Avukatların icra takip dosyalarındaki kişisel verilere vekâletname olmaksızın hukuka aykırı olarak erişim sağladığına ve Adalet Bakanlığı tarafından icra tevzi bürolarında görevli personel eliyle alacaklı vekili avukatlara borçluların alacaklı olduğu icra takip dosyalarında bulunan kişisel verilerin hukuka aykırı olarak aktarılmasına ilişkin ihbarlar hakkında” Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 20/05/2021 tarihli ve 2021/511-512-513 sayılı Karar Özeti
| Karar Tarihi | : | 20/05/2021 |
| Karar No | : | 2021/511-512-513 |
| Konu Özeti | : | Avukatların icra takip dosyalarındaki kişisel verilere vekâletname olmaksızın hukuka aykırı olarak erişim sağlaması ve Adalet Bakanlığı tarafından icra tevzi bürolarında görevli personel eliyle alacaklı vekili avukatlara borçluların alacaklı olduğu icra takip dosyalarında bulunan kişisel verilerin hukuka aykırı olarak aktarılması. |
Adalet Bakanlığı ve bir avukat hakkında Kuruma intikal ettirilen ihbarlarda özetle; alacaklı vekili avukatların, icra tevzi bürolarına başvuruda bulunup borçluların alacaklı olduğu icra takip dosyalarının bilgilerini haksız bir şekilde elde ettiği, ayrıca avukatların bu sayede, icra dairesinde diledikleri dosyaları da inceleyebildiği, her ne kadar avukatın dosyanın bir örneğini alması vekâlet sunmasına bağlı olsa da kişisel verilere yetkisiz kişilerin erişiminin engellenmesinin veri sorumlularına verilen görevlerden biri olduğu ve avukatlar ya da görevlendirdikleri kişiler tarafından, icra tevzi bürosu yetkilileri ve memurları aracılığıyla; borçluların alacaklı olduğu icra takip dosyalarında bulunan kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi ile avukatların icra dairelerindeki diledikleri dosyaları vekâletname olmaksızın incelemelerinin 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununa aykırılık teşkil ettiği belirtilerek; bu kapsamda icra tevzi bürosu çalışanları tarafından yapılan aktarımların ve avukatlar tarafından vekâletname olmaksızın icra takip dosyalarındaki kişisel verilere erişimin 6698 sayılı Kanuna aykırı olduğunun tespit edilmesi, bu durumun düzeltilmesi için Adalet Bakanlığı nezdinde ivedilikle girişimlerde bulunulması ve gerekli idari yaptırımların uygulanması talep edilmiştir. Yapılan ihbarlara binaen Kişisel Verileri Koruma Kurulu tarafından resen inceleme başlatılmasına karar verilmiştir.
Başlatılan inceleme çerçevesinde veri sorumlusu Adalet Bakanlığından konuya ilişkin bilgi ve belge talep edilmiş olup, alınan cevabi yazıda özetle;
- İlgili mevzuat ve içtihat çerçevesinde, alacağını tahsil etmek isteyen alacaklı veya vekilinin takibin kesinleşmesini müteakip borçlunun alacaklı olduğu dosyalar da dâhil olmak üzere borçlunun her türlü mal varlığını, hak ve alacağını sorgulama hakkının 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunundan kaynaklandığının anlaşıldığı;
- Ayrıca avukatın veya stajyerlerinin dava takip dosyalarını vekâletname olmaksızın inceleme isteğinin ilgililerce yerine getirilmesinin 1136 sayılı Avukatlık Kanununda düzenlendiği; bu kapsamda avukatların ve stajyerlerinin alacağın tahsilini teminen borçlunun alacaklı olduğu dosyaları sorgulama ve kendilerine tanınan dosya inceleme hakkını icra dairelerinde tespit amacıyla bu işle görevlendirilen icra tevzi büroları vasıtası ile yapmasının uygun olacağının, icra dairesinde görevli personelin de vekâletname ibraz etmeksizin dosya incelemek isteyen avukat ve stajyerlerine bu isteklerini yerine getirmelerinin fotokopi ve benzeri yollarla örnek almamaları kaydı ile zorunlu olduğunun değerlendirildiği;
- Bu itibarla avukat veya stajyerlerinin müvekkillerinin alacağına kavuşmasını sağlamak için borçluların alacaklı olduğu dosyaları tespit etmesi ve tespit ettiği dosyaları incelemesi hususunun kanunlarda açıkça öngörülmesi ve yukarıda izah edilen nedenlerle 6698 sayılı Kanuna aykırılık kapsamında bulunmayacağının değerlendirildiği
ifade edilmiştir.
Yine, başlatılan inceleme çerçevesinde veri sorumlusu avukattan savunması istenilmiş olup, alınan cevabi yazıda özetle; Avukatlık Kanununun 46 ncı maddesinin 2 inci fıkrasında yer alan “Avukat veya stajyer, vekaletname olmaksızın dava ve takip dosyalarını inceleyebilir. Bu inceleme isteğinin ilgililerce yerine getirilmesi zorunludur.” hükmü sınırları kapsamında borçlunun alacaklı olduğu dosyaların tespit edildiği, bu dosyalara borçlunun alacaklı olduğu icra dosyalarından talepte bulunmak ve ilgili icra müdüründen karar aldırmak suretiyle haciz işlemi yapıldığı; bunun göreviyle ilgili bir iş olduğu; bu işlemlerin yapılmaması halinde işini gereği gibi yapmadığı için müvekkiline karşı sorumluluğun dahi gündeme geleceği ve bu kapsamda tüm işlemlerin yasalar çerçevesinde yürütüldüğü ifade edilmiştir.
İhbar başvuruları ile veri sorumlularından alınan bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmesi neticesinde Kurulun 20/05/2021 tarihli ve 2021/511-512-513 sayılı Kararları ile
- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun “Taşınır ve taşınmaz malların haczi” başlıklı 85 inci maddesinin birinci fıkrasının “Borçlunun kendi yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır mallariyle taşınmazlarından ve alacak ve haklarından alacaklının ana, faiz ve masraflar da dahil olmak üzere bütün alacaklarına yetecek miktarı haczolunur. ” hükmünü amir olduğu; hükümde haciz yoluyla takip kapsamında borçlunun taşınır ve taşınmaz malları ile alacak ve haklarına haciz konulabileceğinin öngörüldüğü ve bu kapsamda, borçlunun alacaklı olduğu icra dosyalarına konu alacaklara da haciz konulmasının mümkün olduğu;
- Diğer taraftan, 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 46 ncı maddesinin,
“İşlerin stajiyer veya sekreterle takibi, dava dosyalarının incelenmesi ve dosyadan örnek alma:
Madde 46 – (Değişik : 2/5/2001 – 4667/32 md.)
Avukat, işlerini kendi sorumluluğu altındaki stajyeri veya yanında çalışan sekreteri eliyle de takip ettirebilir, fotokopi veya benzeri yollarla örnek aldırabilir. Avukatın onanmasını istemediği örnekler harca tabi değildir.
Avukat veya stajyer, vekaletname olmaksızın dava ve takip dosyalarını inceleyebilir. Bu inceleme isteğinin ilgililerce yerine getirilmesi zorunludur. Vekaletname ibraz etmeyen avukata dosyadaki kağıt veya belgelerin örneği veya fotokopisi verilmez.” hükmünü,
2 nci maddesinin üçüncü fıkrasının ise,
“Avukatlığın amacı:
Madde 2 – (Değişik birinci fıkra : 2/5/2001 – 4667/2 md.) …
(Değişik üçüncü fıkra: 2/5/2001 – 4667/2 md.) Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır. Kanunlarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu kurumlar avukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bu belgelerden örnek alınması vekaletname ibrazına bağlıdır. Derdest davalarda müzekkereler duruşma günü beklenmeksizin mahkemeden alınabilir.” hükmünü amir olduğu;
- Anılan hükümlerden avukatların vekâletname sunmasına gerek olmaksızın icra takip dosyalarını inceleyebileceğinin ve ilgili makamların da avukatlara bu konuda gerekli imkanları sağlamakla yükümlü kılındığının anlaşıldığı;
- Bununla birlikte, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 8/a maddesinin altıncı fıkrası ile 22.07.2020 tarihli ve 7251 sayılı Kanunla değişik 78 nci maddesinin birinci fıkrasının;
“Elektronik işlemler:
Madde 8/a – (Ek: 2/7/2012-6352/3 md.)
…
(Ek fıkra:6/12/2018-7155/10 md.) Alacaklı, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi üzerinden bu sisteme entegre bilişim sistemleri vasıtasıyla dosya safahat bilgileri ile borçlunun mal, hak veya alacağını elli kuruş karşılığında sorgulayabilir. Bu miktar her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılır. Adalet Bakanlığı yeniden değerleme oranında artırılan ücreti beş katına kadar artırmaya ve azaltmaya ayrıca gün ve dosya esaslı olmak üzere belirli sayıdaki sorgulamayı ücretten istisna tutmaya yetkilidir. Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden bu ücret alınmayacağı gibi alacaklının bir gün içinde aynı dosya üzerinden beş kez yapacağı sorgudan da ücret alınmaz. Bu kapsamda alınacak ücret Adalet Bakanlığının belirleyeceği usule göre tahsil edilir ve takip gideri olarak borçluya yüklenemez.
…
II. HACİZ
Haciz:
1 – Talep Müddeti
Madde 78 – (Değişik: 3/7/1940-3890/1 md.)
(Değişik birinci fıkra:22/7/2020-7251/49 md.) Ödeme emrindeki müddet geçtikten ve borçlu itiraz etmiş ise itirazı kaldırıldıktan sonra mal beyanını beklemeksizin alacaklı, haciz konmasını isteyebilir. Ancak, alacaklı dilerse haciz talebinde bulunmaksızın Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi üzerinden, bu sisteme entegre bilişim sistemleri vasıtasıyla borçlunun mal, hak veya alacağını sorgulayabilir. Sorgulama sonunda Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi, varsa borçlunun mal, hak veya alacağının mahiyeti ve detayı hakkında bilgi verir ve bu durumda sistem üzerinden de haciz talep edilebilir. Bu takdirde icra dairesi, tespit edilen mal, hak veya alacağı elektronik ortamda haczeder. Sorgulama sonunda edinilen bilgiler hukuka aykırı olarak paylaşılamaz. Sorgulama ve haciz işlemlerinin yürütülebilmesi için kamu kurum veya kuruluşları ile 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi ile kendi sistemleri arasında entegrasyonu sağlar. Sorgulamanın tür, kapsam ve sınırı ile diğer hususlar Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.””
şeklinde olduğu;
- Söz konusu hükümler uyarınca alacaklı vekili avukatların, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi üzerinden borçlunun alacaklı olduğu icra dosyaları dahil olmak üzere mal, hak veya alacağı hakkında sorgulama yapabileceği;
değerlendirmelerinden hareketle;
- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 85 inci maddesi çerçevesinde borçlunun kendi veya üçüncü kişi nezdindeki alacaklarına haciz konulabileceği, 2004 sayılı Kanunun 8/a ve 78 nci maddeleri uyarınca Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi vasıtasıyla alacaklı tarafından borçluların mal, hak veya alacaklarının sorgulanabileceği, avukatların müvekkillerinin alacağını tahsil etmek amacıyla 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 46 ncı maddesi uyarınca dava ve icra takibi dosyalarını vekâletname sunmaksızın inceleyebileceği ve bu kapsamda 6698 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde düzenlenmiş işlemenin “kanunlarda açıkça öngörülmesi” şartına dayanılarak alacaklı vekili avukatlar tarafından borçlunun alacaklı olduğu icra dosyalarına ilişkin olarak kişisel veri işleme faaliyeti yürütebileceğinden avukatların vekâletname olmaksızın icra takip dosyalarındaki kişisel verilere hukuka aykırı olarak erişim sağladığı iddiası bakımından 6698 sayılı Kanun kapsamında yapılacak bir işlem bulunmadığına,
- 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 2 nci maddesinde ilgili makamların avukatların görevlerini yapmak üzere ihtiyaç duyduğu bilgi ve belgeleri avukatların incelemesine sunmakla yükümlü olduğunun düzenleme altına alındığı ve bu kapsamda 6698 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenmiş “Kişisel verilerin aktarılmasına ilişkin diğer kanunlarda yer alan hükümler saklıdır.” düzenlemesi uyarınca Adalet Bakanlığı tarafından icra tevzi bürosunda görevli personel eliyle borçlunun alacaklı olduğu icra dosyaları hakkında bilgi ve belge sağlama amacıyla avukatlara görevlerini yerine getirebilmeleri için kişisel veri aktarımı yapılabileceğinden Adalet Bakanlığı tarafından alacaklı vekili avukatlara borçluların alacaklı olduğu icra takip dosyalarında bulunan kişisel verilerin hukuka aykırı olarak aktarılması iddiası bakımından 6698 sayılı Kanun kapsamında yapılacak bir işlem bulunmadığına
karar verilmiştir.