2022 Yeni Varlık Barışı Vergilendirme
Caner SAMANCI
Vergi Müfettişi
canersamanci@gmail.com
Kamu çalışanlarının ek gösterge artışlarının da arasında olduğu 67 maddelik Kanun Teklifi 29.06.2022 tarihinde TBMM’ye sunulup 02.07.2022 tarihinde Komisyon ve Genel Kurul aşamaları tamamlanarak jet hızıyla Meclisten geçerken son dakikada Genel Kurula sunulan teklif ile varlık barışı uygulaması yeniden gündeme geldi.
Kısa süre içerisinde Cumhurbaşkanlığı makamınca onaylanarak Resmi Gazetede yayımlanması beklenen düzenlemenin, önceki uygulamalar ile benzer ve ayrışan yönleri bulunuyor.
Vergi oranının ne kadar olduğu, vergi ödemeden varlık barışından faydalanılıp faydalanılamayacağı ve hangi durumlarda verginin iadeye konu olacağı düzenlemenin satır aralarına serpiştirilmiş durumda.
Yurtiçi Varlıklar Yine Yasa Kapsamında
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa Geçici 15. maddeyle eklenen teklif ile yeni varlık barışının son tarihi 31.12.2023 olarak belirlenmekle birlikte önceki kanunların aksine Cumhurbaşkanına uzatma yetkisi verilmediği görülüyor.
Geçici 15. madde ile bir önceki varlık barışında olduğu gibi,
Yurt dışında bulunan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlar için gerçek veya tüzel kişiler bankalara bildirimde bulunabilirken;
Türkiye’de bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar yalnızca Gelir veya Kurumlar vergisi mükelleflerince ve yasal defter kayıtlarında yer almazsa beyana konu edilebiliyor.
Varlıkları İki Yıl İşletmede Tutma Şartı
Burada dikkat çeken nokta hem yurtdışında hem yurtiçinde bulunan varlıklar için, defter tutmakla mükellef olanlar bakımından;
Bilanço hesabında defter tutanlar kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için pasifte özel fon hesabı açarak bu fon hesabındaki tutarı bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekmeyip, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanamayacak,
Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca göstermekle yetinecek olmaları hususudur.
Ancak, vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilmesi, bu varlıkların bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmesi koşuluna bağlanmıştır.
Gelir veya Kurumlar Vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar için ise bildirimde bulunmaktan başka şart aranmamaktadır. Fakat bunlar tarafından taşınmaz dışındaki varlıkların en geç beyan tarihi itibarıyla banka veya aracı kurumlara yatırılmak suretiyle tevsik edilmesi zorunludur.
Yurtdışı varlıkların Türkiye’ye getirilmesi ile ilgili bildirimde bulunanlar için bu süre; bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay olarak hükme bağlanmıştır.
Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların değeri üzerinden %3 oranında tarh edilen vergi, mükelleflerce tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenmek durumundadır.
Varlık Barışı Vergilerinin İadesi Talep Edilebilir
Öte yandan banka ve aracı kurumlara bildirilen varlıklar için ise;
Gerçek veya tüzel kişilerce bildirilen varlıkların değeri üzerinden
30/9/2022 tarihine kadar yapılan bildirimler için %1,
1/10/2022 tarihi ila 31/12/2022 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılan bildirimler için %2,
31/3/2023 tarihine kadar yapılan bildirimler için %3 oranında peşin olarak kesilen tutar vergi sorumlusu sıfatıyla bankalar tarafından vergi dairelerine ödenir.
Bu hüküm kapsamında varlık barışı uygulamasından faydalananlardan bu verginin beyan edilmesi ve/veya ödenmesi beklenilmemektedir.
Bu noktada en önemli düzenleme ise bankalara bildirilen varlıkların, Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılan hesaplara transfer edildiği veya yurt dışından getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle tutulması halinde verginin %0 olarak uygulanacak olmasıdır.
Fakat bir yıl süreyle bankada bulundurma şartı sağlanırsa bu sefer bildirim sahibi kişiler kendileri ilgili vergi dairesine başvurarak bu tutarı iade alabileceklerdir.
Vergi İncelemesi Başladıktan Sonra Yapılan Varlık Barışı Kapsam Dışı!
Önceki uygulamalarda olduğu gibi bildirilen veya beyan edilen varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmama şartı aynen korunuyor. Daha önce yaşanan ihtilaflardan yola çıkılarak bulunan matrah farkının, bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle ortaya çıktığının tespitine rağmen söz konusu varlık tutarlarından büyük olması durumunda sadece aradaki fark tutar üzerinden vergi tarhiyatı yapılacağı bu sefer kanun maddesine yazılarak hükme bağlanmış durumda.
Daha önce ihtilaf konusu olan bir diğer hususta ise bu sefer mükellef aleyhine hüküm konulmuş gözüküyor. Buna göre; vergi incelemesine başlanılan veya takdir komisyonuna sevk edilen tarihten sonra bu madde kapsamında yapılan bildirim ve beyanlar dolayısıyla söz konusu inceleme veya takdir komisyonu kararlan sonucunda yapılacak tarhiyatlar için varlık barışı kapsamında bildirilen tutarlar artık dikkate alınmayacak.
Sonuç
Yeni varlık barışı düzenlemesinin daha önceki uygulamaların öngörülmeyen sonuçlarının ve vergi yargısına intikal eden hususlarda yargı organlarının verdiği kararların bir kısmının dikkate alınarak kaleme alındığı dikkat çekiyor.
Zira gri alanları tebliğ ile açıklamak yerine alışılanın aksine uzun paragraflarla kanun maddesinde yer verilmesi ve daha çok açıklayıcı ve aydınlatıcı olma özelliği öne çıkan ve hatta örnekler ile aydınlatılmaya çalışılan konulara kanun gerekçesinde yer verilmesi daha önce denk gelinen bir husus değil.
Konuyla ilgili tebliğin yayımlanarak maddelerde yer alan ve kanun gerekçesinin yapısı itibariyle açıklamada yetersiz kaldığı gri alanlarda daha aydınlatıcı olacağı ümidindeyiz.
