Vergiye Uyumlu Mükellef Kimdir?
Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
E. Defterdar
m.ozdemir@vdd.com.tr
Yazar Hakkında
I- GİRİŞ:
Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesiyle; vergisini zamanında ödeyen ve belirtilen diğer şartları taşıyan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, 01.01.2018 tarihinden itibaren verilecek yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin % 5’ini, ödenmesi gereken vergiden indirme imkânı getirilmiştir.[1]
Madde de yazılı şartları taşımaları kaydıyla vergi indiriminden; Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefleri ile Kurumlar vergisi mükellefleri (Finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç), yararlanabilir.
Basit usule tabi mükelleflerin kazançları 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20/A maddesi mucibince 01.01.2021 tarihinden geçerli olmak üzere gelir vergisi istisnası kapsamında olduğundan %5’lik vergi indirimden yararlanması teknik olarak imkânsız hale gelmiştir.[2]
Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şartları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir. Şu kadar ki hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 01.01.2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 Türk lirasından fazla olamaz. (GVK Tebliği 313) [3]
7338 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla[4], 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde yer alan “Vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” müessesesi ile ilgili değişiklikler yapılmış olup, %5 vergi indiriminin tatbikinde mükellef lehine kolaylaştırıcı hükümler ihdas edilmiştir.
II- YÜZDE 5 VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI NELERDİR?
II.1. Vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş olması
İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.) [5]
7194 Sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrası vergi beyannameleri ibaresi aşağıdaki beyannameleri içermekte olup sınırlandırılmıştır. Misalen, veraset intikal vergisi veya damga vergisi beyannamelerinin süresinde verilmemesi ihlal olarak sayılmayacaktır.
» Yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri,
» Geçici vergi beyannameleri,
» Muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri,
Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannameleri.
Örnek: Ödevlinin, 2021 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinde indirim şartlarından yararlanabilmesi için son üç döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin kanuni süresi içinde verilmesi şartı yeterli olmayacaktır. Diğer bir ifade ile 2019, 2020 ve 2021 hesap dönemlerine ilişkin tüm vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş olması şartına bakılacaktır.
Örnek 1: 14.01.2019 tarihinde işe başlayan bir mükellefin, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde hüküm altına alınan “İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olma” şartı indirimden yararlanmaya engel teşkil eder mi?
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde düzenlenen “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” müessesesinden faydalanabilmek için indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması şartı bulunduğundan, söz konusu şart tamamlanmadan mükellefiyet başlangıç tarihi göz önünde bulundurulduğunda 2020 takvim yılında Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde yer alan vergi indiriminden faydalanılması mümkün bulunmamaktadır. (Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Özelgesi) [6]
II.2. İkmalen, re’sen veya idarece yapılmış tarhiyatlarda kesinleşme şartı getirilmiştir
Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinin (2) numaralı bendine göre[7] (1) numaralı bentte belirtilen süre içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, birinci fıkradaki indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.),
II.2.1. Kesinleşmiş tarhiyatlar
Mükelleflerin vergi indiriminden yararlanabilmeleri için, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyatın bulunmaması şartı kaldırılmış olup tarhiyatın kesinleşip kesinleşmediğine bakılacaktır.
Örnek: (A) Ltd. Şti., 2019, 2020 ve 2021 hesap dönemlerine ilişkin tüm vergi beyannamelerini kanuni süresi içerisinde vermiştir.
(A) Ltd. Şti. adına Ocak 2021 vergilendirme dönemi için katma değer vergisi yönünden vergi inceleme raporu düzenlenmiş ve 100.000.- TL re’sen KDV tarhiyatı yapılmıştır. Ancak, söz konusu tarhiyata karşı mükellef tarafından dava açılmıştır.
(A) Ltd. Şti. hakkında yapılan ve indirimin hesaplanacağı 2021 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken süreden önce kesinleşmiş mahkeme kararı bulunmadığından diğer şartların da sağlanması kaydıyla, anılan şirketin vergi indiriminden yararlanmasına engel teşkil etmeyecektir.
II.2.2. Kesinleşmiş tarhiyatın indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması
Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir. Şu kadar ki hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 01.01.2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 Türk lirasından fazla olamaz.[8]
2022 yılı vergilendirme dönemi için geçerli olmak koşuluyla, kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, birinci fıkradaki indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.
İndirim tutar sınırının tavanı olan tutarın %1’ini (2021 yılı için 1.500.000 TL * %1= 15.000 TL) kesinleşmiş tarhiyatı aşmaması durumda indirimden yararlanmaya engel teşkil etmeyecektir.
Örnek: Mükellef kurum hakkında 2022 yılında 300.000 TL’lik tarhiyat önerilmiş olup tarhiyat öncesi uzlaşma vaki olmuş olup KDV 250.000 TL’ye indirilmiştir.
2020 yılında 1.400.000 TL, 2021 yılında 1.500.000 TL tavan tutar belirlenmiş olup 2022 yılında tavan tutarın 1.750.000 TL olabileceği varsayımı altında * %1 = 17.500 TL indirim tutar sınırının %1’ini aşması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılır.
| Değişmeden Önceki Hali | 01.01.2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere Yeni hali |
| (1) numaralı bentte belirtilen süre içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.),
|
(1) numaralı bentte belirtilen süre içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, birinci fıkradaki indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.), |
II.3. Vadesi geçmiş borç bulunmamalı
Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinin (3) numaralı bendine göre, Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları ve fer’i alacaklar dâhil) 1.000 Türk Lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması gerekir.
Söz konusu 1.000.- TL’lik borcun hesabında Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergi asılları, vergi cezalarının (vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları) ve bunların fer’i alacaklarının toplamı dikkate alınacaktır. Söz konusu 1.000.- TL’lik borcun hangi döneme ait olduğunun önemi bulunmamaktadır.
Bu maddede geçen vergi beyannameleri ibaresi, yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerini; vergi ibaresi, anılan Bakanlığa bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade eder.
İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, (1) numaralı bent kapsamındaki vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması gerekir. Ödemenin, ilgili mevzuatı gereği istenilen bilgi ve belgelerin tam ve eksiksiz olarak ibraz edilmiş olması koşuluyla, vergi kanunları gereği doğan iade alacaklarından mahsuben yapılmış olması ve indirimden yararlanıldıktan sonra söz konusu iade alacağı tutarının mahsuben ödemesi talep edilen vergi borcu tutarının altına düşmesi hâlinde, eksik ödenmiş duruma gelen vergilerin mahsuben ödenmek istenilen tutarın %10’unu aşmaması kaydıyla, eksik ödenmiş vergiler dolayısıyla veya vergi kanunları gereğince, tecil edilerek belirlenen şartların gerçekleşmesine bağlı olarak terkin edilecek vergilerin, şartların sağlanamaması hâlinde kanunlarında belirlenen tecil süresinin sonunu takip eden on beşinci günün bitimine kadar ödenmesi şartıyla, bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.
Örnek: 26.02.2021 tarihi itibarıyla vadesi geçmiş ve 2022 hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken sürenin son günü itibarıyla ödenmemiş 5.000.- TL özel usulsüzlük cezası borcu bulunan (A) Ltd. Şti., 2022 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde vergi indiriminden yararlanamayacaktır.
II.4. Kaçakçılık fiillerinin işlendiğine yönelik tespit olmamalı
Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde sayılan fiillerin işlenmemiş olması gerekir.
Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında Vergi Usul Kanununun kaçakçılık suçlarını düzenleyen 359 uncu maddesinde sayılan fiilleri işlediği tespit edilen mükellefler vergi indiriminden yararlanamayacaklardır.
Örnek: Serbest meslek erbabı Bay (KOCAKAYA) 2019, 2020 ve 2021 takvim yıllarına ilişkin tüm vergi beyannamelerini kanuni süresinde vermiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerini de indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla ödemiştir.
2021 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesini verdiği tarih itibarıyla hakkında, 2017, 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde sayılan fiillerden herhangi birini işlediğine ilişkin bir tespit bulunmaması ve diğer şartları da sağlaması kaydıyla, mükellef takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesinde vergi indiriminden yararlanabilecektir.”
II.5. Vergiye uyumlu olmanın diğer şartları
» Bu madde kapsamında vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir.
» Birinci fıkrada yer alan tutar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır.
» Cumhurbaşkanı, birinci fıkrada yer alan oranı ve tutarı iki katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, kanuni oran ve tutarına getirmeye; Hazine ve Maliye Bakanlığı, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
» İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer diğer vergilerinden mahsup edilebilir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmez.
» Şu kadar ki hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 Türk lirasından fazla olamaz.
III. EL NETİCE
Vergiye uyumlu ve gönüllü mükellef olmanın şartları her zaman pek zor!
Sevdiriniz, nefret ettirmeyiniz. Kolaylaştırınız, Zorlaştırmayınız. Hz. Muhammed (S.A.V)
Dip Notlar:
[1] 6824 sayılı kanunun 4 üncü maddesiyle başlığıyla birlikte değişen mükerrer madde; Yürürlük: 01.01.2018
[2] Basit usulde tespit olunan kazançlarda gelir vergisi istisnası (7338 Sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle eklenen madde; Yürürlük:1.1.2021 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere 26.10.2021 )
[3] 310 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2020 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.400.000 TL, 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 TL )
[4] 26.10.2021 tarih ve 31640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[5] 7194 sayılı kanunun 18 inci maddesiyle değişen bent; Yürürlük: 1/1/2020 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 07.12.2019
[6] Gelir İdaresi Başkanlığı Edirne Vergi Dairesi Başkanlığının 09.12.2020 tarih ve 60938891-120.01.02.04[GVK: 3-1]-E.45079 sayılı özelgesi
[7] 7338 sayılı kanunun 10 uncu maddesiyle değişen bent; Yürürlük: 1/1/2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 26.10.2021
[8] 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 TL
