2021 Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması
Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2021
En yüksek gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay %46,7 oldu
Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2021 yılı sonuçlarına ilişkin gelir bilgileri, bir önceki takvim yılı olan 2020 yılını referans almaktadır. Gelir hesaplamalarında; hanehalkı gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmektedir.
Son yapılan araştırma sonuçlarına göre; en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0,8 puan azalarak %46,7’ye düşerken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay 0,2 puan artarak %6,1’e yükseldi.
Sıralı yüzde 20’lik gruplar itibarıyla yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin dağılımı (%), 2012-2021
Gini katsayısı 0,401 olarak tahmin edildi
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade etmektedir. En son yapılan araştırma sonuçlarına göre Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,009 puan azalış ile 0,401 olarak tahmin edildi. Toplumun gelirden en fazla pay alan %20’sinin elde ettiği gelirin en az pay alan %20’sinin elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı 8,0’dan 7,6’ya, gelirden en fazla pay alan %10’unun elde ettiği gelirin en az pay alan %10’unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,6’dan 13,7’ye düştü.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre gelir dağılımı göstergeleri, 2012-2021
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 76 bin 733 TL oldu
Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri %10,6 artarak 2021 yılı anket sonuçlarına göre 76 bin 733 TL oldu.
Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri ve bir önceki yıla göre değişim, 2012-2021
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 37 bin 400 TL oldu
Türkiye’de yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri bir önceki yıla göre %11,9 artarak 33 bin 428 TL’den 37 bin 400 TL’ye yükseldi.
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ve bir önceki yıla göre değişim, 2012-2021
En yüksek yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri tek kişilik hanelerde oldu
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla göre 6 bin 585 TL artarak 49 bin 297 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 41 bin 753 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu değer 38 bin 159 oldu. En düşük yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 29 bin 445 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalkları oldu.
Hanehalkı tipine göre yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), 2020, 2021
Toplam gelirden en yüksek payı %47,1 ile maaş ve ücret geliri aldı
Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, %47,1 ile bir önceki yıla göre aynı kalan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı %23,9 ile önceki yıla göre 2,1 puanlık artış gösteren sosyal transfer geliri alırken üçüncü sırayı %17,5 ile önceki yıla göre 0,2 puan azalan müteşebbis geliri oluşturdu.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı bir önceki yıla göre 2,5 puan artarak %23,4 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı 1,7 puan azalarak %90,0 olarak gerçekleşti.
Gelir türlerine göre dağılım ve geçen yıla göre fark, 2020, 2021
En yüksek yıllık ortalama esas iş geliri 68 bin 229 TL ile yükseköğretim mezunlarının oldu
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 68 bin 229 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 47 bin 326 TL, lise altı eğitimlilerde 35 bin 344 TL, bir okul bitirmeyenlerde 25 bin 911 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 19 bin 835 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış %18,2 ile okur-yazar olmayan, en düşük artış ise %7,6 ile lise altı eğitimli fertlerde oldu.
Eğitim durumuna göre yıllık ortalama esas iş gelirleri (TL), 2020, 2021
Yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış %29,2 ile tarım sektöründe oldu
Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 51 bin 173 TL ile hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 32 bin 635 TL ile tarım sektöründe olduğu görüldü. Bir önceki yıla göre; yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış %29,2 ile tarım sektöründe gözlenirken, bunu %11,2 ile hizmet sektörü izledi. Diğer taraftan sanayi sektöründe %6,1, inşaat sektöründe ise %4,7 artış gözlendi.
Yıllık ortalama esas iş gelirleri ve geçen yıla göre değişim, 2020, 2021
En yüksek yıllık ortalama esas iş geliri 136 bin 280 TL ile işverenlerin oldu
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 136 bin 280 TL, ücretli maaşlılarda 46 bin 846 TL, kendi hesabına çalışanlarda 37 bin 871 TL ve yevmiyelilerde 18 bin 006 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış %14,0 ile kendi hesabına çalışanlarda, en düşük artış ise %2,4 ile yevmiyelilerde oldu.
Esas işteki durumlarına göre yıllık ortalama esas iş gelirleri (TL), 2020, 2021
Göreli yoksulluk oranı %14,4 oldu
Toplumun genel düzeyine göre belirli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılmaktadır. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2021 yılında 0,6 puan azalarak %14,4 oldu. Medyan gelirin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre yoksulluk oranı ise son yılda 0,6 puan azalarak %21,3 olarak gerçekleşti.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre hesaplanan yoksulluk oranı (%), 2012-2021
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,4 puanlık azalış ile %8,5 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin %70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ise yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,3 puanlık azalış ile %28,7 oldu.
Yoksulluk oranı en düşük haneler tek kişilik haneler oldu
Hanehalkı tipine göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; tek kişilik hanehalklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 4,4 puan azalarak %6,5, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarında ise 0,4 puan azalarak %9,1 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının 0,1 puan artarak %18,5, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranının ise 0,3 puan azalarak %14,2 olduğu görüldü.
Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranları (%), 2020, 2021
Okur-yazar olmayanların %24,1’i, yükseköğretim mezunlarının ise %2,5’i yoksul
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayan fertlerin %24,1’i, bir okul bitirmeyenlerin %24,4’ü, lise altı eğitimlilerin %13,8’i, lise ve dengi okul mezunlarının ise %7,5’i yoksul olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise %2,5 ile en düşük yoksulluk oranına sahip grup oldu.
Eğitim durumuna göre yoksulluk oranı (%), 2020, 2021
Maddi yoksunluk oranı %27,2 oldu
Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden maddi yoksunluk; çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve otomobil sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme ve evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme durumu ile ilgili hanehalklarının algılarını yansıtmaktadır.
Yukarıda belirtilen dokuz maddenin en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan ciddi maddi yoksunluk oranı; 2020 yılında %27,4 iken 2021 yılı anket sonuçlarında 0,2 puan azalarak %27,2 olarak gerçekleşti.
Maddi yoksunluk oranı ve bir önceki yıla göre fark, 2017-2021
Sürekli yoksulluk oranı %13,8 oldu
Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2021 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,1 puan artarak %13,8 oldu.
Sürekli yoksulluk oranı ve bir önceki yıla göre fark, 2017-2021
Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı %57,5 oldu
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla göre 0,3 puan azalarak 2021 yılında %57,5 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı %26,8, lojmanda oturanların oranı %1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %14,6 oldu.
Konut sahipliği dağılımı ve bir önceki yıla göre fark, 2020, 2021
Konutun izolasyonundan dolayı ısınamama en çok karşılaşılan konut ve çevre problemi oldu
Kurumsal olmayan nüfusun %34,3’ü konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu, %33,9’u sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. problemleri yaşarken, %23,4’ü trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlarla karşılaştı.
Konut ve çevre problemleri (%), 2020, 2021
Taksit ödemeleri veya borçları olanların oranı %63,7 oldu
Geçen yıla göre konut alımı ve konut masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olanların oranı 5,4 puan artarak %63,7 oldu. Nüfusun %6,6’sına bu ödemeler yük getirmezken %23,0’ına çok yük getirdi. Hanelerin %60,8’i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, %38,3’ü iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, %33,4’ü beklenmedik harcamaları, %20,5’i evin ısınma ihtiyacını, %62,9’u eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
Seçilmiş yaşam koşulları göstergeleri, 2020, 2021
Kaynak: TÜİK
