Avantajlı Amortisman Ayrılabilecek Yeni Makine ve Teçhizatlar
Hamza ERTEKİN
E.Vergi Dairesi Müdür Yrd.
hamzaertekin@bbdas.com.tr
Yazar Hakkında
I. GİRİŞ
7103 sayılı Kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na eklenilen Geçici 30’uncu madde ile, maddenin yürürlüğe girdiği 01.05.2018 tarihinden 31.12.2019 tarihine kadar;
– Sanayi Sicili Kanununa göre sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerce münhasıran imalat sanayiinde kullanılmak üzere,
– 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamında faaliyette bulunan mükelleflerce münhasıran Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere,
– Yatırım teşvik belgesi (YTB) kapsamında iktisap edilen yeni makine ve teçhizat için,
uygulanacak amortisman oran ve süreleri, Hazine Ve Maliye Bakanlığınca aynı Kanun’un 315’ inci maddesine göre tespit ve ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle, daha kısa sürede itfa etme imkanı sağlanmıştır.
Bu defa; 7338 sayılı Kanun ile yukarıda belirtilen geçici maddeye yapılan ekleme ile, bu değişikliğin yürürlüğe girdiği 26.10.2021 tarihinden 31.12.2023 tarihine kadar, aynı şartlar dahilinde alınacak yeni makine ve teçhizatlarda da bu avantajlı amortisman uygulamasından yararlanılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Yazımızda; belirtilen şartlar dahilinde 26.10.2021 – 31.12.2023 tarihleri arasında alınacak yeni makine ve teçhizatlarda, tercih edilmesi halinde, ayrılabilecek avantajlı amortisman uygulamasının usul ve esaslarına değinilecektir.
II. UYGULAMA KAPSAMINDA OLAN MAKİNE VE TEÇHİZATLAR
213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesi uygulaması bakımından makine ve teçhizat, amortismana tabi iktisadi kıymet niteliği taşıyan ve mal/hizmet üretimi ile Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılan her türlü makine ve cihazlar ile bunların eklentileri ve bu amaçla kullanılan taşıma gereçlerini (konveyör, forklift vb.) ifade etmektedir.
Yatırım teşvik belgesi kapsamında iktisap edilen makine ve teçhizatlar bakımından, iktisap edilen kıymetin uygulamadan yararlanabilmesi için, öncelikle yatırım teşvik belgesi eki listede yer alması ve makine-teçhizat niteliğinde olması gerekmektedir. Yatırım teşvik belgesinin düzenlenmesinden önce iktisap edilen makine ve teçhizatlar bakımından uygulamadan yararlanılması mümkün değildir. Yatırım teşvik belgesinde yer almasına karşın Ekonomi Bakanlığı tarafından verilen izin ile devir, satış veya ihraç işlemine konu edilen makine ve teçhizatlar için daha önce bu uygulama kapsamında ayrılmış amortisman tutarları için herhangi bir düzeltme işlemi yapılmaz. Yatırım teşvik belgesinin iptal edilmesi durumunda, iptale konu belgeye dayanılarak iktisap edilen makine ve teçhizat için bu uygulama kapsamında işlem tesis edilemez.
213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesinden, gelir/kurumlar vergisi mükellefleri;
– 6948 sayılı Kanuna göre sanayi sicil belgesini haiz olanlar, münhasıran imalat faaliyetinde kullanmak üzere,
– 4691 sayılı Kanun, 5746 sayılı Kanun ve 6550 sayılı Kanun kapsamında faaliyette bulunanlar, münhasıran Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanmak üzere,
– Yatırım teşvik belgesini haiz olanlar, haiz oldukları yatırım teşvik belgesi kapsamında katma değer vergisinden müstesna olarak iktisap edecekleri yeni makine ve teçhizat için yararlanabilecektir.
– Sanayi sicil belgesini haiz olanlar, kapsamı 5/5/2018 tarihli ve 30412 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2018/11674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen makine ve teçhizat için Geçici 30’uncu madde uygulamasından yararlanabilecek olup, makine ve teçhizatın iktisap edildiği tarih itibarıyla sanayi sicil belgesini haiz olunması gerekmektedir.
| AVANTAJLI AMORTİSMAN UYGULAMASINDAN YARARLANABİLECEK MÜKELLEF VE KANUNİ DAYANAĞI | UYGULAMADAN YARARLANILABİLECEK MAKİNE VE TEÇHİZATIN TÜRÜ | UYGULAMADAN YARARLANILABİLECEK MAKİNE VE TEÇHİZATIN SATIN ALMA TARİHİ | UYGULANACAK AMORTİSMAN SÜRESİ VE ORANI | |
| Geçici 30’uncu Maddeye Göre | 7338 Sayılı Kanun İle Geçici 30’uncu Maddeye Eklenilen Fıkra Hükmüne Göre | |||
| Sanayi Sicili Kanununa Göre Makine Ve Teçhizatın Alındığı Tarih İtibariyle “Sanayi Sicil Belgesine” Haiz Mükellefler | Münhasıran İmalat Sanayiinde Kullanılmak Üzere Alınan Makine Ve Teçhizatlar İçin (2018/11674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen makine ve teçhizatlar) | 01.05.2018 – 31.12.2019 Tarihleri Arasında Alınan Makine Ve Teçhizatlar | 26.10.2021-31.12.2023 Tarihleri Arasında Alınan Makine Ve Teçhizatlar | Faydalı Ömür Süresinin Yarısı Dikkate Alınacak. Faydalı Ömür Süresinin Küsuratlı Çıkması Halinde, Bir Üst Tam Sayıya Tamamlanarak, Amortisman Oran Ve Süresi Tespit Edilecek. Belirlenen Oran Ve Süreler Sonradan Değiştirilemez. |
| 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamında | Ar-Ge, Yenilik Ve Tasarım Faaliyetlerinde Kullanılmak Üzere Alınan Makine Ve Teçhizatlar İçin | |||
| 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme Ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Kapsamında | ||||
| 6550 Sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun Kapsamında | ||||
| Yatırım Teşvik Belgesi (YTB) Kapsamında İktisap Edilen | YTB Kapsamında KDV İstisnası Uygulanan Makine Ve Teçhizatlar İçin | |||
Aşağıda sayılan iktisadi kıymetler Geçici 30 uncu madde kapsamında değerlendirilmez.
– Sarf malzemeleri ve yedek parçalar,
– Üretimde doğrudan ve zorunlu olarak kullanılanlar dışındaki masa, sandalye, koltuk, dolap, mefruşat gibi demirbaşlar,
– Otomobil, panel, arazi taşıtı, otobüs, minibüs, kamyonet, kamyon, treyler ve çekici gibi taşıt araçları (yüklü ağırlığı 45 tonu geçen offroadtruck tipi kamyonlar ile karayoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar, madencilikte kullanılan damperli kamyonlar, mikserli kamyonlar (beton pompası, silobas vb. monteli olanlar dahil), frigorifik kamyonlar, semi veya frigorifik treylerler, forkliftler, iş makineleri, vinçler, tarım makineleri ve benzerleri, hastane yatırımlarına ilişkin iktisap edilen ambulanslar, yalnızca havaalanlarında yolcuları terminalden uçağa ve uçaktan terminale taşımak için kullanılan ve trafiğe çıkmayan apron otobüsleri hariç).
III. UYGULAMANIN SÜRESİ
– 213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesi ile getirilen uygulamadan madde kapsamına giren mükelleflerce, maddenin yürürlük tarihi olan 1 Mayıs 2018 tarihinden itibaren 31 Aralık 2019 tarihine kadar iktisap edilen yeni makine ve teçhizat için, ilk kez amortisman ayrılacağı hesap döneminden itibaren tercihen bu yöntemi seçenler, amortisman ayırma işlemi sonuçlanıncaya kadar faydalanmaya devam edeceklerdir.
– Madde kapsamındaki bir makine – teçhizat için ilk kez ayrılan amortismanın genel esaslara göre olması, diğer bir ifade ile bu uygulamadan yararlanma tercihinde bulunulmaması halinde, izleyen dönemlerde mezkûr madde uygulamasından yararlanılabilmesi mümkün olmayacaktır.
– 7338 sayılı Kanun ile geçici maddeye yapılan ekleme sonucunda, bu değişikliğin yürürlüğe girdiği 10.2021 tarihinden 31.12.2023 tarihine kadar, aynı şartlar dahilinde alınacak yeni makine ve teçhizatlarda da bu avantajlı amortisman uygulamasından yararlanılabilecektir.
– Kapsama giren makine ve teçhizatlar için amortisman ayırma işlemi sonuçlanıncaya kadar, bir süre kısıtlaması olmaksızın aynı şekilde amortisman ayrılabilecektir.
– Yukarıda belirtilen tarih aralıkları haricinde alınan makine ve teçhizatlar için, belirtilen diğer şartlar taşınsa dahi bu uygulamadan yararlanılamaz.
IV. LİSTELERDE YER ALMAYAN MAKİNE VE TEÇHİZATLARIN DURUMU
– 213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesi kapsamında iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlerin 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin ekinde bulunan listedeki herhangi bir sınıflamada yer almaması durumunda; iktisadi kıymetlere uygulanacak amortisman oranları, mükelleflerin müracaatları üzerine Bakanlık tarafından belirlenerek, kapsama gider iktisadi kıymetler için de avantajlı amortisman uygulamasından faydalanılması mümkün bulunmaktadır.
V. AMORTİSMAN ORANI VE SÜRESİNİN TESPİTİ
– 213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesiyle, madde kapsamına giren mükelleflerce maddede belirtilen şartlar kapsamında iktisap edilen yeni makine ve teçhizat için uygulanacak amortisman oran ve sürelerinin, Maliye Bakanlığınca 213 sayılı Kanunun 315’inci maddesine göre tespit ve ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanabilmesine olanak sağlanmış olup, bu şekilde yapılacak hesaplamada faydalı ömür süresinin küsuratlı çıkması halinde, çıkan rakam bir üst tam sayıya tamamlanmak suretiyle ilgili kıymetlere uygulanacak amortisman oran ve süreleri belirlenecektir.
– Yukarıda belirtildiği şekilde belirlenmiş olan oran ve sürelerin izleyen yıllarda değiştirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
– 10.2021-31.12.2023 tarihleri arasında alınacak yeni makine ve teçhizatlara uygulanmak üzere, amortismanın faydalı ömür süresinin yarısı dikkate alınarak ayrılmaya başlanılması halinde, amortisman ayırma işlemi sonuçlanıncaya kadar bu şekilde avantajlı amortisman ayrılabilecektir.
– İlk amortisman ayırma işleminde bu yöntemin kullanılmaması halinde, sonradan bu yönteme geçilemeyeceği gibi, belirlenen oran ve süreler de sonradan değiştirilemeyecektir.
– 213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesi kapsamında iktisap edilen bir iktisadi kıymetin faydalı ömrünün Maliye Bakanlığınca iki yıl olarak belirlenmiş olması durumunda mükelleflerce söz konusu iktisadi kıymet değeri amortismana tabi tutulmayarak doğrudan gider yazılabilecektir.
VI. NORMAL VEYA AZALAN BAKİYELER YÖNTEMİNE GÖRE AVANTAJLI AMORTİSMAN AYRILMASI
213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesi ile getirilen uygulamadan faydalanacak makine ve teçhizat için, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler tarafından normal veya azalan bakiyeler usulü ile amortisman usullerinden biri seçilerek, amortisman ayırma hakkına sahip diğer mükelleflerce de normal amortisman yöntemine göre amortisman ayrılabilecektir.
Örnek: Yatırım teşvik belgesi sahibi (A) A.Ş. 29.10.2021 tarihinde 30.000 TL ye (katma değer vergisinden müstesna olarak) yatırım teşvik belgesi kapsamında cam ürünleri imalatında kullanılan yeni bir makine satın almış olup, söz konusu makinenin faydalı ömrü 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki amortisman listesinde 5 yıl olarak belirlenmiştir.
Mükellefin 213 sayılı Kanunun Geçici 30’uncu maddesi ile getirilen uygulamadan faydalanmak istemesi durumunda söz konusu iktisadi kıymetin faydalı ömrü (5/2 =) 2,5 yıl olarak hesaplanacak, sürenin küsuratlı çıkması nedeniyle 2,5 sayısı bir üst tam sayıya tamamlanmak suretiyle faydalı ömür 3 yıl olarak belirlenecektir.
a) Mükellefin Normal Amortisman Usulünü Seçmesi:
Amortisman oranı: 1/3 = %33,33
Yıllık amortisman tutarı: 30.000 x %33,33 = 10.000
| Normal Amortisman Yöntemine Göre Yıllık Amortisman Tablosu | |||
| Yıllar | Amortismana Esas Değer (TL) | Amortisman Oranı (%) | İlgili Yılda Ayrılacak Amortisman Tutarı (TL) |
| 2021 | 30.000 | 33,33 | 10.000 |
| 2022 | 30.000 | 33,33 | 10.000 |
| 2023 | 30.000 | 33,33 | 10.000 |
b) Mükellefin Azalan Bakiyeler Usulünü Seçmesi:
Amortisman oranı: 1/3 = %33,33 x 2 = %66,66 (Azalan bakiyeler usulünde uygulanacak amortisman oranı 213 sayılı Kanunun mükerrer 315’inci maddesi uyarınca %50 oranını geçemeyeceği için amortisman oranının %50 olarak uygulanması gerekmektedir)
| Azalan Bakiyeler Yöntemine Göre Yıllık Amortisman Tablosu | |||
|
Yıllar |
Amortismana Esas Değer (TL) | Amortisman Oranı (%) | İlgili Yılda Ayrılacak Amortisman Tutarı (TL) |
| 2021 | 30.000 | 50 | 15.000 |
| 2022 | 15.000 | 50 | 7.500 |
| 2023 | 7.500 | 7.500 | |
* 26.10.2021-31.12.2023 tarihleri arasında alınacak makine ve teçhizatlara aynı şekilde amortisman ayrılabilecektir.
VII. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
Yukarıda yapılan açıklamalara göre, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, belirlenen şartlar dahilinde 26.10.2021 tarihinden 31.12.2023 tarihine kadar, alacakları makine ve teçhizatlarda, istenilmesi halinde makine ve teçhizatın satın alındığı yıldan itibaren başlanılmak üzere, Bakanlık tarafından ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınarak, avantajlı amortisman ayırmak suretiyle normal süresinden daha önce itfa etmeleri mümkün hale getirilmiştir.
Tercihe bağlı olarak seçilecek bu yöntemin, makine ve teçhizatın iktisap edildiği ilk yılda uygulanmaya başlanılarak, amortisman ayırma işlemi sonuçlanıncaya kadar değiştirilemeyecek olması ve başta bu yöntemi seçmeyenlerin sonraki yıllarda bu yönteme dönmelerinin mümkün olmadığı hususunun unutulmaması gerekmektedir.
KAYNAKÇA
– 213 sayılı Vergi Usul Kanunu,
– 7103 sayılı Kanun,
– 7338 sayılı Kanun,
– 2018/11674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
– 497 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği,
