları hurda veya hasarlı malların satışı ya da söz konusu malların sigortalıdan alınan bir vekaletle aracı bir firma tarafından üçüncü şahıslara satılması sonucu satış bedelinin doğrudan veya sigorta şirketi aracılığıyla tazminat bedelinin bir parçası olarak sigortalıya ödenmesi işlemlerinde, hurda veya hasarlı malların satış bedeli ile daha önce tahakkuk ettirilen sovtaj değeri arasındaki fark üzerinden banka ve sigorta muameleleri vergisi hesaplanması gerektiği açıklanmıştır. (GİB)
Sovtaj:
Özellikle kasko sigortalarında sıklıkla karşınıza çıkabilen sovtaj, hasar görmüş malın sigortalının onayı alınarak satılması işlemine verilen addır. Bu işlemde sigorta şirketinin giderleri, kaybı azaltılır. İki farklı şekilde elde edilen sovtaj bedeli sayesinde ya sigorta şirketinin ödemesi gereken tazminat düşer ya da ödemesi gereken tazminatın bir kısmını sovtaj bedeli olarak elde eder. Sigorta şirketleri için son derece önemli olan sovtaj bedeli hesaplanırken bazı durumların göz önünde bulundurulması, sigortalının haklarının bilinmesi ve bedele eklenmesi gerekir.
Sovtaj Bedeli Nedir?
Sigortacılık işlemlerinde hasara uğramış bir kıymetin satılması ve bu sayede sigorta şirketinin giderinin ve kayıplarının azaltılması anlamına gelen sovtaj, sigorta şirketleri için son derece önemli konulardan biridir. Bir kıymetin satılması için öncelikle sigortalının onayının alınması gerekir. Sigortalı onay verince hasarlı kıymet sigorta şirketinin üzerine geçer, denilebilir. Şirket, hasarlı malın satılması süreciyle ilgilenir. Kıymet satıldığında ise sigorta şirketi ve sigortalı arasında gerekli ödemeler için görüşmeler başlar.
Hasarlı kıymetin değer kaybetmemiş olan bölümleri satıldığında sigorta şirketi bir gelir elde eder. Sigorta şirketi bu geliri, sigortalıya ödemesi gereken tazminat bedelinden düşürür. Düşürülen bu bedel sovtaj bedeli olarak kayıtlara geçer. Sovtaj bedeli hesaplanırken hasarlı malın en baştaki fiyatı, değeri ve satış sonucunda elde kalan tüm bedeller hesaba dahil edilir.
Sovtaj Süreci Nasıl İşler?
Sovtaj bedelinin belirlenmesinden önce hasar görmüş malın pert halinin ekonomik olduğuna karar verilmesi gerekir. Pert hâli ekonomik olarak görülen malın satışı için sigortalıdan onay alınır. Ardından piyasa değerleri analiz edilir. Bu süreçte eğer aracınızın hurdasını almak isterseniz sovtaj bedeli size ödenecek olan tazminattan düşürülür. Bu sürecin ardından sigorta şirketi size ödeme yapar.
Eğer sigortalı perti ekonomik görülmüş malın satışını isterse aracın tüm hakları sigorta şirketine devredilir ve sigorta şirketi aracın satışını gerçekleştirir. Bu sürecin sonunda, sigorta şirketi elde ettiği gelirle birlikte size ödemesi gereken tazminat bedelini öder. Yani sovtaj bedeli bu iki şekilde, sigortalının kararlarına göre gerçekleşir.
Sovtaj Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Sigortalının seçimleri sonucunda satılan veya perti sigortalıya verilen hasarlı kıymetten elde edilen sovtaj bedeli, ekspertiz raporuyla belirlenir. Eksper raporuyla belirlenen bedel, sigorta şirketi tarafından sigortalıya ödenir. Bu şekilde sigorta şirketi her iki şekilde de kâr eder. Eğer sigortalı aracı elinde bulundurmak isterse sigorta şirketinin ödemesi gereken tazminat azalacaktır. Eğer sigortalı aracın satışına onay verirse de sigorta şirketi ödemesi gereken tazminatın belli bir kısmını sovtaj bedeli olarak elde edecektir. (aksigorta’dan iktibas)
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Sigorta şirketlerince rücu ve sovtaj işlemleri sonucunda lehe alınan paraların banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) yönünden vergilendirilmesine ilişkin açıklamaların yapılması bu Tebliğin amaç ve kapsamını oluşturmaktadır.
Yasal mevzuat
MADDE 2- (1) 13/7/1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28 inci maddesinin birinci fıkrasına göre, sigorta şirketlerinin her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar BSMV’ye tabidir.
(2) Buna göre, sigorta şirketlerince bir muamele yapılması ve bu muamele sonucu lehe para alınmasıyla birlikte vergiyi doğuran olay gerçekleşmektedir.
(3) BSMV’de lehe alınan paranın hesabında işlem maliyetleri dikkate alınabilir. Ancak işlem anında ortaya çıkmayan veya işlem anında ortaya çıkmakla birlikte tutarı net bir şekilde hesaplanamayan maliyet unsurları lehe alınan paranın hesabında dikkate alınmaz.
(4) 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1472 nci maddesinde, sigortacının sigorta tazminatını ödediğinde, hukuken sigortalının yerine geçeceği, sigortalının, gerçekleşen zarardan dolayı sorumlulara karşı dava hakkı varsa bu hakkın, tazmin ettiği bedel kadar, sigortacıya intikal edeceği, sorumlulara karşı bir dava veya takip başlatılmışsa, sigortacının, mahkemenin veya diğer tarafın onayı gerekmeksizin, halefiyet kuralı uyarınca, sigortalısına yaptığı ödemeyi ispat ederek, dava veya takibi kaldığı yerden devam ettirebileceği, sigortacının zararı kısmen tazmin etmişse, sigortalının kalan kısımdan dolayı sorumlulara karşı sahip olduğu başvurma hakkını koruyacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre, halefîyet ilkesi gereğince sigorta şirketleri ödediği tazminat dolayısıyla tazmin ettiği zarar ölçüsünde sigortalının haklarına sahip olmakta ve üçüncü kişilere karşı rücu hakkını kullanabilmektedir.
(5) Sigorta kapsamında olan hurda veya hasarlı mallar, sigorta şirketlerince malın rayiç değerinden sovtaj bedeli tenzil edilerek kalan tutarın sigortalıya ödenmesi suretiyle sigortalıya bırakılabildiği gibi sigortalı ve sigorta şirketi arasında yapılan anlaşmayla tazminat ödemesinin bir parçası olmak üzere sigorta şirketlerinin mülkiyetine de geçebilmektedir. Ayrıca, hasarlı mallar, sigortalı tarafından vekalet verilen aracı bir firma vasıtasıyla üçüncü şahıslara satılabilmekte ve satış bedeli doğrudan ya da sigorta şirketi aracılığı ile tazminat bedelinin bir parçası olarak sigortalıya ödenebilmektedir.
(6) Mülga Hazine Müsteşarlığının 2015/6 sayılı Rücu ve Sovtaj Tutarlarına İlişkin Genelge’sinin;
– 2.2. maddesinde, rücu ve sovtaj tutarının tahakkukunun yapılabilmesi için, halefiyet hakkının kazanılması ve tutarın şirket uygulamasına göre belirlenmiş olması gerektiği,
– 2.4. maddesinde, sigorta şirketlerinin yaptıkları tazminat ödemelerini sigortalılardan aldıkları ibraname veya banka dekontu ile tevsik etmeleri gerektiği ve rücu amacıyla karşı sigorta şirketine ya da üçüncü şahıslara bildirim yapılması kaydıyla, karşı sigorta şirketinin teminat limitine kadar olan rücu tutarlarının tahakkuk ettirilebileceği,
– 2.6. maddesinde, sovtaj tutarlarının sovtajın sigortalıya bırakılmadığı her durumda tahakkuk ettirilmesi gerektiği,
– 2.8. maddesinde de tahsil edilen rücu ve sovtaj tutarının tahakkuk ettirilen tutarlardan fazla olması durumunda aradaki farkın ilgili gelir hesabına aktarılması gerektiği
hususları düzenlenmiştir.
Rücu ve sovtaj tutarlarının BSMV yönünden vergilendirilmesi ve matrah
MADDE 3- (1) Sigorta şirketlerinin rücu ve sovtaj işlemleri sonucunda nakden veya hesaben lehe aldığı paralar üzerinden yürürlükteki oranlara göre BSMV hesaplamaları gerekmekte olup, söz konusu işlemlerde BSMV matrahı, mülga Hazine Müsteşarlığının 2015/6 sayılı Genelgesi kapsamında sigorta şirketleri tarafından tahsil edilen/edilecek rücu veya sovtaj bedeli ile daha önce tahakkuk ettirilen rücu veya sovtaj değeri arasındaki farktır.
(2) Buna göre, sigorta şirketlerinin sovtaj işlemleri sonucunda mülkiyetine almış oldukları hurda veya hasarlı malların satışı ya da söz konusu malların sigortalıdan alınan bir vekaletle aracı bir firma tarafından üçüncü şahıslara satılması sonucu satış bedelinin doğrudan veya sigorta şirketi aracılığıyla tazminat bedelinin bir parçası olarak sigortalıya ödenmesi işlemlerinde, hurda veya hasarlı malların satış bedeli ile daha önce tahakkuk ettirilen sovtaj değeri arasındaki fark üzerinden BSMV hesaplanması gerekir.
(3) Sigorta şirketleri tarafından sovtaj bedeli ödenmeyerek hurda veya hasarlı malların sigortalıya bırakılması ve sigortalı tarafından bizzat satılmasına ilişkin işlemlerde ise sigorta şirketlerince yapılan bir muameleden söz edilemeyeceğinden söz konusu işlem BSMV’ye tabi tutulmaz.
Yürürlük
MADDE 4- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 5- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.
