“İlgili kişinin ceza mahkûmiyeti bilgisinin avukat olan veri sorumlusu tarafından hukuka aykırı olarak elde edilmesi ve mahkeme dosyasına sunulması” hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 02/11/2021 tarihli ve 2021/1111 sayılı Karar Özeti
| Karar Tarihi | : | 02/11/2021 |
| Karar No | : | 2021/1111 |
| Konu Özeti | : | İlgili kişinin ceza mahkûmiyeti bilgisinin avukat olan veri sorumlusu tarafından hukuka aykırı olarak elde edilmesi ve mahkeme dosyasına sunulması |
İlgili kişinin şikâyetinde özetle;
- Veri sorumlusunun vekillik görevi üstlendiği işçilik alacakları davası kapsamında ilgili kişinin davalı tanığı olarak bilgi ve görgüsüne başvurulduğu,
- Daha sonra veri sorumlusunca mahkemeye sunulan beyan dilekçesinde ilgili kişi ile ilgili olarak “Ayrıca … tanık … hakkında daha önceden çok sayıda memur olmayan kişinin resmî belgede sahteciliği suçundan dolayı ceza davaları açılmıştır. Bu davalarda son olarak ….. Ceza Mahkemesinde …. dosyada almış olduğu mahkûmiyet hükmü kesinleşmiştir.” ifadelerine yer verilmek suretiyle ceza mahkûmiyeti bilgisinin paylaşıldığı ve mahkemeden ilgili kişinin tanıklığına itibar edilmemesinin talep edildiği,
- İlgili kişinin özel nitelikte kişisel verisi olan adli sicil kaydına ilişkin bilgilerin veri sorumlusu tarafından hukuka aykırı olarak ele geçirildiği ve ilgili kişinin onayı ve bilgisi olmadan mahkeme dosyasına sunulduğu,
- Veri sorumlusunca dosyaya sunulan ilgili kişiye ait adli sicil kaydı bilgilerinin dosyanın esasıyla ilgisinin bulunmadığı, bu bilgilerin dosyanın esası bakımından bir faydasının da bulunmadığı, zira ilgili kişinin dosyada sadece tanıklık yaptığı,
- Veri sorumluları tarafından kullanılan üçüncü kişilere ait kişisel verilerin amaçla bağlantılı ve ölçülü olması gerektiği, ancak ilgili kişiye ait özel nitelikli kişisel verilerin veri sorumlusunca kullanımının amaçla bağlantılı ve ölçülü olmadığı,
- İlgili kişinin yıllar önce yaşamış olduğu ve cezasını çekmiş olduğu bir dosyanın tekrar gün yüzüne çıkmasıyla birlikte işverenine ve çalışma arkadaşlarına karşı rencide olduğu, küçük düştüğü ve bu olay neticesinde büyük bir üzüntü duyduğu, dolayısıyla da manevi olarak büyük bir kayıp yaşadığı ve psikolojisi ile sağlığının da olay nedeniyle bozulduğu,
- Konu hakkında veri sorumlusuna iletilen başvuru dilekçesiyle 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununun (6698 sayılı Kanun) 11’inci ve 13’üncü maddeleri kapsamında bilgi talep edildiği, ancak veri sorumlusu tarafından bu başvuruya verilen cevapta başvuru dilekçesindeki hususlara ilişkin makul ve yeterli cevap verilmediği
hususları bildirilmiş olup; ilgili kişinin özel nitelikli kişisel verilerinin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi, bu verilerin ilgili kişinin onay ve rızası dışında beyan dilekçesinde mahkemeye sunulması suretiyle üçüncü kişilerle paylaşılması ve ilgili kişinin bu durumdan dolayı maddi ve manevi olarak yıpranması sebepleriyle veri sorumlusu hakkında 6698 sayılı Kanun uyarınca idari yaptırım uygulanması talep edilmiştir.
İlgili kişinin şikâyetine istinaden başlatılan inceleme çerçevesinde veri sorumlusundan savunması istenilmiş olup, verilen cevapta özetle;
- İlgili kişinin 6698 sayılı Kanun’a aykırılık iddialarının kabulünün mümkün olmadığı, zira ilgili kişinin mahkeme tarafından kendilerinin vekil olarak yer aldıkları bir duruşmada tanık olarak dinlendiği ve bu nedenle de T.C. kimlik numarası bilgilerinin duruşma tutanağında yer aldığı,
- Dosyada vekil olarak yer almaları nedeniyle ilgili kişinin T.C. kimlik numarasına erişimlerinin zaten mevcut olduğu, adli sicil verilerinin de avukatlar tarafından adliye kanalıyla kolayca erişilebilen veriler olduğu, işleri gereği bu bilgilere erişimlerinin olmasının hayatın olağan akışına uygun olduğu, kaldı ki ilgili kişinin vekil oldukları dosyada tanık sıfatıyla yer alarak dosyanın akıbetini etkileyecek bir konuma sahip olduğu ve bu kapsamda ilgili kişi hakkında araştırma yapmalarının hukuka aykırılık teşkil etmediği,
- Adli sicil verilerinin her avukat tarafından ilgili kişinin T.C. kimlik numarası aracılığıyla öğrenilebilecek bir husus olduğu,
- Şikâyete konu beyan dilekçelerinde ilgili kişinin bilgilerine yer vermelerinin yargılama gereği taraflarına verilen tanık beyanlarına karşı beyanda bulunma yasal haklarının kullanılmış olmasının bir sonucu olduğu,
- Dosya kapsamında tanık olarak dinlenmiş olan ilgili kişinin gerçeği yansıtmadığını düşündükleri beyanlarına itibar edilmemesi için taraflarınca kaleme alınan dilekçe ile iddialarının dayanağı olan bilgilerin mahkemece görülmesini sağlamayı amaçladıkları,
- İlgili kişinin şikâyetinde ilgili kişinin tanık olarak dinlenmesi nedeniyle adli sicil bilgilerinin dosyanın esasına bir etkisinin olmayacağı belirtilmiş olsa da bu beyanın yargılamada elzem değeri olan tanık delilinin önemini hiçe saymak olduğu, tanıklık sıfatının yargılamanın her kolunda önemli bir yere sahip olduğu ve dosyanın muhteviyatına göre yargılamanın yönünü belirlediği, bu nedenle yargılamada tanık beyanlarına itimat edilmesi hususunda tanığın doğru ifade verdiğinden emin olunması gerektiği ve tanıklık yapan kişinin adli geçmişinin de vereceği beyanlar kapsamında önem arz ettiği,
- 6698 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin (2) numaralı fıkrasında verilerin işlenmesindeki esaslara yer verildiği, vekil olarak görev yaptıkları dosyanın akıbeti hususunda mezkûr maddede geçtiği şekilde belirli, açık ve meşru olan amaçlarına uygun ve ölçülü olarak işleme faaliyetinde bulunulduğu, amaçlarının sadece mahkemenin tanık hakkında bilgilendirilmesi olduğu,
- İlgili kişinin adli sicil verilerinin taraflarınca hukuka aykırı şekilde elde edilmediği, aksine vekil olmaları dolayısıyla taraflarına açık olan bilgiler eşiğinde yine bir yargı organı vasıtasıyla elde edildiği, kaldı ki kişilerin adli sicil kayıtlarının UYAP vasıtasıyla hâkimler ve savcılar tarafından zaten ulaşılabilir veriler olduğu, dolayısıyla taraflarının mahkemeye bu bilgileri sunmasının 6698 sayılı Kanun’a aykırılık teşkil etmeyeceği,
- Avukatlığın hem bir kamu hizmeti hem de serbest meslek olduğu, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun (Avukatlık Kanunu) 2’nci maddesinde mesleğin amacının “Avukatlığın amacı; hukuki münasabetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır.” olarak açıklandığı, avukatların bu yolda görev yaparken çoğu kez belirsizliklerle karşılaştıkları ve bu belirsizlikleri kendi imkânlarıyla çözmek zorunda oldukları,
- Bu nedenle avukatların bir olayın aydınlatılması için çeşitli kurum ve kuruluşlardan zaman zaman bilgi almalarının gerektiği, kanun koyucunun da Avukatlık Kanunu’nun 2’nci maddesinde “Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır.” hükmüne yer verdiği ve bu hükmün avukatların mesleklerinin gereklerini yerine getirirken ihtiyaç duydukları bilgileri kendilerine sağlayabilecek kurumlara başvuru yapabilmelerine imkân sağladığı,
- Şikâyet konusu olayda adliye kanalıyla ilgili kişinin adli sicil verilerine ulaşmış ve sonrasında da bunu ilgili mahkemeye bildirmiş olmalarının vekillik görevleri gereği yargı organlarından yararlanmaktan başka bir şey olmadığı, hâl böyleyken avukat olarak mahkemeye sundukları verilerin 6698 sayılı Kanun’a aykırı olduğunu öne sürmenin hakkaniyete uygun olmayacağı, zira bahsi geçen olayda Avukatlık Kanunu’ndan kaynaklanan bir yetkinin kullanılmasının söz konusu olduğu,
- Meslekleri gereği kamu hizmeti yaptıkları da düşünülürse taraflarına kanunla sağlanan bir yetkinin kullanılması niteliğinde olan mevcut durumun ilgili kişi tarafından kötü niyetli olarak ve tamamıyla dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil edecek şekilde kullanılıyor olmasının hukuk düzeni içerisinde kabul edilebilir olmadığı,
- İlgili kişinin adli sicil kayıtlarının sadece beyan dilekçesi içerisinde mahkemeye sunulduğu, herhangi bir üçüncü kişiyle paylaşılmadığı, aynı zamanda ilgili kişiye ait başka herhangi bir kişisel veri veya bilginin de elde edilmemiş olduğu,
- Yukarıda yer alan tüm bilgiler ve kanun maddeleri doğrultusunda ilgili kişinin iddia ettiği üzere 6698 sayılı Kanun’a aykırı bir unsurun bulunmadığı
beyan edilmiştir.
Konuya ilişkin yürütülen inceleme neticesinde, Kişisel Verileri Koruma Kurulunun (Kurul) 02/11/2021 tarihli ve 2021/1111 sayılı kararı ile;
- 6698 sayılı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde kişisel verinin: “Kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi”, ilgili kişinin; “Kişisel verisi işlenen gerçek kişi”, kişisel verilerin işlenmesinin; “Kişisel verilerin tamamen veya kısmen otomatik olan ya da herhangi bir veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yollarla elde edilmesi, kaydedilmesi, depolanması, muhafaza edilmesi, değiştirilmesi, yeniden düzenlenmesi, açıklanması, aktarılması, devralınması, elde edilebilir hale getirilmesi, sınıflandırılması ya da kullanılmasının engellenmesi gibi veriler üzerinde gerçekleştirilen her türlü işlem”, veri sorumlusunun; “Kişisel verilerin işleme amaçlarını ve vasıtalarını belirleyen, veri kayıt sisteminin kurulmasından ve yönetilmesinden sorumlu olan gerçek veya tüzel kişi” olarak tanımlandığı,
- Öte yandan, 6698 sayılı Kanun’un “Kişisel Verilerin İşlenme Şartları” başlıklı 5’inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında kişisel verilerin ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenemeyeceği, (2) numaralı fıkrasında ise kanunlarda açıkça öngörülmesi, fiili imkansızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması, bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması, veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması, ilgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması, bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması ve ilgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması şartlarından birinin varlığı halinde, ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın kişisel verilerinin işlenmesinin mümkün olduğunun hükme bağlandığı,
- 6698 sayılı Kanun’un özel nitelikli kişisel verilerin işlenme şartlarının düzenlendiği 6’ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasında özel nitelikli kişisel verilerin tanımlandığı, (2) numaralı fıkrasında özel nitelikli kişisel verilerin ilgilinin açık rızası olmaksızın işlenmesinin yasak olduğunun hüküm altına alındığı, (3) numaralı fıkrasında özel nitelikli kişisel verilerin ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenebileceği durumların sayıldığı, (4) numaralı fıkrasında ise özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesinde Kurul tarafından belirlenen yeterli önlemlerin ayrıca alınmasının şart olduğunun ifade edildiği,
- Ayrıca, 6698 sayılı Kanun’un kişisel verilerin işlenmesine ilişkin “Genel ilkeler”i düzenleyen 4’üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasında “Kişisel veriler, ancak bu Kanunda ve diğer kanunlarda öngörülen usul ve esaslara uygun olarak işlenebilir.” hükmü yer almakta olup, bahsi geçen maddenin (2) numaralı fıkrasında ise kişisel verilerin işlenmesinde uyulması zorunlu olan ilkelerin “Hukuka ve dürüstlük kurallarına uygun olma”, “Doğru ve gerektiğinde güncel olma”, “Belirli, açık ve meşru amaçlar için işlenme”, “İşlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olma” ve “İlgili mevzuatta öngörülen veya işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilme” olarak sayıldığı,
- 6698 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri dikkate alındığında; ilgili kişinin adli sicil kaydı bilgilerinin veri sorumlusu tarafından tamamen veya kısmen otomatik olan ya da herhangi bir veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yollarla elde edilmesi, depolanması, kullanılması, aktarılması vb. fiillere konu edilmesinin “özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesi faaliyeti” olarak niteleneceği ve bu tarz faaliyetlerin hem 6698 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesindeki hukuki sebeplerden birine dayanılarak ve Kurul tarafından belirlenen yeterli önlemler alınarak hem de 6698 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesindeki genel ilkelere uygun olarak yürütülmesi gerektiği konusunda herhangi bir şüphenin bulunmadığı,
- Bu kapsamda, somut olayda ilgili kişinin adli sicil kaydı bilgilerinin veri sorumlusunca elde edilmesinin 6698 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesindeki hukuki sebeplerden birine dayanıp dayanmadığının öncelikle ele alınması gerektiği, zira ilgili kişinin adli sicil kaydı verilerinin veri sorumlusunca 6698 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesindeki hukuki sebeplerden birine dayanılmadan elde edilmiş (ve sonrasında da kullanılmış/verilmiş) olması durumunda söz konusu fiillerin hukuka aykırı nitelikte birer veri işleme faaliyeti teşkil edeceği,
- Dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden; ilgili kişinin adli sicil verilerinin işlenebilmesi için veri sorumlusuna vermiş olduğu bir açık rızanın bulunmadığının görüldüğü, veri sorumlusunun “ilgili kişinin adli sicil kaydı bilgilerinin Avukatlık Kanunu’na uygun olarak adliyeden temin edildiği, taraflarınca yapılan iş ve işlemlerde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı” yönündeki savunmasından ise ilgili kişi hakkında yürütülen kişisel veri işleme faaliyetinde 6698 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinin (3) numaralı fıkrasında düzenlenen “Birinci fıkrada sayılan sağlık ve cinsel hayat dışındaki kişisel veriler, kanunlarda öngörülen hallerde ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir.” düzenlemesine dayanıldığının anlaşıldığı, bu yüzden de veri sorumlusunun savunmasında zikrettiği Avukatlık Kanunu’nun 2’nci maddesi hükmünün 6698 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinin (3) numaralı fıkrasında geçen “kanunlarda öngörülen haller”in kapsamına girip girmediğinin açıklığa kavuşturulması gerektiği,
- Avukatlık Kanunu’nun 2’nci maddesinde “Avukatlığın amacı; hukuki münasabetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır. (…) Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır. Kanunlarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bu belgelerden örnek alınması vekaletname ibrazına bağlıdır. (…)” ifadelerinin yer aldığı,
- 5352 sayılı Adlî Sicil Kanunu’nun (“Adlî Sicil Kanunu”) “Adlî sicil bilgileri verilebilecek olanlar” başlıklı 7’nci maddesinde ise “(1) Adlî sicil bilgileri, kullanılış amacı belirtilmek suretiyle; a) İlgili kişiye veya vekaletnamede açıkça belirtilmek koşuluyla vekiline, b) Kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, verilebilir. (2) Yabancı devletler tarafından istenilen adlî sicil bilgileri mütekabiliyet esasına göre verilir.” düzenlemesinin mevcut olduğu, ayrıca Adlî Sicil Kanunu’nun 15’inci maddesine dayanılarak çıkarılan Adlî Sicil Yönetmeliği’nin “Adlî sicil bilgileri verilebilecek olanlar” başlıklı 9’uncu maddesinde de “Adlî sicil bilgileri, kullanılış amacı ve verileceği merci belirtilmek suretiyle; ilgili kişiye veya vekaletnamede açıkça belirtilmek koşuluyla vekiline, kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına verilebilir. Taleplerin yazılı olarak yapılması sırasında, adlî sicil bilgisinin niçin istendiğinin belirtilmesi ve nüfus kimlik bilgilerini içeren belgenin dilekçeye eklenmesi; kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarınca da kimlik bilgilerinin tereddüde yer vermeyecek şekilde bildirilmesi zorunludur. (…)” denildiği,
- Mezkûr mevzuat hükümlerinin lafızlarına istinaden, Avukatlık Kanunu’nun 2’nci maddesinde yer alan düzenlemenin Adlî Sicil Kanunu’nun 7’nci maddesinde mevcut olan “özel hüküm” karşısında bir “genel hüküm” niteliği taşıdığının açık olduğu ve avukatlara ilgili kişilerin adli sicil kaydı bilgilerine resen erişim yetkisi vermediği, dolayısıyla ilgili kişiye ait adli sicil bilgilerinin veri sorumlusu tarafından hukuka aykırı olarak elde edildiği, bu sebeple de veri sorumlusu tarafından ilgili kişi hakkında yürütülen kişisel veri işleme faaliyetinin hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşıldığı,
- İlgili kişinin -veri sorumlusu tarafından yürütülmüş olan kişisel veri işleme faaliyetlerine konu olan- özel nitelikli kişisel veri niteliğindeki adli sicil bilgilerinin en başta hukuka aykırı olarak elde edilmiş olmasının veri sorumlusunun tüm kişisel veri işleme faaliyetlerini başlangıçtan itibaren hukuka aykırı hale getirdiği, zira hukuka uygun olmayan bir şeyin üzerine meşru bir şeyin bina edilemeyeceği konusunda herhangi bir şüphenin bulunmadığı
değerlendirmelerinden hareketle;
- Mevcut tüm bilgi ve belgeler itibarıyla; ilgili kişinin adli sicil bilgisi kişisel verisinin işlenmesi faaliyetinde veri sorumlusu tarafından 6698 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinde düzenlenen hukuki sebeplerden herhangi birine dayanılmadığı, bu hususun ise veri güvenliğine ilişkin yükümlülüklerin düzenlendiği 6698 sayılı Kanun’un 12’nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendinde yer alan “Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesini önlemek amacıyla uygun güvenlik düzeyini temin etmeye yönelik gerekli her türlü teknik ve idari tedbirleri almak zorundadır.” hükmüne aykırılık teşkil ettiği dikkate alındığında 6698 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendine istinaden veri sorumlusu hakkında 75.000 TL idari para cezası uygulanmasına,
- Veri sorumlusu tarafından ilgili kişi hakkında başlangıçtan itibaren hukuka aykırı nitelikte kişisel veri işleme faaliyetinde bulunulduğu kanaatine ulaşıldığından, ilgili kişinin veri sorumlusu nezdinde tutulan ve hukuka aykırı işleme amacıyla bağlantılı kişisel verilerinin 6698 sayılı Kanun’un 7’nci maddesi ile Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik uyarınca imha edilmesi ve sonucundan Kurula bilgi verilmesi hususunda veri sorumlusunun talimatlandırılmasına,
- Söz konusu verinin paylaşılmasının 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümleri kapsamında suç unsuru barındırabileceği dikkate alındığında, bu hususta işlem tesis edilmesini teminen Cumhuriyet Başsavcılığına başvurulabileceği hususunda ilgili kişiye bilgi verilmesine
karar verilmiştir.
Kaynak: TÜİK