Basın Ahlak Esaslarına Dair Genel Kurul Kararı (No: 216)
06 Temmuz 2022 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 31888
Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğünden:
BASIN AHLAK ESASLARINA DAİR GENEL KURUL KARARI
Karar No: 216
Karar Tarihi: 27 Mayıs 2022
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Genel Kurul kararının amacı, resmî ilan ve reklam yayınıyla ilgili süreli yayınların basılı nüshalarında, resmî ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ait internet haber sitelerinde ve sosyal ağ hesaplarında uymaları gereken Basın Ahlak Esaslarını ve bu konuda Kurumca gerçekleştirilecek işlemlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Genel Kurul kararı, 02/01/1961 tarihli ve 195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun ile Resmi İlan ve Reklamlar ile Bunları Yayınlayacak Süreli Yayınlar Yönetmeliği kapsamındaki süreli yayınların basılı nüshalarını ve resmî ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ait internet haber sitelerini ve sosyal ağ hesaplarını kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Genel Kurul kararı, 02/01/1961 tarihli ve 195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanunun 49 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Genel Kurul kararında geçen;
a) Basın Ahlak Esasları: Resmî ilan ve reklam yayınıyla ilgili süreli yayınların basılı nüshaları ile resmî ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ait internet haber sitelerinin ve sosyal ağ hesaplarının uymaları gereken Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenen mesleki etik kuralları,
b) Başvuru formu: Basın Ahlak Esaslarına aykırılık iddiası ile yapılan şikayet başvurularında, süreli yayın, internet haber sitesi, sosyal ağ hesabı, şikayetçi ve ihlal hakkındaki bilgilerin yer aldığı bu Genel Kurul kararı ekindeki formu,
c) Ek gösterge müeyyidesi: Resmi İlan ve Reklamlar ile Bunları Yayınlayacak Süreli Yayınlar Yönetmeliğinin 73 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile 82 nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre gazeteler hakkında yapılan işlemleri,
ç) Genel Müdürlük: Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğünü,
d) İnternet haber sitesi: Resmî ilan yayınlayan gazetelerin ek gösterge hakkından yararlanmalarını sağlayan kendilerine ait internet haber sitelerini,
e) Kurum: Basın İlan Kurumunu,
f) Müeyyide: Basın Ahlak Esaslarına aykırı davranışta bulunulan hallerde 195 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi uyarınca ilgili süreli yayma Yönetim Kurulu tarafından verilen resmî ilan ve/veya reklam kesilmesi kararını,
g) Sosyal ağ hesabı: Resmî ilan yayınlayan gazetelerin ek gösterge hakkından yararlanmalarını sağlayan kendilerine ait sosyal ağ hesaplarını,
ğ) Süreli yayın: Resmî ilan ve reklam yayınıyla ilgili gazete ve dergileri,
h) Yönetim Kurulu: Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulunu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Basın Ahlak Esasları
Esaslara aykırılık
MADDE 5 – (1) Süreli yayınların basılı nüshaları ile resmî ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ait internet haber siteleri ve sosyal ağ hesaplan Basın Ahlak Esaslarına uymak zorundadır.
(2) Kuruma yapılacak şikayetler ve Yönetim Kurulunun incelemeleri, bu Genel Kurul kararında belirlenen usul ve esaslara göre gerçekleştirilir.
Anayasa ve kanunlara uygunluk
MADDE 6 – (1) Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü, Cumhuriyetin insan haklarına dayalı, demokratik, lâik, hukuk devleti niteliği ve Atatürk ilke ve inkılâpları ile Anayasa’nın 174 üncü maddesinde yazılı İnkılap Kanunları aleyhine yayın yapılamaz.
(2) Haberler hukuka aykırı yollardan elde edilemez ve yayınlanamaz.
(3) Suça tahrik veya teşvik edecek, suçu ve suçluyu övecek, halkı kin ve düşmanlığa tahrik edecek ve suç ile mücadeleyi etkisiz kılacak yayın yapılamaz.
(4) Şiddet ve terörü özendirecek; uyuşturucu veya uyarıcı maddeler ve her türlü örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak yayın yapılamaz.
(5) Terör örgütleri, bunların üyeleri ve olaylar hakkında bilgi ve görsellere bu örgütleri meşru gösterecek şekilde yer verilemez.
Doğruluk ilkesi, haber ve bilgi sunumu
MADDE 7 – (1) Bir kamu hizmeti olan gazetecilik, kişisel veya ahlaka aykırı amaç ve çıkarlara alet edilemez ve kamu yararına aykırı bir şekilde kullanılamaz.
(2) Haberlerde ve olayların yorumunda gerçeklerden saptırma, çarpıtma veya kısaltma yoluyla amaçlı olarak ayrılınamaz.
(3) Haberler ve yorumlar gerçeği gösterir, yanlış ya da yanıltıcı olamaz.
(4) Haber başlıklarında, haberin içeriği saptırılamaz, yanıltıcı olunamaz ve çelişki yaratılamaz.
(5) Doğruluğu kuşku uyandırabilen ve araştırılması gazetecilik imkânları içinde bulunan haberler, araştırılıp doğruluğu ve görünürdeki gerçekliği teyit edilmeden yayınlanamaz.
(6) Süreli yayınlar kadro, baskı, dağıtım veya fiilî satış miktarı konusunda yanlış veya yanıltıcı bilgi veremez ve yayın yapamaz.
(7) İlan veya reklam niteliğindeki haber, resim, çizgi ve yazıların, tereddüte yer bırakmayacak şekilde ilan veya reklam olduğu belirtilir.
Suçsuzluk ilkesi
MADDE 8 – (1) Hiç kimse, suçlu olduğu kesin yargı kararıyla sabit olmadıkça suçlu olarak ilan edilemez; cezai soruşturma aşamasında veya devam eden davaların konusu olan olaylarla ilgili haber veya yorumlarda suçsuzluk ilkesi ve lekelenmeme hakkı ihlal edilemez; soruşturma ve yargılamanın doğal ve yasal akışını, özellikle hakimlerin kararını etkileyecek beyan ve yorumlarda bulunulamaz, soruşturmanın gizliliği ihlal edilemez.
Çocukların korunması
MADDE 9 – (1) Çocukların ve gençlerin toplum içinde kişiliklerinin gelişmesini ve korunmasını olumsuz etkileyecek veya onlara yönelik cinsel istismar ve cinsel tacize teşvik eden ve şiddeti özendiren yayın yapılamaz.
(2) Çocukların konu edildikleri yayınlarda, çocukların üstün yararı gözetilir, onların sağlıklı ve güvenli geleceği için her türlü hassasiyet göz önünde bulundurulur. Yayınlarda geleceklerinin olumsuz etkilenmemesi amacıyla kimlik ve yerleşim bilgilerine açık veya dolaylı olarak yer verilmez.
(3) Kamu yararı ile çocuğun yararının karşılaştığı hallerde çocuğun üstün yararı esas
alınır.
Cevap ve düzeltme hakkı
MADDE 10 – (1) Süreli yayınlar, kişilerin şeref ve haysiyetini ihlal edici veya gerçeğe aykırı bilgilerden dolayı, kendilerine yollanacak, süreli yayına ve üçüncü kişilere hakaret ve suç unsuru içermeyen, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmayan cevap ve düzeltme metinlerini; bunların gönderilmesine sebep olan yazının etkisini bütünüyle giderecek şekilde, herhangi bir düzeltme ve ekleme yapılmaksızın günlük süreli yayınlarda cevap ve düzeltme metinlerinin alındığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, diğer süreli yayınlarda ise cevap ve düzeltme metinlerinin alındığı tarihten itibaren üç günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlar.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen cevap ve düzeltme metinlerinin süreli yayınlar tarafından yayımlanmaması halinde, açılan dava sonucuna göre Mahkemece yayımlanmasına kesin olarak karar verilen cevap ve düzeltme metinlerinin, birinci fıkraya uygun şekilde ve süresi içinde yayımlanması zorunludur.
