T.C.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı
Sayı: E-29537098-010.06.01[88]-63712
Konu: 531 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Kapsamında Teminat Uygulaması
Tarih: 16.05.2022
DAĞITIM YERLERİNE
UYGULAMA İÇ GENELGESİ SERİ NO: 2022/2
Bilindiği üzere, akaryakıt ve LPG piyasasının yanı sıra özel etiket ve işaret kullanma zorunluluğu getirilen ürünlere ilişkin piyasada rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla 29.04.2021 tarihli ve 7318 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile düzenlemeler yapılmıştır.
Söz konusu düzenlemenin uygulama usul ve esasları ise 02.09.2021 tarihli ve 31586 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 531 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Tebliğ) ile belirlenmiştir.
Bu kapsamda, Tebliğde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yürütülmekte olan teminat uygulamasına ilişkin iş ve işlemlerin vergi dairelerince doğru ve etkin bir şekilde yürütülmesi bu İç Genelgenin amaç ve konusunu oluşturmaktadır.
1- Teminat Verecek Mükellefler ve Teminat Tutarları
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında dağıtıcı, madeni yağ veya bayilik (münhasıran ihrakiye bayiliği hariç) lisansı bulunanlar ile 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında dağıtıcı veya LPG otogaz bayilik lisansı bulunanlar ve özel etiket ve işaretleri kullanma zorunluluğu getirilen ürünler i imal veya ithal eden mükellefler 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi hükümlerine göre teminat uygulaması kapsamına alınmıştır.
1.1- Yeni İşe Başlayan Mükelleflerden Teminat Alınması
Yeni işe başlayan mükellefler ile faaliyetine öteden bu yana devam etmekle birlikte, ilk kez teminat verilmesini gerektiren lisansa sahip olan mükelleflerden teminat alınmasına ilişkin düzenleme Tebliğin 5 inci maddesinde yer almaktadır.
Yeni işe başlayan mükellefler ilk kez teminata tabi lisans almaları halinde, lisans alma tarihinden itibaren bir ay içinde bağlı oldukları vergi dairesine teminat vermek zorundadır.
Öteden beri faaliyetine devam etmekte olan mükelleflerin anılan Kanunlar kapsamında ilk defa teminata tabi lisansa sahip olmaları durumunda, yeni işe başlayan mükelleflerde olduğu gibi, lisans alma tarihinden itibaren bir ay içinde bağlı oldukları vergi dairesine teminat vermeleri gerekmektedir.
Dağıtıcı lisansına sahip olan mükellefler, dağıtıcı lisansını aldıkları yılda dağıtıcı lisansının yanında teminat verilmesi gereken diğer lisanslara sahip oldukları takdirde sadece dağıtıcı lisansına ilişkin teminat verecektir.
LPG dağıtıcı lisansına sahip olanlar akaryakıt dağıtıcı lisansına ilişkin teminatın dörtte biri, LPG otogaz bayilik lisansına sahip olanlar ise akaryakıt bayilik/madeni yağ lisansına ilişkin teminatın yarısı oranında teminat verecektir.
Teminat verilmesi gereken lisanslar her bir lisans türü itibarıyla ayrı ayrı dikkate alınacaktır. Bu kapsamda gerek Tebliğin yayımı tarihinden önce sahip olunan gerekse Tebliğ kapsamında teminatı verilmiş olan lisanslar haricinde yeni bir lisans alınması halinde alınan lisansın sahip olunan lisanslarla aynı türden olup olmadığına bakılacak, aynı türden olmayan yeni lisanslar için teminat verilmesi gerekecektir.
Tebliğde yer alan tutarlar her yıl 213 sayılı Kanunun mükerrer 414 üncü maddesi kapsamında yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanacağından alınacak teminat tutarının tespitinde lisansın alındığı tarihte geçerli olan tutarlar dikkate alınacaktır.
Örnek 1: 03.09.2021 tarihinde işe başlayan gerçek kişi mükellef Bay (A) 08.09.2021 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı, 20.09.2021 tarihinde LPG otogaz bayilik lisansı ve 23.09.2021 tarihinde de madeni yağ lisansı almıştır.
Bu durumda Bay (A)’nın üç farklı türden ilk kez lisans alması sebebiyle her bir lisans için teminat vermesi gerekmektedir.
Buna göre Bay (A), her bir lisansı alma tarihinden itibaren bir ay içinde (tüm lisanslar 2021 yılında alındığından) akaryakıt bayilik lisansı için 1.000.000 TL, LPG otogaz bayilik lisansı için 500.000 TL ve madeni yağ lisansı için 1.000.000 TL tutarında teminat vermek zorundadır.
Örnek 2: (B) Ltd. Şti. 14.11.2008 yılında kurulmuş olup 25.10.2021 tarihinde ilk kez LPG dağıtıcı lisansı almıştır. Bu durumda (B) Ltd. Şti.’nin öteden beri faaliyette bulunmakla beraber ilk kez teminat verilmesini gerektiren bir lisans alması sebebiyle lisans alma tarihinden itibaren 1 ay içinde 5.000.000 TL tutarında teminatı bağlı olduğu vergi dairesine vermesi gerekmektedir.
Örnek 3: (C) A.Ş.’nin 20.06.2019 tarihli ve 12 yıl süreli akaryakıt bayilik lisansı bulunmaktadır. (C) A.Ş. 13.09.2021 tarihinde ikinci akaryakıt bayilik lisansı ve 14.12.2021 tarihinde ilk kez madeni yağ lisansı almıştır.
Bu durumda (C) A.Ş. yeni aldığı akaryakıt bayilik lisansı için, önceden bu türden bir lisansı olması ve yeni lisansı aldığı tarihte de bu lisansın geçerli olması sebebiyle, teminat vermeyecektir.
Diğer taraftan (C) A.Ş.’nin 14.12.2021 tarihinde almış olduğu madeni yağ lisansı için, lisans alma tarihinde aynı türden geçerli olan başka bir lisansı olmaması sebebiyle, lisans alma tarihinden itibaren bir ay içinde bağlı olduğu vergi dairesine 1.000.000 TL (2021 yılı için) tutarında teminat vermesi gerekmektedir.
Örnek 4: (Ç) A.Ş. 22.09.2021 tarihinde ilk kez akaryakıt dağıtıcı lisansı almış ve süresinde 20.000.000 TL teminat tutarını bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir.
Daha sonra 10.11.2021 tarihinde ilk kez LPG otogaz bayilik ve akaryakıt bayilik lisansları ile madeni yağ lisansı almıştır.
Tebliğin 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında, aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi gereğince teminat vermekle yükümlü olanlardan dağıtıcı lisansı yanında bu madde kapsamında teminat verilmesi gereken diğer lisanslara da sahip olanların, söz konusu bendin (i) alt bendine göre teminat verecekleri belirtilmiştir.
Bu durumda (Ç) A.Ş. Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (i) alt bendine göre akaryakıt dağıtıcı lisansı için teminat verdiğinden, 10.11.2021 tarihinde aldığı lisanslar için ayrıca teminat vermeyecektir.
Diğer taraftan (Ç) A.Ş.’nin 2021 yılında aldığı dağıtıcı lisansı dışındaki lisanslarını 10.11.2021 tarihini izleyen yılda ilk kez alması durumunda bu lisansların her biri için lisansların alındığı tarih itibarıyla mevcut ve yürürlükte olan aynı türden bir lisansı olmadığından “yeni işe başlayan mükellef” kapsamında teminat vermesi gerekecektir.
Örnek 5: (D) A.Ş. 22.09.2021 tarihinde ilk kez akaryakıt dağıtıcı lisansı almış ve 20.000.000 TL teminatını süresinde bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir. Daha sonra 10.11.2021 tarihinde ise ilk kez LPG dağıtıcı lisansı almıştır.
Tebliğin 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan düzenleme gereğince, aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinin (i) alt bendi kapsamında teminat verildiğinden ayrıca LPG dağıtıcı lisansı için teminat aranmayacaktır.
2022 yılı Mayıs ayının sonuna kadar 2021 yılı brüt satışları toplamı üzerinden verilmesi gereken teminat tutarı ile 2021 yılında ilk defa lisans alması sebebiyle verilmiş olan teminat tutarı kıyaslama yapılarak 2021 yılında alınan teminat tutarının fazla olması durumunda Tebliğin 9 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan düzenleme gereğince herhangi bir iade yapılmayacaktır. Ancak, 2021 yılı brüt satışları toplamı üzerinden hesaplanan teminatın fazla olması durumunda eksik olan teminat tutarı mükellef tarafından Mayıs ayı sonuna kadar tamamlanacaktır.
Örnek 6: (E) A.Ş. 13.09.2021 tarihinde ilk kez LPG dağıtıcı lisansı almış ve süresinde teminatını bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir. Daha sonra 10.11.2021 tarihinde ilk kez akaryakıt dağıtıcı lisansı almıştır.
Bu durumda (E) A.Ş.’nin Tebliğin 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan düzenleme gereğince, aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinin (i) alt bendine göre akaryakıt dağıtıcı lisansı için teminat vermesi gerekmektedir. Buna göre, LPG dağıtıcı lisansı için verilen teminat tutarı ile akaryakıt dağıtıcı lisansı için ilgili yılda verilmesi gereken teminat tutarı arasındaki fark kadar teminat alınması gerekmektedir.
1.2- Faaliyetine Öteden Beri Devam Eden Mükelleflerden Teminat Alınması
Öteden beri faaliyette bulunan mükelleflerden teminat alınmasına ilişkin düzenleme Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde yer almaktadır. Anılan bend kapsamında, mükelleflerin 100.000.000 TL’yi (2022 yılı için 130.000.000 TL) geçmemek üzere geçmiş yıl brüt satışları toplamının %1’i oranında teminat vermeleri gerekmektedir. Bu sınır her yıl 213 sayılı Kanunun mükerrer 414 üncü maddesi kapsamında yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle belirlenecektir.
Öteden beri faaliyette bulunan ve sadece LPG dağıtıcı veya LPG otogaz bayilik lisansına sahip olan mükellefler ise Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendine göre belirlenen teminat tutarının yarısı kadar teminat vereceklerdir.
Brüt satışlar, 1 Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinin “Tekdüzen Hesap Planı Açıklamaları” bölümünde “60. Brüt Satışlar” hesap grubu altında yer alan hesaplar toplamını ifade eder.
Tebliğin geçici 1 inci maddesine göre öteden beri teminat kapsamında lisansa tabi faaliyette bulunan mükelleflerin bu kapsamdaki ilk teminatlarını 2021 yılı hesap dönemine ilişkin (özel hesap dönemine tabi olanlar açısından 2021 yılında kapanan döneme) vermiş oldukları gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ekinde yer alan gelir tablosu ile bildirdikleri brüt satışları toplamını dikkate alarak 31.05.2022 tarihine kadar vermeleri gerekmektedir.
Alınmış olan teminatlar, takip eden yıllarda kontrol edilmeli ve Tebliğin 7 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre mükelleflerin brüt satışları toplamı üzerinden hesaplanan teminat tutarının, bir önceki yıl brüt satışları toplamı üzerinden verilen teminat tutarından fazla olması halinde eksik kalan tutar teminat verme süresi içinde tamamlanmalıdır.
Örnek 7: Faaliyetine öteden beri (02.03.2020 tarihinden itibaren) devam etmekte olan (F) A.Ş. teminata tabi 1 adet akaryakıt dağıtıcı lisansı, 2 adet akaryakıt bayilik lisansı ve 1 adet de LPG otogaz bayilik lisansına sahiptir. (F) A.Ş.’nin 2021 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi ekinde vermiş olduğu gelir tablosunda 2021 yılı brüt satışları toplamı 120.000.000 TL’dir.
Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendine göre (F) A.Ş.’nin sahip olduğu lisans sayısına bakılmaksızın, bir önceki hesap dönemine ilişkin olarak verilen kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan gelir tablosu ile bildirdiği brüt satışları toplamının %1’i olan 1.200.000 TL teminat tutarını 31.05.2022 tarihine kadar bağlı olduğu vergi dairesine vermesi gerekmektedir.
Aynı mükellefin sadece LPG dağıtıcı lisansı ve/veya LPG otogaz bayilik lisansı bulunması halinde vermesi gereken teminat tutarı Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkranın (b) bendi ile üçüncü fıkrasının (a) bendinin (ii) numaralı alt bendi gereğince 600.000 TL olacaktır.
Örnek 8: Faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (G) A.Ş.’nin 18.05.2018 tarihli ve geçerlilik süresi 12 yıl olan akaryakıt bayilik lisansı bulunmaktadır. (G) A.Ş. 26.05.2022 tarihinde 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1’i oranındaki teminat mektubunu bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir. (G) A.Ş.’nin 29.07.2022 tarihinde madeni yağ lisansı alması ve bu tarihte geçerli olan başka bir madeni yağ lisansı bulunmaması halinde Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (ii) numaralı alt bendi kapsamında 1.300.000 TL teminat vermesi gerekmektedir.
Örnek 9: Örnek 8’de yer alan mükellefin akaryakıt bayilik lisansı yerine akaryakıt dağıtıcı lisansına sahip olması durumunda da yeni aldığı madeni yağ lisansı nedeniyle Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (ii) numaralı alt bendi kapsamında 1.300.000 TL teminat vermesi gerekmektedir.
Örnek 10: (H) A.Ş.’nin teminata tabi 1 adet akaryakıt dağıtıcı lisansı, 2 adet akaryakıt bayilik lisansı ve 1 adet LPG otogaz bayilik lisansı bulunmaktadır. (H) A.Ş.’nin 2021 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi ekinde vermiş olduğu gelir tablosunda 2021 yılı brüt satışları toplamı 50.000.000.000 TL’dir. (H) A.Ş.’nin 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1’i (500.000.000 TL) 213 sayılı Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde yer alan azami tutardan (2022 yılı için 130.000.000 TL) fazla olduğundan mükellefin 130.000.000 TL teminatı 2022 yılının Mayıs ayı sonuna kadar bağlı olduğu vergi dairesine vermesi gerekmektedir.
Örnek 11: Faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (I) A.Ş.’nin 18.05.2018 tarihli ve geçerlilik süresi 12 yıl olan akaryakıt bayilik lisansı bulunmaktadır. Diğer taraftan (I) A.Ş. 29.09.2021 tarihinde ilk kez madeni yağ lisansı almış ve 1.000.000 TL teminatı süresinde bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir. (I) A.Ş.’nin 2021 yılı brüt satışları toplamı 15.000.000 TL’dir.
(I) A.Ş.’nin Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendine göre 2021 yılı brüt satışları toplamının %’1’i oranında vermesi gereken teminat tutarının (150.000 TL) madeni yağ lisansı için 2021 yılında verdiği (1.000.000 TL) teminat tutarından düşük olması nedeniyle Tebliğin 9 uncu maddesinin dördüncü fıkrası gereğince alınan teminat iade edilmeyecek ve ilgili yıl teminatı olarak kabul edilecektir.
Ancak (I) A.Ş.’nin 2021 yılındaki brüt satışları toplamının 120.000.000 TL olması durumunda vermesi gereken teminat tutarı 1.200.000 TL olacaktır. Bu durumda mükellefin 31.05.2022 tarihine kadar ilave 200.000 TL tutarında teminat vermesi gerekmektedir.
Örnek 12: Faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (İ) A.Ş.’nin 18.05.2018 tarihli ve geçerlilik süresi 12 yıl olan akaryakıt bayilik lisansı bulunmaktadır. (İ) A.Ş. 2021 yılına ait brüt satışları toplamı üzerinden 2022 yılının Mayıs ayında 175.000 TL teminatını bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir.
(İ) A.Ş.’nin 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan gelir tablosundaki brüt satışları toplamının 30.000.000 TL olması durumunda 2023 yılı Mayıs ayı sonuna kadar verilmesi gereken teminat tutarı 300.000 TL olacaktır. Bu durumda mükellefin eksik kalan (300.000-175.000=)125.000 TL teminatı 2023 yılı Mayıs ayı sonuna kadar tamamlaması gerekmektedir.
Örnek 13: Gıda sektöründeki faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (J) A.Ş. ilk kez 19.01.2022 tarihinde geçerlilik süresi 12 yıl olan akaryakıt bayilik lisansı almış ve süresinde bağlı olduğu vergi dairesine 1.300.000 TL tutarında teminat vermiştir. (J) A.Ş. 2022 yılında ilk kez teminata tabi lisans sahibi olduğu için 2022 yılı Mayıs ayında 2021 yılı brüt satışları toplamı üzerinden teminat vermeyecektir.
2- Alınacak Teminat Türleri
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1), (2), (3) ve (5) numaralı bentlerinde sayılan; para, bankalar tarafından verilen teminat mektupları, Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler ve gayrimenkuller teminat olarak alınabilecektir.
Banka teminat mektupları, Tebliğ ekindeki (Ek-1 ve Ek-2) örneklere uygun olarak bankalar tarafından kesin ve süresiz olarak düzenlenecek ve ilgili bankanın teyidini müteakip kabul edilecektir.
Gayrimenkullerin teminat olarak kabul edilebilmesi için, bunlar üzerinde vergi dairelerince daha önce konulmuş hacizler de dahil olmak üzere herhangi bir takyidatın bulunmaması ve müşterek veya iştirak halinde mülkiyete konu olmaması şarttır. Ancak, Tebliğ kapsamında daha önce teminat gösterilmesi üzerine vergi dairelerince haciz konulmuş olan gayrimenkullerin değerlerinin teminat tutarlarını aşan kısmı sonraki zamanlarda teminat olarak dikkate alınabilecektir. Tebliğin 8 inci maddesinde, teminat olarak gösterilen gayrimenkullerin değerlemesinin 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılacağı düzenlenmiştir.
Teminat olarak alınan gayrimenkullerin rayiç değerleri, gayrimenkulün bulunduğu yerdeki 6183 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesine göre teşkil edecek satış komisyonu tarafından aynı Kanunun 91 inci maddesi uyarınca bilirkişi mütalaası alınmak suretiyle belirlenecektir.
Diğer taraftan, 6183 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendi uyarınca üçüncü kişilerin, mülkiyetlerinde olan gayrimenkulleri borçlu lehine teminat olarak göstermeleri mümkün bulunmaktadır. Bu durumda Seri:A Sıra No:1 Tahsilat Genel Tebliğinin Birinci Kısım, İkinci Bölüm “1- Teminat Hükümleri” başlıklı alt bölümünde yapılan açıklamalara göre işlem yapılacaktır. Ayrıca, üçüncü kişilerin teminat olarak vermiş olduğu gayrimenkuller üzerinde herhangi bir takyidatın bulunmaması ve müşterek veya iştirak halinde mülkiyete konu olmaması gerekmektedir.
Mükellef lehine üçüncü kişiye ait gayrimenkulün teminat olarak gösterilmek istenmesi halinde, üçüncü kişi tarafından bu İç Genelgenin ekinde (Ek-1) yer alan “213 Sayılı Vergi Usul Kanununun Mükerrer 257. Maddesinin Birinci Fıkrasının (8) Numaralı Bendi Kapsamında Gösterilmesi Gereken Teminatın Gayrimenkul Olarak Üçüncü Kişi Tarafından Gösterildiğine Dair Muvafakat Yazısı”nın imzalanarak bizzat bu kişi tarafından vergi dairesine getirilmesi ya da noter tarafından onaylanmış bir örneğinin vergi dairesine gönderilmesi gerekmektedir.
Teminat olarak gayrimenkul gösterilmesi halinde gayrimenkulün değer takdirine ilişkin işlemler süratle yerine getirilecek, teminat olarak gösterilen gayrimenkulün istenilen teminat tutarını karşılamadığının anlaşılması halinde yeterli teminat alınmamış olduğundan, Tebliğde açıklandığı şekilde gerekli işlemler yapılacaktır.
Teminat olarak gösterilen gayrimenkullerin rayiç değerlerinin tespiti için alınması gereken bilirkişilik hizmetine ilişkin bedelin mükellef tarafından peşin ödenmesi gerekmektedir.
Bilirkişi hizmet alımına ilişkin tesis edilecek işlemler Başkanlığımızın 12.04.2012 tarihli ve 39552 sayılı Genel Yazısında yapılan açıklamalara göre yürütülecektir.
3- Gösterilen Teminata İlişkin Yapılacak İşlemler
Tebliğ kapsamında süresinde verilen teminatın;
a) Para ise derhal vezne servisine,
b) 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar tarafından verilen süresiz teminat mektupları ise teyidi sağlandıktan sonra vezne servisine,
c) Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belge ise vezne servisine,
ç) Gayrimenkul ise teminat olarak gösterilen gayrimenkulün satış komisyonu tarafından değer tespiti yapıldıktan sonra teminat haczine ilişkin haciz varakası düzenlenmesi için takip servisine
servis notu ile gönderilmesi gerekmektedir.
Takip servisi tarafından teminat haciz varakası düzenlendikten sonra haciz işlemlerinin yapılması için haciz varakası belge dağıtım ve izleme bordrosu ekinde derhal icra servisine gönderilecektir.
Teminat olarak alınan banka teminat mektuplarının elektronik ortamda teyit edilmesi gerekmektedir. Teyidin elektronik ortamda yapılamaması hâlinde;
– Teminat mektubu aynı ildeki bir banka şubesinden alınmış ise en geç 3 gün içinde ilgili memur, şef ve müdür yardımcısı tarafından şube nezdinde teyidi yapılacaktır.
– Teminat mektubu başka ildeki bir banka şubesinden alınmış ise teyit, vergi dairesince ilgili banka şubesine gönderilecek alma haberli teyit yazısı ile yapılacaktır. Yazıda banka şubesince gönderilecek cevabın taahhütlü olarak gönderilmemesi hâlinde teyit yazısının geçerli olmayacağı da belirtilecektir.
İlgili servislerden teminatın alındığına ilişkin servis notu ile bilgi alındığında, teminat izleme defterine gerekli kayıtlar yapılacaktır.
Öte yandan, vergi dairesine verilmiş olan teminatın başka bir teminatla değiştirilebilmesi, önerilen teminatın yeterli ve kamu alacağının tahsilini zorlaştırmayacak nitelikte olması halinde mümkün olabilecektir.
4- Teminat Uygulamasının İstisnaları
Rafinerici lisansına sahip olan mükellefler ile genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları, büyükşehir belediyeleri ve belediyeler ile sermayelerinin %51’i veya daha fazlası bunlara ait olan kuruluşlar, bu madde kapsamında teminat verilmesi gereken lisanslara sahip olsalar dahi, teminat vermekle yükümlü değillerdir.
Diğer taraftan, sermayesinin %51’i veya daha fazlası yukarıda belirtilen kurumlara ait kuruluşların bir başka şirkete iştirak etmeleri halinde bu istisna uygulanmayacaktır.
Örnek 14: %80 hissesi (K) Belediyesine ait olan (L) Ltd. Şti.’nin (M) A.Ş.’nin %99 hissesine sahip olması durumunda (M) A.Ş. Tebliğ kapsamında teminat vermekle yükümlüdür.
5- Uyumlu Mükelleflerde Teminat Uygulaması
Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendine göre verilmesi gereken teminat, teminatın verileceği tarihin içinde bulunduğu yılda verilmesi gereken ve bir önceki yıla ait olan gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesindeki şartları taşınmasına bağlı olarak, uyumlu mükelleflere vergi indirimi uygulamasından yararlanma hakkı bulunan mükellefler tarafından, Tebliğin 9 uncu maddesinin dördüncü fıkrası dikkate alınarak, Tebliğin 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına göre beşte bir oranında verilecektir.
Örnek 15: Öteden beri faaliyette bulunan (N) A.Ş.’nin geçerlilik süresi 12 yıl olan 18.05.2015 tarihli akaryakıt bayilik lisansı ve 24.09.2018 tarihli LPG otogaz bayilik lisansı bulunmakta olup, (N)A.Ş. 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesindeki şartları taşımaktadır. (N) A.Ş.’nin 2021 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi ekinde vermiş olduğu gelir tablosunda 2021 yılı brüt satışları toplamı 120.000.000 TL’dir.
Tebliğin 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına göre (N) A.Ş.’nin 31.05.2022 tarihine kadar brüt satışları toplamının %1’inin (1.200.000) beşte biri oranındaki (1.200.000/5=) 240.000 TL teminatı bağlı olduğu vergi dairesine vermesi gerekmektedir.
Örnek 16: Öteden beri faaliyette bulunan (O) A.Ş. 14.10.2021 tarihinde ilk kez akaryakıt bayilik lisansı almış ve 1.000.000 TL teminatını süresinde bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir. 2021 yılındaki brüt satışları toplamı 300.000.000 TL olan mükellef 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesindeki şartları taşımaktadır.
Bu durumda, (O) A.Ş.’nin Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamında vermesi gereken teminat, mezkur maddenin beşinci fıkrasına göre beşte bir oranında [(300.000.000 x %1)/5=] 600.000 TL olacaktır. Bununla birlikte Tebliğin 9 uncu maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca (O) A.Ş.’nin daha önce verdiği teminatın 400.000 TL’lik kısmı iade edilmeyecek ve mevcut 1.000.000 TL ilgili yıl için geçerli teminat olarak kabul edilecektir.
Diğer taraftan (O) A.Ş.’nin 2021 yılındaki brüt satışları toplamının 900.000.000 TL olması halinde, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde mükellefin vermesi gereken teminat [(900.000.000 x %1)/5=] 1.800.000 TL olacaktır. Bu durumda eksik olan teminat tutarının tamamlanması gerekmektedir.
6- Ceza Uygulaması
Tebliğin 10 uncu maddesine göre süresinde hiç teminat vermeyen, eksik teminat veren ya da daha önce verdikleri teminatları tamamlamaları gereken süre içinde tamamlamayanlar adına, 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrası gereğince, özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Bahse konu cezanın uygulamasında, yeni işe başlayan mükellefler hakkında (faaliyetine öteden bu yana devam etmekle birlikte, ilk kez teminat verilmesini gerektiren lisansa sahip olanlar dâhil), 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katı tutarında ceza kesilecektir.
Öteden bu yana teminata tabi lisans sahibi mükelleflerin ise geçmiş yıl brüt satışları toplamı dikkate alınarak ceza uygulaması yapılacaktır. Bu kapsamda 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katından (2022 yılı için 34.000 TL) az ve 1.300.000 TL’den (2022 yılı için) fazla olmamak üzere, bir önceki hesap dönemine ait brüt satışlar toplamının binde 3’ü tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 17: 03.09.2021 tarihinde yeni işe başlayan (Ö) A.Ş. 08.09.2021 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı, 19.09.2021 tarihinde LPG otogaz bayilik lisansı ve 23.09.2021 tarihinde madeni yağ lisansı almış olup teminat verme yükümlülüğünü süresinde yerine getirmemiştir.
Bu durumda 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasına göre mükellefe her bir lisans için süresinde verilmeyen teminatlar nedeniyle toplam [2021 yılı için (2.500 x 10) x 3=] 75.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 18: (P) Ltd. Şti. 15.11.2008 yılında kurulmuş olup 25.01.2022 tarihinde ilk kez madeni yağ lisansı almıştır. (P) Ltd. Şti. teminat verme yükümlülüğünü yerine getirmemiştir.
Bu durumda (P) Ltd. Şti. adına ilk kez madeni yağ lisansı alması sebebiyle süresinde verilmeyen teminat için 34.000 TL (2022 yılı için) özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 19: Faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (R) A.Ş.’nin 18.05.2018 tarihli ve geçerlilik süresi 12 yıl olan akaryakıt bayilik lisansı bulunmaktadır. (R) A.Ş. 02.01.2022 tarihinde ilk kez LPG otogaz bayilik lisansı almış ancak kanuni süresinde teminat vermemiştir.
Bu durumda (R) A.Ş. adına ilk kez LPG otogaz bayilik lisansı alması sebebiyle süresinde verilmeyen teminat için [2022 yılı için (3.400 x 10)=] 34.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 20: Faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (S) A.Ş. 20.12.2021 tarihinde ilk kez geçerlilik süresi 12 yıl olan akaryakıt bayilik lisansı almıştır. (S) A.Ş. 20.01.2022 tarihine kadar teminat vermesi gerektiği halde teminatını vermemiştir. Teminat vermeme fiili 2022 yılında gerçekleştiğinden (S) A.Ş. adına 34.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 21: Faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (Ş) A.Ş.’nin 25.02.2019 tarihli ve geçerlilik süresi 15 yıl olan akaryakıt dağıtıcı lisansı bulunmaktadır. 31.05.2022 tarihi itibarıyla teminat verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen (Ş) A.Ş.’nin 2021 yılı brüt satışları toplamı 450.000.000 TL’dir.
Bu durumda (Ş) A.Ş.’ye teminat vermemesi nedeniyle kesilecek özel usulsüzlük cezası tutarı, 2021 yılı brüt satışları toplamının binde 3’ü olan 1.350.000 TL’nin üst limiti aşması nedeniyle, 1.300.000 TL olacaktır.
Söz konusu mükellefin 2021 yılı brüt satışları toplamının 6.000.000 TL olması halinde, mükellefe kesilecek özel usulsüzlük cezası 2021 yılı brüt satışları toplamının binde 3’ü olan 18.000 TL’nin 213 sayılı Kanunda yer alan asgari ceza tutarının altında olması nedeniyle, 34.000 TL olacaktır.
Örnek 22: (T) A.Ş. 13.01.2022 tarihinde ilk kez LPG otogaz bayilik lisansı almış ve buna ilişkin olarak 1.500.000 TL değeri olduğunu beyan ettiği gayrimenkulü teminat olarak göstermiştir.
Ancak 6183 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesine istinaden oluşturulan satış komisyonunca bilirkişi mütalaası alınmak suretiyle yapılan değerleme sonucunda söz konusu gayrimenkulün değerinin 200.000 TL olduğu tespit edilmiştir.
Bu durumda değerleme sonucu mükellef hakkında ilk kez alınmış olan lisans için kanuni süresinin sonuna kadar teminatın verilmemesi sebebiyle, 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katı tutarında 34.000 TL (2022 yılı için) özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
7- Alınan Teminatın İadesi ve Paraya Çevrilmesi
Tebliğin 9 uncu maddesi gereğince;
a) 5 inci madde kapsamında alınan teminatın iadesi; mükellefin faaliyetine son vermesi, teminat verilen lisanslarının yenilenmemesi, sonlandırılması veya iptal edilmesi durumunda, vergi borcunun bulunmaması,
b) 6 ncı madde kapsamında alınan teminatın iadesi, teminata konu ürünlere ilişkin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisinin (KDV) beyan edilmesi ve tahakkuk eden vergilerin ödenmesi,
şartıyla mükellefin talebi üzerine yerine getirilecektir.
Kendisinden teminat alınmış olan mükelleflerin, teminatın alındığı tarihten sonra tahakkuk eden ve süresinde ödenmeyen vergi borç tutarının, alınan teminat tutarının %10’unu aşması halinde, 6183 sayılı Kanunun 56 ncı maddesi dikkate alınarak teminatın paraya çevrilmesi ve 6183 sayılı Kanunun 47 nci maddesine göre mükelleflerin vergi borçlarına mahsup edilmesi gerekmektedir. Mükelleflere tebliğ edilecek bir yazı (Ek-2) ile bu suretle eksilen teminatın, 30 gün içinde tamamlanması istenilecektir.
Bununla birlikte, Tebliğin 6 ncı maddesi kapsamında kendisinden teminat alınmış olan mükelleflerin, teminatın alındığı tarihten sonra tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olan ve alınan teminat tutarının %10’unu aşan vergi borç tutarının içerisinde, teminata konu özel etiket ve işaret taşıyan ürünlere ilişkin ÖTV ve KDV’nin de bulunması ve paraya çevrilen teminatın bu vergileri de kapsaması halinde, teminatın söz konusu vergilere isabet eden kısmı için mükelleften yeniden teminat istenmeyecektir.
Örnek 23: (U) Ltd. Şti. 10.000 adet bandrole ilişkin bağlı olduğu vergi dairesine 14.01.2022 tarihinde 500.000 TL tutarında teminat vermiştir. (U) Ltd. Şti.’nin 20.06.2022 tarihinde bandrollü ürünlere ilişkin ÖTV ve KDV kaynaklı olarak kesinleşen 100.000 TL vadesi geçmiş vergi borcu bulunmaktadır. Bu durumda teminatın %20’sine tekabül eden 100.000 TL ÖTV ve KDV’den oluşan vergi borcu tutarının teminattan karşılanması halinde mükelleften teminatın tamamlanması istenmeyecektir. Ancak mükellefin teminat verdikten sonra tahakkuk ettiği halde ödenmemiş 100.000 TL tutarında kurumlar vergisi borcu bulunması ve bu borcun teminattan karşılanması halinde mükelleften 30 gün içinde teminatı tamamlaması istenecektir.
Diğer taraftan, Tebliğin 7 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre mükelleflerin brüt satışları toplamı üzerinden hesaplanan teminat tutarının, bir önceki yıl brüt satışları toplamı üzerinden verilen teminat tutarından fazla olması halinde eksik kalan teminat tutarının teminat verme süresi içinde tamamlanması gerekmektedir.
Ancak Tebliğin 9 uncu maddesinin dördüncü fıkrası hükmü gereğince, ilk kez alınan teminatlar, mükelleflerin daha sonra brüt satışları toplamı üzerinden hesaplanan teminat tutarından daha fazla olması durumunda 5 yıl süreyle iade edilmeyecektir.
Örnek 24: Faaliyetine öteden beri devam etmekte olan (Ü) A.Ş.’nin 10.08.2010 tarihli ve geçerlilik süresi 12 yıl olan akaryakıt bayilik lisansı bulunmaktadır. (Ü) A.Ş. 2021 yılı faaliyetlerine ilişkin olarak vermiş olduğu kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan gelir tablosunda bildirdiği yıllık brüt satışları toplamı üzerinden 31.05.2022 tarihinde teminatını vermiştir.
Bu kapsamda (Ü) A.Ş.’nin, Tebliğin 9 uncu maddesine göre faaliyetine son vermesi, lisansının yenilenmemesi, lisansının sonlandırılması veya iptal edilmesi durumunda vergi borcunun bulunmaması koşuluyla mükellefin talebi üzerine vermiş olduğu teminat iade edilecektir.
Örnek 25: Akaryakıt dağıtıcı lisansına öteden beri sahip olan ve faaliyetine devam eden (V) A.Ş. bir önceki yıl brüt satışları toplamının %1’i oranındaki 3.000.000 TL’yi 30.05.2022 tarihinde bağlı olduğu vergi dairesine vermiştir. Mükellefin teminat verdiği tarihten sonra tahakkuk eden ve süresinde ödenmeyen 450.000 TL vergi borcu bulunduğu tespit edilmiştir.
Bu durumda mevcut vergi borcu, alınan teminatın değerinin %10’unu aştığı için teminat paraya çevrilerek söz konusu borç tahsil edilecek ve eksilen teminatın 30 gün içinde tamamlanması mükelleften yazı ile istenilecektir. Eksilen teminatı süresinde tamamlamayan mükellef adına bir önceki hesap dönemine ait brüt satışları toplamının binde 3’ü tutarında [213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katından az (2022 yılı için 34.000 TL) ve 1.300.000 Türk lirasından (2022 yılı için) fazla olmamak üzere] özel ^usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 26: Akaryakıt bayilik lisansına 03.09.2021 tarihinde ilk kez sahip olan (Y) A.Ş. süresinde 1.00.00 TL teminat vermiştir. (Y) A.Ş.’nin 15.02.2022 tarihinde vadesi geçtiği halde süresinde ödenmemiş 200.000 TL vergi borcu bulunduğu tespit edilmiştir.
Bu durumda mevcut borç, alınan teminatın değerinin %10’unu aştığı için teminat paraya çevrilerek söz konusu borçlara mahsup edilecek ve eksilen teminatın 30 gün içinde tamamlanması mükelleften yazı ile istenilecektir. Eksilen teminatı süresinde tamamlamayan mükellefe, tamamlanması istenilen teminat tutarı ilk defa teminat alınması gereken lisansa ilişkin olduğundan 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katı tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
8- Muhasebe Kayıt İşlemleri
Tebliğ kapsamında alınan teminatların izlenebilmesi için genel bütçe detaylı hesap planında gerekli yardımcı hesaplar tanımlanmıştır.
Buna göre;
– Nakden veya mahsuben tahsil edilecek teminatlarda;
“330.21 – VUKGT/531 5. Madde Kapsamındaki Teminatlar”
“330.22 – VUKGT/531 6. Madde Kapsamındaki Teminatlar”
“430.21 – VUKGT/531 5. Madde Kapsamındaki Teminatlar”
“430.22 – VUKGT/531 6. Madde Kapsamındaki Teminatlar”
– Bankalar tarafından verilen teminat mektuplarında;
“910.02.01.16 – VUKGT/531 5. Madde Kapsamındaki Kesin ve Süresiz Teminat Mektupları”
“910.02.01.17 – VUKGT/531 6. Madde Kapsamındaki Kesin ve Süresiz Teminat Mektupları”
– Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgelerde;
“912.02.02.06 – VUKGT/531 5. Madde Kapsamındaki Menkul Kıymetler”
“912.02.02.07 – VUKGT/531 6. Madde Kapsamındaki Menkul Kıymetler”
– Teminat olarak gösterilmiş gayrimenkullerde;
“998.55.01 – VUKGT/531 Kapsamında Olanlar”
hesaplarına kayıt yapılacaktır.
9- Diğer Hususlar
1. 213 sayılı Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde yer alan hükümler gereğince Tebliğin 5 inci ve 6 ncı maddeleri kapsamında teminat işlemlerinin safahatı, GİBİNTRANET/Yönetim Bilgi Sistemi (YBS)’nde yer alan “531 Seri Nolu VUK Genel Tebliği Kapsamında Alınacak Teminatlar Listesi” ekranına mükellefin bağlı olduğu vergi dairesince T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası bilgileri girilerek sorgulanabilecektir.
Tebliğin 5 inci ve 6 ncı maddeleri kapsamında mükelleflerden alınması gereken teminat tutarı, teminatın verilmesi gereken son tarih vb. bilgiler Başkanlığımızca elektronik ortamda yapılacak hesaplama ile belirlenecek olup, teminata tabi lisans sahibi mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi müdürlüğüne sistem üzerinden gösterilecektir. Bununla birlikte, teminata tabi olduğu belirlenen lisans sahibi mükellefe gönderilmek üzere Başkanlığımızca KEYS üzerinden taslak bir yazı oluşturulacak ve mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi müdürü/malmüdürünün “Taslak Evraklar” bölümüne sistem üzerinden düşürülecektir.
Söz konusu bilgilendirme yazısı vergi dairesi müdürü/malmüdürü tarafından kontrol edilerek imzalanmak suretiyle öncelikle e-Tebligat sistemi üzerinden, mükellefin e-Tebligat sistemine dahil olmaması durumunda ise posta yoluyla (alma haberli olarak) gönderilecektir.
Mükellefler tarafından vergi dairesine verilmesi gereken teminatların durumu, gerek Başkanlığımızca gerekse de ilgili vergi dairesi müdürlüğünce GİBİNTRANET uygulaması üzerinden takip edilecek olup, KEYS ve EVDB sistemleri ile bağlantılı olarak bu ekranda yer alan verilerin güncelliği sağlanacaktır.
Tebliğin 12 nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca teminat vermekle yükümlü olmasına rağmen bu yükümlülüğü yerine getirmeyen mükelleflere ilişkin bilgiler, GİBİNTRANET uygulaması üzerinden vergi dairesi müdürü/malmüdürü tarafından “Teminat Alınamadı” seçeneğinin işaretlenmesini takiben sistem üzerinden elektronik ortamda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) bildirilecektir. Elektronik ortamda yürütülecek işlemlere ilişkin açıklamalar Başkanlığımızca yayımlanacak kılavuzda belirtilecektir.
2. 213 sayılı Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi
kapsamında verilmiş olan teminatın alındığı tarihten sonra, tahakkuk eden ve süresinde ödenmeyen vergi borcu tutarının, alınan teminat tutarının %10’unu aşması hâlinde alınan teminatın paraya çevrilerek vadesi geçen borçlara mahsup edildiği ve bu durumda eksilen teminat tutarının tamamlanması gerektiği ilgili vergi dairesi tarafından yazı (Ek-2) ile mükellefe bildirilecektir.
Mükelleflerin eksilen teminat tutarını tamamlamamaları hâlinde bu durum EPDK’ya ve Başkanlığımıza sistem üzerinden bildirilecektir.
3. Faaliyetlerine öteden beri devam eden adi ortaklıklar, adi ve eshamlı komandit şirketler ile kollektif şirketler tarafından Tebliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamında verilmesi gereken teminat, ortaklığın/şirketin brüt satışları toplamı dikkate alınarak hesaplanacaktır.
4. Tebliğin geçici 1 inci maddesinde yer alan düzenlemeler gereğince, Tebliğin yayımlandığı tarih itibarıyla, Tebliğin 5 inci maddesinde belirtilen lisanslara sahip olan ve faaliyette bulunan mükellefler, söz konusu madde gereğince vermeleri gereken ilk teminatı, 2021 yılı hesap dönemine (özel hesap dönemine tabi olanlar açısından 2021 yılında kapanan döneme) ait brüt satışlarını dikkate alarak, anılan maddenin ikinci fıkrasının (b) bendine göre 31.05.2022 tarihine kadar (bu tarih dahil) vereceklerdir.
5. Tebliğ kapsamında mükelleflere gönderilecek yazılar e-Tebligat kapsamında olan mükelleflere e-Tebligat yoluyla bu kapsamda olmayanlara ise posta yoluyla (alma haberli olarak) gönderilecektir.
6 Tebliğin 5 inci maddesi gereğince vergi daireleri veznelerince yapılacak nakden teminat tahsilatlarında “9287 VUK531/5TMNT”, 6 ncı maddesi gereğince yapılacak nakden teminat tahsilatlarında ise “9288 VUK531/6TMNT” vergi türü kodu kullanılacaktır.
7. Mükelleflerden teminat isteme yazıları için “285- VUK Genel Tebliği 531 5. Madde Kapsamında İstenecek Teminat Yazısı (Akaryakıt ve LPG)” ve “286- VUK Genel Tebliği 531 6. Madde Kapsamında İstenecek Teminat Yazısı (Tütün Mamülleri/Alkollü Ürünler)” evrak türü kodları kullanılacaktır.
2021/9 Seri No.lu Uygulama İç Genelgesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Bilgilerini ve gereğini rica ederim.
Başkan a.
Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı V.
