Türkiye Kızılay Derneği Tüzüğü (Karar Sayısı: 5537)
27 Nisan 2022 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 31822
Karar Sayısı: 5537
Ekli “Türkiye Kızılay Derneği Tüzüğü”nün yürürlüğe konulmasına, 5253 sayılı Dernekler Kanununun 27 nci maddesi gereğince karar verilmiştir.
26 Nisan 2022
Recep Tayyip ERDOĞAN
CUMHURBAŞKANI
TÜRKİYE KIZILAY DERNEĞİ TÜZÜĞÜ
Varlığı zamanla sınırlı olmayan Türkiye Kızılay Derneği, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yüksek himayeleri altındadır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Tüzüğün amacı
MADDE 1- (1) Bu Tüzüğün amacı; Türkiye Kızılay Derneğinin kuruluşu, hukuki statüsü, teşkilat yapısı, üyelik işlemleri, faaliyetleri ile gelir ve giderlerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kuruluş
MADDE 2- (1) Kızılay, 11 Haziran 1868 tarihinde “Mecruhin ve Mardayı Askeriyeye İmdat ve Muavenet Cemiyeti” adıyla kurulmuş, 14 Nisan 1877’de “Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti”, 1923’te Cumhuriyetin ilanından sonra “Türkiye Hilal-i Ahmer Cemiyeti”, 1935’te “Türkiye Kızılay Cemiyeti” ve 1947’de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır.
(2) “Türkiye Kızılay Derneği”, “Kızılay” veya “Türk Kızılay” olarak da adlandırılır. Genel merkezi Ankara’dadır.
(3) Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kızılay’ın onursal başkanıdır.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Tüzük, Ülkemizin kabul ettiği usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararları, Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketi mevzuatı ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Hukuki statü
MADDE 4- (1) Türkiye Kızılay Derneğinin hukuki statüsü; Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin 1954 tarihinde imzaladığı 12/8/1949 tarihli Harp Zamanında Sivillerin Korunmasına Dair Cenevre Sözleşmesi ve 1986 yılında 25 inci Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Konferansında 31 no’lu Karar ile kabul edilen ve Türkiye Cumhuriyeti’nin de taraf olduğu Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketi Statüsüne ilişkin hukuki metinle belirlenmiştir. Bu çerçevede;
a) Türkiye Kızılay Derneği, Kızılay adı altında ülkemizde faaliyet gösteren, Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketinin diğer unsurlarıyla ilişkilerinde kendisini temsil edecek merkezi yönetimi olan ve hareketin temel prensiplerine göre faaliyette bulunan özerk, bağımsız ve tarafsız organizasyondur.
b) Kızılay’ın özerk statüsü, bağımsızlığı ve tarafsızlığı Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu Uluslararası İnsancıl Hukuk Sözleşmelerinin hükümlerine ve Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Konferansı kararlarına uygun şekilde kabul edilir ve korunur.
c) Kızılay, insani hizmetlerde imkânları ve kabiliyeti dâhilinde Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketi temel ilkelerine uygun şekilde kamu otoritelerine yardımcı rol üstlenir. Bu kapsamda, insani yardım ve kalkınma alanlarında kamu kurum ve kuruluşları ile iş birliği yapar.
ç) Kızılay, hukuki çerçevesi tanımlanmak suretiyle kamu hizmetlerinde tamamlayıcı işlevler görür. Kızılay’ın kamu otoritelerine yardımcı olmak üzere icra ettiği ve kamu hukukuna tabi görevlerini yerine getirmesine destek vermek üzere kamu kurum ve kuruluşlarınca kolaylık, imtiyaz ve muafiyetler tanınır.
d) Kızılay’ın uluslararası antlaşmalara göre tayin edilen nitelik ve durumuna göre Türkiye Kızılay Derneği; merkezinde Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu, şubelerinde genel kurul ve yönetim kurulu oluşturulması şartıyla bu Tüzükte belirlenen şekilde teşkilatlanır ve yönetilir. Kızılay’ın iş ve işlemleri; kanunların verdiği görev ve yetkilere, Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketi mevzuatına, bu Tüzüğe ve yönetim kurulunca çıkarılan yönetmeliklere göre yürütülür.
e) Kızılay insani görevlerini uluslararası insancıl hukukun, uluslararası insan hakları hukukunun, Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketi mevzuatının ve Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası yükümlülükleri çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti topraklarında ve ihtiyaç duyulan hallerde yurt dışında yerine getirir.
f) Harp Halindeki Silâhlı Kuvvetlerin Hasta ve Yaralılarının Vaziyetlerinin Islahı Hakkında Cenevre Sözleşmesinin 26 ncı maddesine ve 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 127 nci maddesine göre Kızılay’ın, hasta ve yaralıların araştırılması, kaldırılması, nakli, tedavisi veya hastalıkların önlenmesi ile askeri kanun ve düzenlenmelere tabi olarak münhasıran yetkilendirilmesi ve görevlendirilmesi durumunda, ilgili faaliyetleri gerçekleştiren Kızılay görevlileri, bu hükümler gereği saygı görür ve korunur.
g) Kızılay, Harp Zamanında Sivillerin Korunmasına Dair Cenevre Sözleşmesinin 63 üncü maddesinin (a) ve (b) fıkralarında tanımlandığı üzere, işgalci gücün emniyet düzenlemelerine tabi olmak şartına ve Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Konferansında tarif edilen ilkelere dayalı olarak savaş alanlarında insani faaliyetler gerçekleştirir. İşgalci güçler, Kızılay’ın personelinde veya yapısında değişikliğe gidemez veya faaliyetlerine halel getiremez.
Temel ve kurumsal ilkeler, Kızılay logosu, amblemi, bayrağı ve özel günleri
MADDE 5- (1) Kızılay; Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketinin aşağıda belirtilen temel ilkeleri doğrultusunda faaliyette bulunur:
a) İnsancıl olmak: Savaş alanındaki yaralılara ayrım gözetmeksizin yardım etme düşüncesinden yola çıkan Kızılay, her nerede olursa olsun insan ızdırabını ulusal ve uluslararası kapasitesi dâhilinde önlemek ve dindirmek için gayret sarf eder. Amacı, insan hayatının, insan sağlığının korunması ve insan onuruna saygı duyulmasının sağlanmasıdır. İnsanlar arasında karşılıklı anlayışı, dostluğu, iş birliğini ve kalıcı barışı destekler.
b) Ayrım gözetmemek: Kızılay; milliyet, ırk, dini inanç, sınıf veya düşünce farkı gözetmez. İnsan ızdırabını yalnızca ihtiyaçlardan yola çıkarak en ivedi, zaruri durumlara öncelik vererek dindirmeye çalışır.
c) Tarafsızlık: Kızılay, herkesin güvenine mazhar olmak amacıyla, düşmanlıklara taraf olmaz. Hiçbir zaman siyasi, etnik, dini ve ideolojik nitelikteki ihtilaflara girmez.
ç) Bağımsızlık: Kızılay bağımsızdır. Ulusal dernekler, insancıl faaliyetlerinde kamu otoritelerinin yardımcısı ve ülkeleri devletlerinin yasalarına tabi olarak Uluslararası Kızılhaç-Kızılay Hareketi temel ilkelerine uygun şekilde özerkliğini muhafaza eder.
d) Gönüllü hizmet: Kızılay, hizmetlerinde hiçbir şekilde maddi ve manevi çıkar gözetmeyen, gönüllü bir yardım hareketidir.
e) Birlik: Türkiye’de, “Türkiye Kızılay Derneği”, “Türk Kızılayı” ve “Kızılay” adı altında tek bir dernek kurulabilir. Bu dernek herkese açıktır. İnsani çalışmalarını ülkenin tamamında gerçekleştirir.
f) Evrensellik: Kızılay, diğer ülke ulusal dernekleri ile eşit statüye sahip ve karşılıklı yardımlaşmada onlarla eşit sorumlulukları ve görevleri paylaşan Kızılay, evrensel bir kurumdur.
(2) Kızılay, aşağıda belirtilen kuramsal ilkeler doğrultusunda faaliyette bulunur:
a) Adalet: Herkese eşit mesafede durarak ve hakkaniyete dayalı yaklaşım gözeterek tüm faaliyet ve hizmetlerinde her durum ve seçeneği adil ve tarafsız bir biçimde değerlendirir.
b) Sorumluluk: Kızılay, faaliyet ve hizmetlerini, üyesi bulunduğu hareketin temel ilkelerine, ulusal ve uluslararası ilgili mevzuata, kurum içi düzenlemelere, toplumsal ve etik değerlere uygun bir biçimde yürütür.
c) Hesap verebilirlik: Kızılay, yönetime ilişkin kural ve sorumluluklarını açık bir şekilde tanımlar ve bu sorumlulukları çerçevesinde şeffaflık ve kamuoyuna açıklık ilkesini benimser.
ç) Şeffaflık: Kızılay, kurum ile ilgili mali, ayni ve iktisadi konularda yeterli, doğru ve kıyaslanabilir bilgiyi zamanında, somut ve anlaşılabilir bir şekilde açıklar.
(3) Kızılay logosu, hem şekil hem de metin unsurlarını içerecek şekilde kullanılır, üzerinde kullanıldığı personel ya da nesnenin Kızılay ile olan ilişkisini kurar, Kızılay ile Kızılay’ın faaliyetleri, görevlileri, tesisleri ve araçları arasındaki illiyet bağını göstermek üzere kullanılır. Kızılay adı ve logosu, Kızılay Genel Merkez Yönetim Kurulunun izni ve belirli şartlar doğrultusunda insani faaliyetlere maddi destek sağlamak üzere Kızılay’a ait şirket, işletme ve iştirakler tarafından kullanılabilir. Kızılay adı ve logosu, başkaları tarafından ticari, sınai, zirai ya da başka herhangi bir amaçla kullanılamaz.
(4) Kızılay amblemi, beyaz zemin üzerinde karşıdan bakışta sola doğru açık, “kırmızı hilal”dir. 12/8/1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Türk Silahlı Kuvvetleri Askeri İç Hizmet Yönetmeliğinin 118 inci maddesi gereğince;
a) Kızılay, devlet otoritelerince münhasıran hasta ve yaralıların araştırılması, kaldırılması, nakli, tedavisi veya hastalıkların önlenmesi ile askeri kanun ve düzenlemelere tabi olarak yetkilendirilmesi ve görevlendirilmesi durumunda “Kızılay amblemini” koruyucu olarak kullanır.
b) Amblemin kullanım hakkı Kızılay’a aittir.
e) Çatışma halinde amblemin kullanımı personel kıyafetleri, araç-gereç ve tesislerde görünür şekilde olmalıdır.
ç) Çatışma halinde Cenevre Sözleşmeleri hükümlerine uygun şekil ve şartlarda Kızılay amblemi taşıyan personel, araç, gereç, malzeme, tesis ve bunun gibi unsurlara yapılan saldırılar, uluslararası hukuk hükümleri uyarınca cezalandırılır,
d) Kızılay amblemi amacı dışında kullanılamaz.
(5) Kızılay bayrağı, 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanunu ve 25/1/1985 tarihli ve 85/9034 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Bayrağı Tüzüğünde Türk Bayrağı için belirlenen ölçülere göre yapılır. Sulh zamanlarında, Kızılay logolu tanıtıcı bayrak kullanımı esastır. Çatışma durumunda ise bayrakta Cenevre Sözleşmelerinde belirtilen kullanım şartı ve şekli uyarınca, beyaz zemin üzerine “kırmızı hilal”in açık yüzü bayrak direğinin aksi yönünde olan Kızılay amblemi kullanılır. Amblem ve bayrak uluslararası sözleşmelerle kabul edilen bütün hak ve bağışıklıklardan yararlanan bir tarafsızlık ve koruma belirtisidir.
(6) Kızılay’ın özel günleri ve haftaları: Her yıl; 8 Mayıs Dünya Kızılay ve Kızılhaç Günü, 5-11 Haziran Kızılay’ın Kuruluş Haftası, 14 Haziran Dünya Kan Bağışçıları Günü, 13 Eylül Dünya İlk Yardım Günü, 29 Ekim-4 Kasım Kızılay Haftası, 5 Aralık Dünya Gönüllüler Günü olarak kutlanır.
