Tüm Yönleriyle Varlık Barışı
Faruk TAŞYÜREK
Vergi Müfettişi
[email protected]
7417 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 05.07.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 7417 sayılı Kanunun 50. maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa geçici 15. madde eklenmiş ve varlık barışı olarak bilinen düzenlemelere yer verilmiştir. Konuya ilişkin kanun maddesine açıklık getirmek ve uygulamaya yön vermek amacıyla 1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ 09.08.2022 tarih ve 31918 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu çalışmamızda varlık barışıyla ilgili okurlarımızdan gelen sorular ve tereddüt yaşanan hususlar dikkate alınarak, kapsamlı bilgi sunumu yapılacaktır.
1.Varlık Barışı
Gerçek ve tüzel kişilerin yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının yurda getirilerek milli ekonomiye kazandırılması ve bu varlıkların gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince kanuni defter kayıtlarına alınması ile yurt içinde bulunan ancak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların vergi dairesine beyan edilerek kanuni defter kayıtlarına alınması varlık barışının konusunu oluşturmaktadır.
Varlık barışının konusu bu şekilde olmakla birlikte bahse konu varlıkların kayıtlara alınmasının yanı sıra yurt dışında olanların yurda getirilmesi yurt içindekilerin ise taşınmazlar hariç banka veya aracı kurumlara yatırılması da varlık barışının konusunu oluşturmaktadır.
2. Varlık Barışının Avantajları
Usulüne uygun olarak bildirim ve beyanda bulunan gerçek ve tüzel kişilere varlık barışının sağlayacağı avantajları aşağıdaki şekilde saymak mümkündür;
a) Bildirim ve beyandan hareketle vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacak
b) Bildirilen ve işletme kayıtlarına alınan varlıklar; vergiye tabi dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak
c) Bildirim tarihinden itibaren iki yıl geçmesi koşuluyla;
* Vergiye tabi kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek,
* Kurumlar için dağıtabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek
d) İşletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrinde;
* Tapuda yapılacak işlemlerden harç alınmayacak,
* Değer artışı kazancı hesaplanmayacak
e) Bildirilen varlıklar dışındaki diğer nedenlerle başlayan vergi incelemeleri veya takdire sevk işlemleri dolayısıyla, düzenleme kapsamında bildirimde bulunan mükellefler hakkında matrah farkı bulunması durumunda;
* Bulunan matrah farkının bildirime/beyana konu edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespiti ve bildirilen varlık tutarının, bulunan matrah farkına eşit ya da fazla olması durumunda gelir veya kurumlar vergisi ile katma değer vergisi yönünden tarhiyat yapılmayacaktır.
* Bulunan matrah farkının bildirime/beyana konu edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespiti ve bu farkın bildirilen varlık tutarından fazla olması durumunda, yalnızca aradaki fark tutar üzerinden gelir veya kurumlar vergisi ile katma değer vergisi yönünden vergi tarhiyatı yapılacaktır.
3. Varlık Barışı Avantajlarından Faydalanmanın Şartları
Bir önceki bölümde avantajlarından bahsetmiş olduğumuz varlık barışından yararlanmanın şartlarını aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
— Yurt Dışında Bulunan Varlıklar İçin;
a) Yurt dışında para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları niteliğinde bir varlığın olması,
b) Varlıkların 31 Mart 2023 tarihine kadar Türkiye’deki banka veya aracı kurumlara bildirilmesi
c) Bildirime konu edilen varlıkların, bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilmesi ve bildirilen varlıklara ilişkin hesaplanan verginin ödenmesi
d) Bildirilen varlıkların 213 sayılı Kanun uyarınca defter tutan mükelleflerce kanuni defterlere kaydedilmesi
e) Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, bildirdikleri ve yasal defterlerine kaydettikleri kıymetleri için pasifte özel fon hesabı açılması ve bu hesabın bildirim tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilememesi ve sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılmaması
f) Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin, bildirilen kıymetlerin defterlerde ayrıca gösterilmesi
g) Bildirimlerin 31.03.2023 tarihine kadar yapılmış olunması
gerekmektedir.
— Yurt İçinde Bulunan Varlıklar İçin;
a) Türkiye’de bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlara sahip olunması
b) 31.03.2023 tarihine kadar vergi dairesine beyanda bulunulması
c) Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmayanlar tarafından, taşınmazlar dışındaki varlıkların banka veya aracı kurumlardaki hesaplara yatırıldığını gösterir belgelerle tevsik edilmesi
d) Beyan edilen varlıklara ilişkin hesaplanan verginin süresinde Ödenmesi
e) Beyan edilen varlıkların 213 sayılı Kanun uyarınca defter tutan mükelleflerce kanuni defterlerine kaydedilmesi
f) Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, beyan ettikleri ve yasal defterlerine kaydettikleri kıymetleri için pasifte özel fon hesabı açılması ve bu hesabın beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilememesi ve sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılmaması
g) Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin, beyan edilen kıymetlerin defterlerde ayrıca gösterilmesi
gerekmektedir.
4. Varlık Barışından Yararlanmak İsteyenlere Öneriler
Varlık barışından yararlanmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin varlıklarının yurt içinde veya yurt dışında bulunuyor olması yükümlülüklerini ve faydalarını etkilemektedir. Zira yurt dışındaki varlıklar için bildirimde bulunulurken yurt içindeki varlıklar için beyanda bulunma esası getirilmiştir.
Varlıkların bildirim ve beyanının vergilendirilmesi de farklı hükümlere tabi tutulmuştur. Buna göre yurt dışındaki varlıkların bildirimi için %1, %2 ve %3 vergi oranları ön görülmüşken, yurt içindeki varlıkların bildiriminde tek oran olarak %3 oranı ön görülmüştür.
Gerçek ve tüzel kişiler 30.09.2022 tarihine kadar yurt dışındaki varlıklarını (sayılan varlıklar) bildirimde bulunursa %1 oranında vergilendirilirken, 01.10.2022-31.12.2022 tarihleri arasında bildiriminde bulunursa %2 ve 01.01.2023-31.03.2023 tarihleri arasında bildirimde bulunursa %3 oranında vergi ödeyecektir.
Bizim buradaki tavsiyemiz gerçek ve tüzel kişiler yurt dışındaki varlıklarını, varlık barışı kapsamında bildirmek istiyorlarsa 30.09.2022 tarihi yani Cuma gününe kadar yapmaları yönünde olacaktır. Zira buradaki vergiler gayri safi tutarlar üzerinden yapılacağı için her bir puanlık oranın karşılığı tutara göre yüksek olabilecektir.
Bunun yanı sıra yurt dışında bulunan ve bildirime konu edilen varlıkların, Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlara transfer edildiği veya yurt dışından getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle bu hesaplarda tutulması halinde, bildirilen varlıkların değeri üzerinden uygulanması gereken vergi oranı %0 olarak uygulanacaktır. Diğer bir ifadeyle de bahse konu varlık bildirimlerinden dolayı vergi ödemeyecekler, ödedikleri vergileri iade yoluyla geri alabileceklerdir. Buradaki tavsiyemiz ise varlık barışından faydalanan gerçek ve tüzel kişilerin bu varlıkların değerlendirilmesinin alternatif maliyetini de dikkate alarak bu hesaplarda bekletilmesinin faydasını dikkate alması şeklinde olacaktır.
Belirtmekte fayda görülmektedir ki en az bir yıl süreyle hesaplarda tutulan bahse konu varlıklar için %0 oranındaki vergi, yurt dışındaki varlıkların bildirimine yöneliktir. Vergi iadesi durumunun oluşması da yurt dışındaki varlıkların bildirimine yöneliktir. Diğer bir ifadeyle de yurt içindeki varlık barışına konu varlıkların beyanında %3 vergi oranında her hangi bir değişiklik olmayacağı için hesaplarda bekletilmesi, bu oranı etkilemeyecektir.
5. Varlık Barışında Özellikli Durumlar
Gerçek ve tüzel kişilerce yurt dışında bulunan varlıklar için tek bir bildirim verilmesi esastır. Ancak, bildirimin yapıldığı her ay farklı bir vergilendirme dönemi olarak kabul edildiğinden, 31.03.2023 tarihine kadar birden fazla bildirimde bulunulması mümkündür.
Bahse konu varlıklar için bildirimde bulunulduktan sonra aynı ay içerisinde, yapılan hataların düzeltilmesi amacıyla ya da bildirime konu edilen varlıkları azaltıcı ya da artırıcı yeni bir bildirimde bulunulmak istenilmesi halinde, ilk bildirimin düzeltilmesi gerekmektedir. Bu şekilde ilk bildirime konu varlıkların azaltılması yönünde yapılacak düzeltmelerde, başlangıçta peşin olarak ödenen verginin azaltılan tutara isabet eden kısmı, banka ve aracı kurum tarafından bildirim sahibine iade edilecektir.
Bildirimde bulunulduktan sonraki aylarda, yapılan hataların düzeltilmesi amacıyla ya da bildirime konu edilen varlıkları azaltıcı bir bildirimde bulunulmak istenilmesi halinde de önceki bildirimin düzeltilmesi gerekmektedir. Bu durumda, banka ve aracı kurumlarca Tebliğ ekinde yer alan beyanname ile vergi dairesine bildirilen varlıklara ilişkin düzeltme talebinin banka ve aracı kurum aracılığıyla yapılması gerekmektedir.
Bildirimde bulunulduktan sonraki aylarda, bildirime konu edilen varlıkları artırıcı bir bildirimde bulunulmak istenilmesi halinde ise önceki bildirimin düzeltilmesi söz konusu olmayacak, ilave olarak bildirilmek istenilen varlıklar için yeni bir bildirim yapılacaktır.
Düzeltme kapsamı dışında verilen tüm bildirimler yeni bir bildirim olarak kabul edilecek ve önceki bildirimle ilişkilendirilmeyecektir.
Bildirim süresi sona erdikten sonra bildirimlere ilişkin yapılan düzeltme talepleri dikkate alınmayacaktır. Bu çerçevede, 31.03.2023 tarihine kadar yapılan bildirimlerin bu tarihten sonra düzeltilmesi ise mümkün olmayacaktır.
Sonuç
Varlık barışı kapsamında yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının bildirilmesine yönelik ilk tarife dilimi içinde bulunduğumuz haftanın son günü (30.09.2022) bitmektedir. Bu tarihe kadar bildirimde bulunan gerçek ve tüzel kişiler en düşük tarife dilimi olan %1 oranından faydalanabileceklerdir. 01.10.2022 ila 31.12.2022 tarihleri arasındaki bildirimler için bu oran %2 olarak uygulanırken, 01.01.2023 ve 31.03.2023 tarihleri arasındaki bildirimler için bu oran %3 şeklinde uygulanacaktır.
Yurt dışında bulunan ve bildirime konu edilen varlıkların, Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlara transfer edildiği veya yurt dışından getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle bu hesaplarda tutulması halinde vergi oranı %0 olarak uygulanacağı için, önceden ödenmiş olan vergiler, bu kişiler tarafından iade olarak talep edilebilecektir.
Yurt içinde bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların varlık barışı kapsamında beyan edilmesi halinde ise beyan tarihine bakılmaksızın %3 oranında vergi ödemesi yapılacaktır. Yurt içindeki varlıkların beyanında şarta bağlı oran farkı gözetilmediği için iade durumu söz konusu olmayacaktır.
Varlık barışı kapsamında yurt dışındaki varlıklar bildirim yoluyla, yurt içindeki varlıklar ise beyan yoluyla işlem görecektir. Bu ayrıntıya dikkat edilmesinde ayrıca fayda görülmektedir.
Kaynakça
– 1/7/2022 tarihli 7417 sayılı Kanun
– 1 Seri No.lu Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ
