Vergi Davasından Vazgeçmek Ne Kadar Avantajlı?
Mehmet Göktuğ KÖKBULUT
Avukat
goktugkokbulut@gmail.com
Resmî gazetede yayımlanan 7326 sayılı Kanunun getirdiği önemli düzenlemelerden biri de yargı aşamasında ve kesinleşmemiş bulunan tarhiyatlara ilişkin. Geçmiş dönemlerde de getirilen bu tür düzenleler ile vergi daireleri ve mükellefler arasında devam eden birçok ihtilaf sona ermektedir. Düzenlemeden faydalanmak isteyen, adlarına vergi ve ceza tarhiyatı yapılmış olan mükellefler açısından dava sürecinde henüz bir karar verilmemiş olanlar, aleyhe ve lehe karar verilmiş olup istinaf veya temyiz aşamasında olanlar açısından farklı oranlarda indirimler yapılmak suretiyle imkanlar sunulmakta.
Düzenleme ile getirilen bu imkanlar vergi dairesi açısından hala devam eden ve ihtilaflı halde bulunan tarhiyatlara ilişkin bir miktar tahsilat yapmak; vergi ve ceza tarhiyatı yapılanlar açısından ise haklı olduklarını düşünseler bile dava sürecinde aleyhlerine sonuçlanma ihtimalini göz önüne alarak çıkacak vergi aslı, ceza ve gecikme faizi ile birlikte oluşacak ciddi boyutlardaki tutarları ödeme riskinden kurtulmak şeklinde.
Vergi mahkemesi ve sonrasında istinaf veya temyiz süreci tahminen en azından iki yıllık bir süreyi kapsıyor. Yargı sürecinin sonunda ortaya çıkan karara göre işlem kesinleşiyor veya tamamen ortadan kaldırılıyor. Davanın mükellef açısından kaybedilmesi durumunda ortaya çoğu zaman matrahın yani kazanıldığı iddia edilen paranın üzerindeki bir tutarın ödenmesi gündeme geliyor. Yıllar süren davalarda her geçen ay işleyen gecikme faiz yükü ile vergi aslı ve istenen cezaların tamamının ödenmesi gerektiği için ortaya mali açıdan büyük bir yük çıkıyor. Öte yandan, inceleme raporunun haklı olmadığına karar verilirse, yıllar süren ve büyük emek harcanan vergi inceleme süreçleri boşa gidiyor.
Yazı konumuz 7326 sayılı Kanunun 3. maddesinde yer alan kesinleşmemiş veya dava aşamasında bulunan alacaklara ilişkin olarak risklerin karşılaştırılarak karar verme sürecinde olan mükelleflere kolaylık sağlamak.
Kanunun yayımı tarihi olan 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış ve henüz karar bağlanmamış ya da dava açma süreci henüz geçmemiş olan ikmalen, resen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerinin; %50’si ile bu tutara isabet eden gecikme faizi, zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranlarında hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla, geri kalan vergi aslının %50’si vergi ziyaı cezası ve gecikme faizinin tahsilinden vazgeçilmektedir. Ayrıca Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların peşin ödenmesi halinde %90’ının tahsilinden vazgeçilecek.
Bu durumda 2016 yılına ilişkin vergi tarhiyatı ve bir kat vergi ziyaı, üç kat Vergi Usul Kanununun 359. maddesinde yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi halinde üç kat vergi ziyaı cezası ile VUK ‘a göre üç katın tekerrür etmesi nedeniyle %50 artırımlı olan 4,5 kat vergi ziyaı cezası uygulanmış olan hallerine göre toplam riskler ve 7326 sayılı kanuna göre davadan vazgeçilmesi halinde ortaya çıkan durumlar;
- Dava açma süresi içerisinde olunması ya da dava açılmış ancak karar verilmemiş olmasına göre,
- Dava açılmış, ilk derece mahkemesinde mükellef lehine karar verilmiş olup istinaf veya temyiz aşamasında,
- Dava açılmış ilk derece mahkemesinde mükellef aleyhine olup istinaf veya temyiz aşamasında olmalarına göre,
7326 sayılı Kanuna göre vergi davasından vazgeçilmesi haline mevcut risk ve ödemelere ilişkin sonuçlar aşağıdaki gibi olacaktır;
DAVA AÇMA SÜRESİ İÇERİSİNDE YA DA DAVA AÇILMIŞ ANCAK KARAR VERİLMEMİŞ İSE:
| Ceza Türlerine Göre | Vergi Aslı | Ceza Tutarı | Gecikme Faizi | Toplam Risk Tutarı | 7326’ya göre Yİ-ÜFE | Peşin Ödeme Yİ-ÜFE %90 İnd. | Davadan Vazgeçme Sonucu Ödeme | Risk/Ödeme Oranı (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 Kat Vergi Ziyaı | 1,000,000 | 1,000,000 | 984,000 | 2,984,000 | 255,500 | 25,550 | 525,550 | 17,61 |
| 3 Kat Ver. Ziyaı Kaçakçılık | 1,000,000 | 3,000,000 | 984,000 | 3,984,000 | 255,500 | 25,550 | 525,550 | 13,19 |
| 4,5 Kat Tekerrür V.Z. Kaçakçılık | 1,000,000 | 4,500,000 | 984,000 | 5,484,000 | 255,500 | 25,550 | 525,550 | 9,58 |
Bu durumda olan mükellefler için vergi aslının %50’si ile Yİ-ÜFE oranına göre hesaplanan tutarın ödenmesi karşılığında cezalar ve gecikme faizinin tamamının tahsilinden vazgeçiliyor. Ayrıca bu tutarın peşin olarak ödenmesi halinde ise Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanacak olan faizin de %10’unun ödenmesi yeterli oluyor.
DAVA AÇILMIŞ, İLK DERECE MAHKEMESİNDE MÜKELLEF LEHİNE KARAR VERİLMİŞ OLUP İSTİNAF VEYA TEMYİZ AŞAMASINDA İSE:
| Ceza Türlerine Göre | Vergi Aslı | Ceza Tutarı | Gecikme Faizi | Toplam Risk Tutarı | 7326’ya göre Yİ-ÜFE | Peşin Ödeme Yİ-ÜFE %90 İnd. | Davadan Vazgeçme Sonucu Ödeme | Risk/Ödeme Oranı (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 Kat Vergi Ziyaı | 1,000,000 | 1,000,000 | 984,000 | 2,984,000 | 255,500 | 25,550 | 125,550 | 4,21 |
| 3 Kat Ver. Ziyaı Kaçakçılık | 1,000,000 | 3,000,000 | 984,000 | 3,984,000 | 255,500 | 25,550 | 125,550 | 3,15 |
| 4,5 Kat Tekerrür V.Z. Kaçakçılık | 1,000,000 | 4,500,000 | 984,000 | 5,484,000 | 255,500 | 25,550 | 125,550 | 2,29 |
Bu durumda olan mükellefler için vergi aslının %10’u ile Yİ-ÜFE oranına göre hesaplanan tutarın ödenmesi karşılığında cezalar ve gecikme faizinin tamamının tahsilinden vazgeçiliyor. Ayrıca bu tutarın peşin olarak ödenmesi halinde ise Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanacak olan faizin de %10’unun ödenmesi yeterli oluyor.
DAVA AÇILMIŞ, İLK DERECE MAHKEMESİNDE MÜKELLEF ALEYHİNE KARAR VERİLMİŞ OLUP İSTİNAF VEYA TEMYİZ AŞAMASINDA İSE:
| Ceza Türlerine Göre | Vergi Aslı | Ceza Tutarı | Gecikme Faizi | Toplam Risk Tutarı | 7326’ya göre Yİ-ÜFE | Peşin Ödeme Yİ-ÜFE %90 İnd. | Davadan Vazgeçme Sonucu Ödeme | Risk/Ödeme Oranı (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 Kat Vergi Ziyaı | 1,000,000 | 1,000,000 | 984,000 | 2,984,000 | 255,500 | 25,550 | 1,025,550 | 34,36 |
| 3 Kat Ver. Ziyaı Kaçakçılık | 1,000,000 | 3,000,000 | 984,000 | 3,984,000 | 255,500 | 25,550 | 1,025,550 | 25,74 |
| 4,5 Kat Tekerrür V.Z. Kaçakçılık | 1,000,000 | 4,500,000 | 984,000 | 5,484,000 | 255,500 | 25,550 | 1,025,550 | 18,70 |
Bu durumda olan mükellefler için vergi aslının tamamı ile Yİ-ÜFE oranına göre hesaplanan tutarın ödenmesi karşılığında cezalar ve gecikme faizinin tamamının tahsilinden vazgeçiliyor. Ayrıca bu tutarın peşin olarak ödenmesi halinde ise Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanacak olan faizin de %10’unun ödenmesi yeterli oluyor.
Yukarıda yer alan tablolardan 7326 sayılı kanunun 3. maddesinde yer alan kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklara ilişkin olarak dava konusu yapılmaması ya da davadan vazgeçilmesi halinde mevcut riskler de dikkate alınarak karar verme sürecinde ödeme/risk oranlarını dikkate almakta fayda var.
Dava açma sürecinde veya dava açılmış olmakla beraber daha karar verilmemiş tarhiyatlar için gecikme faizi yerine Yİ-ÜFE oranlarının dikkate alınması ve peşin ödenmesi halinde bu hesaplanan tutarın %90’nın da idare tarafından vazgeçilmesi mükellefin oldukça lehine bir düzenleme.
Özellikle VUK 359. maddesine göre 3 kat vergi ziyaı cezası öngörülmesi ve söz konusu cezayı ayrıca tekerrür maddesine göre %50 artırılması halinde ciddi bir ceza riskine karşılık hangi seçenek olursa olsun cezaların tamamının kaldırılması da ödeme tutarının azalmasında etken olmakta.
Vergi davası sürecinde ilk derece yargı mercilerinde yani vergi mahkemelerinde mükellef lehine karar verilmiş olan bir süreçte ödeme ile risk oranı %2,29’lara düşmektedir. Yani her ne kadar ilk derece mahkeme kararı mükellef lehine de olsa istinaf veya temyiz aşamasında tersi bir kararın gündeme gelmesi riski yerine ceza türlerine göre 100 birimden 2,29 birime kadar düşmektedir.
Diğer taraftan mükellef açısından en olumsuz ceza seçeneğinin ilk derece mahkemede olumsuz olması halinde ise 100 birim yerine 16,88 birime kadar düşebilmektedir. Düzenlemede tarhiyata konu edilmiş cezalar arasında hiçbir ayırım yapmaksızın hepsini aynı uygulama kapsamına alarak kaldırması, tablolarda da görüleceği üzere ağır cezalandırılmış olan seçeneklerin her halükârda risklerine göre daha avantajlı konuma getirmektedir.
Kaynakça:
1- 7326 Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun
2- 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
