Matrah/Vergi Artırımında Bilinmesi Gerekenler
Emrah AYGÜL
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
emrah.aygul@erisymm.com
Matrah/Vergi Artırımına Karar Verilirken Bilinmesi Gereken Birkaç Husus!
Bilindiği üzere 7326 Sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” 9 Haziran 2021 tarihli ve 31506 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Kanunda düzenlenen matrah/vergi artırımına ilişkin bilinmesi gereken kimi önemli konulara aşağıda yer verilmiştir.
a. Ödemenizi Süresinde Yapmazsanız Matrah/Vergi Artırımı Fayda Yerine Zarar Getirebilir
Bilindiği üzere 6736 sayılı ve öncesindeki matrah ve vergi artırımını içeren yasalarda, matrah ve vergi artırımında bulunanların taksitlerini süresinde ödememesi, artırım hükümlerinin ihlali anlamına gelmemekteydi. Ancak 6736 sayılı kanundan sonra matrah ve vergi artırımını tekrar uygulamaya sokan 7143 sayılı Kanun ve yazımıza konu 7326 sayılı Kanun bu konuda aynı esnekliği göstermiyor. Şöyle ki matrah ve vergi artırımına ilişkin ortak hükümlerin düzenlendiği 7326 sayılı Kanunun 5. maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan düzenleme uyarınca matrah ve vergi artırımında bulunanların bu vergileri, Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödememeleri halinde artırım hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilecektir. Ancak tahakkuk eden vergiyi gecikme zammı ile her hâlükârda ödeyeceklerdir.
7326 Sayılı Kanun Madde 5-:
“…
(4) Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarına göre;
a) Matrah ve vergi artırımının 31/8/2021tarihine kadar (bu tarih dâhil) bu maddede öngörülen şekilde yapılması, hesaplanan veya artırılan gelir, kurumlar ve katma değer vergilerinin, peşin veya ilk taksiti bu Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sürede başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami altı eşit taksitte bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şarttır. Bu vergilerin bu Kanunda belirtilen şekilde ödenmemesi hâlinde, ödenmeyen vergi tutarları ilk taksit ödeme süresinin son günü vade kabul edilerek 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsil edilir, ancak bu madde hükmünden yararlanılamaz.
…”
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu noktada bir hususun hatırlatılmasında fayda var. Anayasa Mahkemesi 22/10/2020 tarihinde E.2019/100 numaralı dosyada, aynı düzenlemeleri içeren 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 5. maddesinin (4) numaralı fıkrasının (a) bendinin ikinci cümlesinde yer alan “…ancak bu madde hükmünden yararlanılamaz.” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın reddine karar vermiştir. Ancak kararda matrah ve vergi artırımından yararlanma koşullarına uymayan mükellef hakkında yapılacak vergi incelemesi sonucunda vergi tarhiyatı yapılması durumunda, matrah ve vergi artırımı üzerine tahakkuk eden vergilerin dikkate alınmasına engel olacak bir düzenlemeye yer verilmediğinin de altı çizilmiştir.
[/vc_message][vc_column_text]
Matrah ve vergi artırımına ilişkin vergilerin süresinde ödenmemesi halinde hak kaybının yanında bir de 7326 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin ondördüncü fıkrasında “… bu Kanun kapsamındaki alacaklarla ilgili olarak mevzuatlarında yer alan özel hükümler saklı kalmak kaydıyla taksit ödeme süresince zamanaşımı süreleri işlemez.” hükmü uyarınca mükellefin ilgili artırım yılına ilişkin zaman aşımı süresi uzayacaktır.
“Örneğin, 2016 yılına ilişkin olarak kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunan ve altı eşit taksitte ödeme seçeneğini tercih eden mükellef, Eylül/2021 taksitini ödemiş olmakla birlikte ikinci taksit olan Kasım/2021 taksitini süresinde ödemediğinden Kanun hükümlerinden yararlanma hakkını kaybetmiştir. Bu durumda mükellefin matrah artırımı şartlarını ödeme yönünden ihlal ettiği tarihe kadar olan süre tarh zamanaşımının hesabında işlemeyen süre olarak dikkate alınacaktır. Dolayısıyla işlemeyen süre 1 Eylül 2021 ila 1 Aralık 2021 tarihleri arasında geçen 91 gün olup 2016 yılıyla ilgili yapılacak tarhiyatlarda zamanaşımı süresi 1 Nisan 2022 tarihine kadar uzamış olacaktır.”
Yukarıdaki hususlar dikkate alındığında matrah ve vergi artırımına başvuracak mükelleflerin ödeme konusuna çok dikkat etmeleri gereği öne çıkmaktadır.
b. Matrah/Vergi Artırımı Sonucu Doğan Vergi İmkân Var ise Peşin Ödenmelidir
- Ödemenin süresinde yapılmamasının yol açacağı hak kayıpları,
- Taksitli (ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksit) ödeme seçeneğinin tercih edilmesi durumunda ödenecek tutara , (1.09) katsayısının uygulanması,
- Vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi hâlinde, bu vergilerden %10 indirim yapılması ve bu vergilere katsayı uygulanmaması,
Dikkate alındığında, imkânı olan mükelleflerin peşin ödeme yapması tavsiye edilir.
c. Yasanın Diğer Kimi imkanlarından Faydalanılması Matrah/Vergi Artırımını Gerektirebilir
7326 sayılı Kanun ile bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2020 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 31 Ağustos 2021 tarihine (bu tarih dâhil) kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı verilmiştir.
Yine Kanun ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirme imkânı sağlanmıştır.
Bu imkanlardan faydalanılması geçmiş yıllardaki riskleri sıfırlamamakta, yalnızca güncel ve geleceğe yönelik kayıtları düzeltmektedir. Örneğin emtia farkı, geçmişte emtianın fazladan gider yazılmasından kaynaklanmış ise ve bu geçmiş dönem için matrah artırımı yapılmamış ise geçmişe ilişkin vergisel risk devam eder. Yine önceki yıllarda transfer fiyatlandırması yolu ile örtülü kazanç dağıtımı düzenlemelerine göre yasal yükümlülükleri yerine getirilmemiş ve bu kanun kapsamında silinen alacaklara ilişkin vergisel riskler, riskin ait olduğu yıl için matrah/vergi artırımı yapılmazsa devam eder. Dolayısıyla bu gibi imkanlardan faydalanan işletmelerin ayrıca matrah/vergi artırım gerekliliklerini değerlendirmeleri önem arz etmektedir.
d. Matrah/Vergi Artırımı Hapis Cezasından Korumaz- Diğer Bir Deyişle Kaçakçılık Fiilleri Tespit Edilerek Adli Cezalar Söz Konusu Olabilecektir
Bilindiği üzere Vergi Usul Kanunun 367. maddesi uyarınca 359 uncu maddede yazılı suçların (kaçakçılık suçlarının) işlendiğine sair suretlerle ıttıla hasıl eden Cumhuriyet başsavcılığı hemen ilgili vergi dairesini haberdar ederek inceleme yapılmasını talep eder.
7326 sayılı Kanun kapsamında matrah artırımı hükümlerinden yararlananlar hakkında Vergi Usul Kanununun 367 nci maddesi kapsamında inceleme yapılabilecektir. Buna göre, matrah ve vergi artırımından yararlanılması, matrah ve vergi artırımında bulunulan dönemler de dâhil olmak üzere, Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde yer alan kaçakçılık fiillerinin işlenip işlenmediğinin tespiti yönünden inceleme yapılmasına engel teşkil etmeyecektir. Yürütülen bu incelemeler sırasında söz konusu fiillerin işlendiğinin tespit edilmesi durumunda, aynı Kanunun 367 nci maddesi kapsamında cumhuriyet başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir.
Dolayısıyla matrah ve vergi artırımı Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde yer alan kaçakçılık fiillerinin işlenip işlenmediğinin tespiti yönünden inceleme yapılmasına engel teşkil etmeyecektir.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
Bu noktada şu hususu belirtmekte fayda var. Kamuoyunda 4. Yargı Paketi olarak bilinen ve bu hafta TBMM’de görüşülmesi beklenen pakette, vergideki etkin pişmanlık düzenlemesi de ele alınacak. Matrah ve vergi artırımının olası değişikliklerle beraber etkin pişmanlık kapsamına ve cezanın belirlenmesine muhtemel etkisi ilerleyen zamanda belirgin hale gelecektir.
[/vc_message][vc_column_text]
e. Tasfiye Halinde Olan Şirketlerin Matrah/Vergi Artırımı Tasfiye İncelemesine Engel Değil
Kurumlar Vergisi Kanununun 17/8. maddesi uyarınca tasfiye beyannamesinin verilmesiyle birlikte tasfiye memurları, işlemlerinin vergi kanunları yönünden incelenmesini bir dilekçe ile isterler. Dilekçenin verilmesinden itibaren en geç üç ay içinde vergi incelemelerine başlanarak aralıksız devam edilir.
Tasfiye hâlinde bulunan kurumların tasfiye dönemlerine ilişkin yıllar için matrah artırımında bulunmaları, tasfiye bitiş beyannamesinin verilmesi üzerine 5520 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin sekizinci fıkrası hükmüne göre yapılacak olan incelemelere engel teşkil etmemektedir. Ancak, matrah artırımı sonucu ödenen vergiler, tasfiye kârı üzerinden hesaplanan vergilerden mahsup edilebilecektir.
f. KDV Vergi Artırımı Devreden KDV Yönünden Vergi İncelemesini Önlememektedir
Artırımda bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırımda bulunulan dönemler için “Sonraki Dönemlere Devreden KDV” yönünden vergi incelemesi yapılabilecektir. Ancak sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden yapılan incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat önerilemez.
g. KDV Vergi Artırımı İade ve Terkin İşlemleri Yönünden Vergi İncelemesini Önlememektedir
Artırımda bulunulan dönemler için iade hakkı doğuran işlemlerden ya da ihraç kaydıyla teslimlerden doğan iade ve terkin taleplerine ilişkin olarak (iade ve terkinin doğruluğunu teminen doğrudan veya dolaylı olarak mal ve hizmet temin edilen mükellefler nezdinde karşıt incelemeler dâhil) vergi incelemesi yapılabilecektir. İnceleme sonunda artırımda bulunulan dönemler için terkin ve iade işlemleri ile sınırlı olmak üzere tarhiyat yapılabilecektir.
h. KDV Vergi Artırımı Sorumlu Sıfatıyla Beyan Edilen/Edilmesi Gereken KDV’lerin İncelenmesine Engel Değildir
2 No.lu KDV beyannameleri için 7326 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü fıkrası hükmünden yararlanılması mümkün değildir.
i. Kurumlar Vergisi Matrah Artımı Kar Dağıtımı Stopajı Açısından Vergi İncelemelerini Engellemez
Önceki vergi affı yasalarında olduğu gibi 7326 Sayılı Kanuna göre de kurumlar vergisi matrah artırımı mükelleflerin kar dağıtım stopajı yönünden incelenmesine engel teşkil etmeyecektir. Örneğin hem kurumlar vergisi matrah artırımı hem de KDV vergi artırımı yapmış bir şirket, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı ya da kayıt dışı kalan bir hasılat dolayısıyla cezalı kar dağıtım stopajı tarhiyatına muhatap kalabilecektir.