Ek Göstergeler Konusunda Genel/Özet Değerlendirme
Mahmut ESEN
E. Mülkiye Başmüfettişi
mahmutesen@gmail.com
1-Memurlara ek gösterge verilmesi; teknik/ayrıntılı/girift bir konudur. Kavranması “kök bilgi” gerektirmektedir.
Yapılmış vaatler sırasında konunun bu yanı üzerinde yeterince durulmamış, ucu açık bırakılmıştır. Bu suretle 3.600 ek gösterge verilmesi halinde memur ve emeklilerinin içinde bulunduğu ekonomik zorlukların gidereceğine, personelin mali haklarında arzu edilen şekilde iyileştirmeler sağlayacağına yönelik yüksek bir algı oluşturulmuştur.
2-Uzun; oyalayıcı/gereksiz komisyon çalışmalar sonucunda konu Cumhurbaşkanına götürülmüş, 06.06.2022 tarihinde bakanlarla toplantı sonrası Cumhurbaşkanı tarafından yapılmış açıklamada: “… Söz verilmiş bazı meslek mensuplarının (Öğretmen/polis/sağlık görevlileri ve din görevlilerinin yanı sıra) tüm memurların ek göstergelerinin 600 puan yükseltildiği, ek gösterge yükseltilmesi sonunda aylıklardaki küçük artışların yanı sıra özellikle emekli aylık ve ikramiyelerinde ciddi kazanımlar getirildiği..” ifade edilmiştir.
https://www.tccb.gov.tr/konusmalar/353/138273/kabine-toplantisi-nin-ardindan-yaptiklari-konusma
3- Daha önce konuya ilişkin yazılarım, sorulu/cevaplı açıklamalarımda da belirtildiği üzere:
3.01- EK GÖSTERGE ARTIŞI EKİM 2008 TARİHİNDEN SONRA GÖREVE BAŞLAMIŞ VE SAYILARI TOPLAMIN YARISINA YAKLAŞMIŞ KAMU PERSONELİNİ DOĞRUDAN ETKİLEMEMEKTEDİR.
Ek gösterge artışı çalışanların aylıklarında brüt 141,27 TL, emekliliklerinde ise (600 puan üzerinden prim ödediği yıllar itibarıyla) emekli aylıklarında en fazla 118 TL civarında artış olabilecektir.
3.02– Ekim 2008’de görevde bulunan (Mülga 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabi) memurların ek göstergelerinde istisnai haller dışında 600 puanlık artış 141,27 TL, emekli aylıklarında ise 118 TL artış olacaktır.
Ancak bu memurlara verilmiş ek gösterge artışı 5434 sayılı Kanunun Ek 70 maddesindeki basamaklarda (eşik değerlerde) bir artışa/ değişime yol açması halinde ise örneğin 3000’den 3600’ e yükselmiş olması durumunda ek SGK ve BES kesintisi nedeniyle aldıkları aylıklarda (142 TL) TL) düşme olmakta ve buna karşılık emekli aylıklarında ise 1.234 TL artış olmaktadır.
600 puan ek gösterge artışının eşik değerlerde bir değişikliğe yol açmaması halinde ise (örneğin şube müdürlerinin 2.200’den 2.800 veya genel müdür yardımcı/il müdürlerinin 3.600’den 4.200 yükseltilmesi halinde) ilgililerin aylıkların brüt 141,26 emekli aylıklarında ise sadece 118 TL artış olacaktır.
3.03- Diğer yandan en yüksek devlet memurunun ek göstergesinin de 600 puan yükseltilmesi halinde de memurların aylık/emekli aylıklarında ayrıca bir artış olacaktır. Ancak bu varsayımın gerçekleşmesi halinde bile, yazılı/görsel basında abartıldığı ve memurlara müjde (!) gibi bir açıklanmakta olan bir artış olması söz konusu değildir.
Zira belirtilen iyileştirmenin gerçekleşmesi halinde örneğin 3.600 ek göstergesi ve 30 yıl hizmeti olan öğretmen emekli öğretmen aylığında ilave olarak sadece 170,5 TL (170,5/17=10 ABD Doları) artış olacaktır.
Ek göstergesi 2.200 olanlarda bu artış miktarı 100 TL ye düşmektedir.
4-Yukarıda belirtilmiş yalın gerçekler ortada iken tüm medyamızda da;
Ne yazık ki konunun sadece olumlu yanları ele alınmakta; en uç/en güzel örnekler öne çıkarılmakta, memurlara sözde müjdeler (!) verilmekte, umutları pompalanmaya devam edilmekte, sembolik artışlar dahi TL yerine sanki Dolar üzerinden yapılacakmış gibi abartılmakta, çok öncesinden açık/seçik olarak ifade ettiğim üzere “dağın fare doğurduğu/doğuracağı” gerçeği görmezden gelinmektedir.
5- Sonuç itibarıyla 3.600 ek göstergeye ilişkin halihazır düzenleme; iktidar yetkililerinin de dolaylı olarak kabul ettiği gibi aylıklarda kayda değer bir artışa yol açmamaktadır.
Hatta bazı durumlarda aylıklarda düşme bile gerçekleşmektedir.
Ekim 2008 tarihinden önce göreve başlamış olan bazı meslek mensuplarının (öğretmen/polis/hemşire vb.) emekli aylıklarında ise 1.234 TL artış getirmektedir.
(Ekim 2008 tarihinden sonra göreve başlamış olan öğretmen/polis vb. meslek mensuplarının emekli aylıklarında böylesi bir artış söz konusu değildir.)
Bu tür istisnalar dışında memurların emekli aylıklarında (genel olarak) sadece 118 TL artış olmaktadır.
3.600 düzenlemesinin Ekim/2008 tarihinden önce göreve başlamış memur/emeklileri dahi yeterince sevindiremeyeceği, oluşturulmuş yüksek beklentilerini karşılamayacağı hususunda kuşku duyulmamaktadır. Zira ek gösterge rakamları; memur aylıklarını oluşturan 8-10 bileşenden sadece birini oluşturmaktadır. Bir bileşenin/unsurun yükseltilmesiyle aylıklarda yeterli bir artış sağlanamayacağı açıktır.
Konunun detayları ortaya çıktıkça “dağın fare doğurduğu” gerçeği kamu personeli sendikalarının yapmaya başladıkları açıklamalarından da net olarak anlaşılmaktadır.
Diğer yandan Cumhurbaşkanı tarafından yapılmış açıklamanın üzerinden 10 gün geçtiği halde konuya ilişkin kanun teklifinin henüz TBMM verilmemiş olması da dikkat çekmekte ve buradan çalışmaların tamamlanmamış, kesin kararın verilmemiş olduğu görülmektedir.
