Binek Otomobillerde KDV Oranı ve Galericilerin Durumu
Faruk TAŞYÜREK
Vergi Müfettişi
erkbilgif@gmail.com
5359 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile özel matrah şekillerine tabi binek otomobillerin teslimindeki KDV oranı %1’den %18 çıkartılmıştı. Bu durum galerici esnafı tarafından anlaşılmaya çalışılırken 04.04.2022 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığının resmi internet sitesinden (www.gib.gov.tr) 41 seri No.lu KDV Genel Tebliğ taslağı yayımlandı.
Bu taslakta galericiler arasında binek otomobil satışında uygulanması gereken KDV oranının uygulanmasın anlaşılmasına ilişkin öyle bir ifade konuldu ki, anlamak için bu alanda “ileri derece de uzman olma ve mantıksal kurgu kurabilme” şartları aranmış gibiydi. Tebliğ taslağının bahsetmiş olduğumuz kısmı, değişikliğe uğramadan 21 Nisan 2022 Tarih ve 31816 Sayılı Resmî Gazete yayımlanarak yürürlüğe girdi. (41 seri No.lu KDV Genel Tebliği)
Bu çalışmamızda kafa karışıklığına neden olan cümlelerin ihtiva ettiği anlamlar detaylı bir şekilde ele alınacak, örnek olaylar eşliğinde konunun anlaşılmasına katkıda bulunulacaktır.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”vista_blue”]
Yetki Belgesinin KDV Oranlarına Etkisi ve Zararına Binek Otomobil Satışı – Faruk TAŞYÜREK, Vergi Müfettişi
[/vc_message][vc_column_text]
1. KDV Oranlarının Belirlendiği Yasal Dayanak
KDV oranlarına ilişkin yasal düzenleme 3065 sayılı KDV Kanununun 28. maddesinde yapılmış ve bu madde de oranın %10 olduğu belirtilmiştir. Ancak bu oranın %1’e indirilmesi ile dört katına (%40) kadar çıkartılmasına Cumhurbaşkanına (Mülga Bakanlar Kurulu) yetki verilmiştir.
Bakanlar kurulu bu yetkiye dayanarak 24/12/2007 tarihinde 2007/13033 sayılı kararla 17/7/2002 tarih ve 2002/4480 sayılı Kararnameye son vermiş ve KDV’de %1, %8 ve %18 şeklinde üç oran belirlemiştir.
2007/13033 sayılı kararın 1. maddesinin 1. fıkrasının a bendinde %18 oranına (ekli listelerde yer almayanlar için) b bendinde %1 oranına (ekli I sayılı liste de yer alanlar için) ve c bendinde de %8 oranına (ekli II sayılı liste de yer alanlar için) yer vermiştir.
2007 yılından bu yana bazı kalemlerde zaman zaman değişiklik olsa da 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı KDV oranlarının belirlenmesinde hali hazırda temel ölçüttür. Bu nedenle KDV oranlarında bir değişiklik yapılabilmesi için, değişikliğin anılan bakanlar kurulu kararı üzerinde değişiklik ön görmesi gerekmektedir.
2. Binek Otomobillerinde Özel Matrah Şekli
Bilindiği üzere; KDV Kanununun 23. maddesinde bir kısım işlemlere yönelik özel matrah şekillerinin düzenlemesine yer verilmiştir. Anılan maddeye 7104 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi ile f bendi eklenmiş ve bu bentte “İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, katma değer vergisi mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) alınarak vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların tesliminde matrah, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutardır” ifadelerine yer verilmiştir.
7104 sayılı Kanunla yapılan bu düzenleme öncesinde galericiler (ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükellefler) KDV mükellefi olmayanlardan ikinci el olarak aldıkları taşıtları, KDV’li olarak satıyorlardı. Yani indirim olarak dikkate alamadıkları alımlarını, hesaplanan olarak dikkate alıyorlardı. Bu da hem kayıtsız çalışanlarla olan rekabeti olumsuz etkiliyor, hem de işletmeler açısından finans ihtiyacı oluşturuyordu. Yeri gelmişken belirmek isterim ki KDV’nin gerçek yüklenicisi nihai tüketicidir. Haliyle de gerçekte menfaat kaybı olan nihai tüketicilerdir. Bugünkü haliyle KDV’de mükellef olarak bilinenler ise istisnai haller hariç, özünde nihai tüketicilerden tahsil ettiklerini hazineye aktaran aracı kurum vasfındadır.
Konumuza dönecek olursak, galericilerin KDV’siz alıp, tamamını KDV’li olarak satmasının önüne 7104 sayılı kanunla 01.06.2018 tarihinden itibaren geçilmiş oldu. Bu yöntemde binek otomobilleri için KDV oranı da %1 olarak belirlenmişti. İkinci el araç ticareti ile uğraşan mükellefler KDV mükellefi olmayan kişilerden aldıkları aracın, alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki farka %1 oranında KDV uyguluyor ve alıcısına bakmaksızın satışını bu şekilde yapıyordu. Alıcısına bakmaksızın diyorum, çünkü galericiden galericiye satış da bu şekilde yapılıyordu. Bu şekilde yapılmasa bile KDV oranı düşük (%1) olduğu için taraf olan galericiler bu durumu çokta önemsemiyordu. Ama 5359 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile bu oranın %1’den %18’e çıkartılması ve 41 seri No.lu KDV Genel Tebliği ile anlaşılması güç ifadenin konulması bu durumu değiştirdi.
3. Cumhurbaşkanı Kararı ile 41 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde Yer Alan Binek Otomobil İfadeleri
5359 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının 3. maddesinde “İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce bu Kararın 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen vergi oranı uygulanarak satın alınan araçların teslimi ile özel matrah uygulanarak yapılan teslimlerde, bu Kararın 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen vergi oranı uygulanır.” ifadelerine yer verilmiştir.
41 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin 18. maddesi ile KDV Uygulama Genel Tebliğinin (III/C-2.5.) bölümünün ikinci paragrafından sonra gelmek üzere aşağıdaki paragraf eklenmiştir.
“Öte yandan, 28/3/2022 tarihli ve 5359 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce özel matrah uygulanarak yapılan binek otomobili teslimlerinde KDV oranının %18 olarak uygulanmasına karar verilmiştir. İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce başka bir yetkili satıcıdan özel matrah uygulanarak satın alınan binek otomobiller, %18 KDV oranı uygulanarak satın alınan binek otomobil olarak değerlendirilemeyeceğinden, bu araçların tesliminde satış bedelinin tamamı üzerinden %1 oranında KDV hesaplanır.”
Cumhurbaşkanı kararına bakıldığında ikinci el motorlu taşıt ticareti ile uğraşan mükelleflerin %18 KDV oranı ile aldıkları araçların teslimi ile özel matrah uygulayarak yapılan teslimlerde %18 KDV oranının uygulanacağı belertilmiştir. 2007/13033 sayılı Bakanları Kurulu Kararına ekli I sayılı listesinin 9. maddesi göz önüne alındığında faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflerin bu amaçla kullandıkları otomobillerin satışında %18 KDV uygulanacağı ifade edilmektedir. Diğer bir ifadeyle %18 KDV uygulanarak alınmış ve indirim konusu yapılmışsa yine %18 KDV uygulanarak satış yapılacak denilmektedir.
41 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde ikinci el kara taşıtı ticareti ile uğraşan mükelleflerin (galericilerin) özel matrah uygulayarak teslim ettikleri taşıtlara %18 oranında KDV hesaplayacakları belirtildikten sonra, bunu alan galericilerin bu alımlarının %18 oranında KDV hesaplanarak yapılan bir alım olmadığından hareketle satışlarında %1 oranında KDV hesaplayacakları belirtilmiştir.
Yani demek istenilmiştir ki galericiler binek otomobil teslimlerinde %18 oranında KDV uygulanarak alım yaptıysa, bu aracın satışında da %18 KDV oranı uygulanarak satış yapılsın. Eğer %18 oranında KDV hesaplanarak satın alınmamışsa bu binek aracın tesliminde de %1 oranında KDV hesaplansın istenilmiştir.
Açıklama bu şekilde yapılmayınca gerek kararı okuyanlar gerekse tebliği okuyanlar bunu anlamakta güçlük çekmişlerdir. Bu durum tarafımızca gözetilerek, bir sonraki bölümde her kesin anlayabileceği düzeyde örnek olaylar verilip, konunun daha iyi anlaşılması amaçlanacaktır.
4. Örnek Olaylar
Örnek 1: X galeri şirketi, KDV mükellefiyeti olmayan vatandaş V’den bir binek otomobili 250.000.TL’ye almış ve 300.000.TL’ye satmış. KDV oranı nasıl olmalı?
X galeri şirketi KDV mükellefiyeti olmayan vatandaş V’den aldığı bu binek otomobil için özel matrah şekli uygulayacak, alış bedeli ile satış bedeli arasındaki farka (300.000-250.000=50.000) %18 oranında KDV uygulayacaktır. Buna göre fatura da yer alması gereken işlem tutarı aşağıdaki şekilde olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 300.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%18) | 50.000*0,18=9.000 |
| Toplam Tutar | 309.000 TL |
Örnek 2: Y galeri şirketi, KDV mükellefiyeti olmayan vatandaş V’den bir binek otomobili 250.000.TL’ye almış ve bir süre sonra başka bir galeri şirketi olan Z şirketine KDV hariç 300.000.TL’ye satmıştır. Z galeri şirketi de aynı otomobili FT adlı kişiye KDV hariç 350.000.TL’ye satmıştır. KDV oranları nasıl olmalı?
Y galeri şirketi KDV mükellefiyeti olmayan vatandaş V’den aldığı binek otomobil için özel matrah şekli belirleyip, alış bedeli ile satış bedeli arasındaki farka (300.000-250.000=50.000) %18 oranında KDV uygulayacaktır. Buna göre Y galeri şirketinin düzenlediği fatura da yer alması gereken işlem tutarı aşağıdaki şekilde olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 300.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%18) | 50.000*0,18=9.000 |
| Toplam Tutar | 309.000 TL |
Bu işlemde Z galeri şirketinin yüklendiği ve indirim konusu yapabileceği KDV tutarı 9.000.TL’dir. 41 Seri No.lu KDV Tebliği ne diyordu? “İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce başka bir yetkili satıcıdan özel matrah uygulanarak satın alınan binek otomobiller, %18 KDV oranı uygulanarak satın alınan binek otomobil olarak değerlendirilemeyeceğinden, bu araçların tesliminde satış bedelinin tamamı üzerinden %1 oranında KDV hesaplanır.” şimdi bakalım KDV hariç 300.000-TL olan bir işleme %18 oranında KDV uygulanırsa bu işlemin KDV dâhil bedeli (300.000*1,18=) 354.000.TL olur. Dolayısıyla burada %18 KDV oranı uygulanarak yapılan bir satıştan söz edilemez. 41 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin bu konudaki anlatmak istediği şey tamda budur. Yani Z galeri şirketi bu alımı %18 oranında bir KDV ile yapmamıştır. Bu nedenle %18 oranında KDV uygulanarak almadığı ikinci el binek otomobilin satışında uygulayacağı KDV oranı toplam satış bedeli üzerinden %1 şeklinde olacaktır. Buna göre Z galeri şirketinin düzenlediği fatura da yer alması gereken işlem tutarı aşağıdaki şekilde olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 350.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%1) | 350.000*0,01=3.500 |
| Toplam Tutar | 353.500 TL |
Örnek 3: Binek otomobili kiralamasıyla uğraşan (rent a car) X şirketi bir binek otomobili 6 ay faaliyetinde kullandıktan sonra KDV hariç 100.000.TL’ye A galeri şirketine satmıştır. A galeri şirketi bu aracı KDV hariç 120.000.TL’ye B galeri şirketine satmış, B galeri şirketi de KDV hariç 150.000.TL’ye vatandaş V’ye satmıştır. KDV oranları nasıl olmalıdır?
X rent a car şirketinin faaliyeti binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olduğu için bu binek otomobilin KDV’sini KDV kanununu 30/b kapsamında indirim konusu yapacaktır. İndirim konusu yaptığı bu aracın satışında da 2007/13033 sayılı karar ekli I sayılı listenin 9 maddesinin parantez içi hükmüne göre KDV oranını (%18) uygulayacaktır. Buna göre X şirketinin satış faturası aşağıdaki gibi olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 100.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%18) | 100.000*0,18=18.000 |
| Toplam Tutar | 118.000 TL |
A galeri şirketi %18 oranında KDV ödeyerek aldığı bu binek otomobili için 5359 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 41 Seri No.lu KDV Genel Tebliğine göre bu aracın satışında da %18 oranında KDV hesaplayacaktır. Buna göre A şirketinin satış faturası aşağıdaki gibi olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 120.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%18) | 120.000*0,18=21.600 |
| Toplam Tutar | 141.600 TL |
B galeri şirketi de %18 oranında KDV ödeyerek aldığı bu binek otomobili vatandaş V’ye satarken aynı oranda KDV hesaplayacaktır. Buna göre B şirketinin satış faturası aşağıdaki gibi olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 150.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%18) | 150.000*0,18=27.000 |
| Toplam Tutar | 177.000 TL |
Örnek 4: FT YMM şirketi kayıtlarında yer alan binek otomobili KDV hariç 500.000.TL’ye C galeri şirketine satmıştır. C galeri şirketi de aynı aracı KDV hariç 550.000.TL’ye vatandaş V’ye satmıştır. KDV oranları nasıl olmalıdır?
FT YMM şirketi tarafından yapılan binek otomobili satışında 2007/13033 sayılı karara ekli I sayılı listenin 9. maddesi ile kullanılmış olduğu durumunu da dikkate alarak %1 oranında KDV hesaplayacaktır. Buna göre FT YMM şirketinin satış faturası aşağıdaki gibi olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 500.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%1) | 500.000*0,01= 5.000 |
| Toplam Tutar | 505.000 TL |
C galeri şirketi %1 oranında KDV ödeyerek aldığı otomobilin satışında 2007/13033 sayılı karar ekli I sayılı listenin 9. maddesi, 5359 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ve 41 Seri No.lu KDV Genel Tebliğine göre bu aracın satışında %1 oranında KDV hesaplayarak satış yapacaktır. Buna göre C galeri şirketinin satış faturası aşağıdaki gibi olacaktır.
| KDV Hariç Tutar | 550.000 TL |
| Hesaplanan KDV Tutarı (%1) | 550.000*0,01= 5.500 |
| Toplam Tutar | 555.500 TL |
Sonuç
5359 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 29.03.2022 tarih ve 31793 sayılı resmi gazete de yayımlanmış ve 10. maddesine istinaden de 01.04.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Müteakibinde 41 Seri No.lu KDV Genel Tebliği 04.04.2022 tarihinde önce kamuoyu görüşüne açılmış, 21.04.2022 tarihinde de resmi gazete de yayımlanmıştır.
Anılan Cumhurbaşkanı kararı ile KDV Genel Tebliğinde ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce teslimi yapılacak binek otomobillerin KDV oranlarına ilişkin açıklama yapılmış, ancak bu açıklamalar anlaşılmasında güçlük çekildiği için sıklıkla sorulan sorular haline gelmiştir.
Bu çalışmamızda 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, 5359 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ve 41 Seri No.lu KDV Genel Tebliği irdelenmiş örnek olaylar eşliğinde yalın ifadelerle sözün özüne vurgu yapılmıştır.
Kaynakça
– 3065 sayılı KDV Kanunu
– 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
– KDV Uygulama Genel Tebliği
– 5359 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı
– 41 Seri No.lu KDV Genel Tebliği
– www.gib.gov.tr
