Yeni Getirilen KDV Tevkifatlarında Çözüm Bekleyen Belirsizlikler
Hamza ERTEKİN
E.Vergi Dairesi Müdür Yrd.
hamzaertekin@bbdas.com.tr
Yazar Hakkında
I. GİRİŞ
Bilindiği gibi; 16 Şubat 2021 tarih 31397 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 1 Mart 2021 tarihinden itibaren yürürlüğe giren “35 Seri No’lu KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” ile bazı teslim ve hizmetlerde KDV Tevkifatının kapsamı genişletilmiştir.
Kapsamı genişletilen tevkifat uygulamalarına bazı muafiyetler getirilmiş, ancak “muafiyet kapsamında olunduğunu ıspat edici bilgi ve belge ibrazı zorunluluğu” getirilmediğinden, bazı iyi niyetli olmayan kişilerin muafiyet kapsamında olmadıkları halde, kendileri adına yapılacak tevkifattan kaçınmak maksadıyla muafiyet zırhına sığınarak tevkifat uygulamadan fatura düzenlemeleri nedeniyle, alıcılar tarhiyat riskine sokulmaktadır.
Tebliğ ile kapsamı genişletilen tevkifat uygulamalarından muaf olan satıcı veya hizmet sunucularının, sorumlu alıcılara tevkifattan muaf olduklarını tevsik edici belgeler sunması veya tevkifatsız düzenleyecekleri faturalara bazı bilgi veya şerh yazmaları zorunluluğu getirilmesi elzem hale gelmiştir.
Tevkifatlı fatura düzenlemesi gerektiği halde, muafiyet zırhı altında iyi niyetli olmayan satıcı veya hizmet sunucularının gerçeğe aykırı ve yanıltıcı bilgi vermelerinden kaynaklanan fiilleri dolayısıyla, tek başına iyi niyetli alıcıları sorumlu tutmak hukuki olmadığı gibi, bu olasılığa karşı uygulama birliğini sağlayacak usul ve esasları net olarak belirleme görevi Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait olup, yapılacak bu düzenleme ile muvazaalı işlemlerin ve sektörde haksız rekabetin ve muhtemel ihtilafların da önleneceği düşünülmektedir.
Yazımızda; yukarıda belirtilen tevkifat düzenlemelerine getirilen muafiyetler ve kapsamda karşılaşılan belirsizliklerin neler olduğu ve nasıl bir düzenleme yapılması gerektiği konularında görüşlere yer verilecektir.
II. YENİ GETİRİLEN KDV TEVKİFTI DÜZENLEMELERİNDE ÇÖZÜM BEKLEYEN BELİRSİZLİKLER
1. Kargo İşletmeciliği Yetki Belgesi Sahibi Mükelleflere Getirilen Muafiyet Hangi Mükellefleri Kapsıyor?
Yük taşımacılığı hizmetlerine getirilen tevkifat uygulamasında; “kargo işletmeciliği yetki belgesi sahibi mükellefler tarafından yapılan kargo taşıma işleri” getirilen tevkifat zorunluluğu kapsamı dışında tutulmaktadır. Ancak, getirilen bu muafiyetten yararlanmak için, gerekli olan yetki belgesinin türü veya sınıfının ne olduğu belirlenmemiştir.
Bu kapsamda esas alınacak yetki belgelerinin Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre verilen;
– Ticari amaçla tarifeli olarak kargo işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilen (M1 ve M2) yetki belge sahiplerinin muafiyet kapsamında olup olmadıkları,
– Ticari amaçla dağıtım işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilen (P1 ve P2) belge sahiplerinin muafiyet kapsamında olup olmadıkları,
– Ticari amaçla eşya veya kargo taşımacılığı alanında acentelik yapan gerçek ve tüzel kişilere verilen (G1, G2 ve G3) belge sahiplerinin muafiyet kapsamında olup olmadıkları,
hususlarında açıklayıcı düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu konularda henüz belirlemeler yapılmadığından dolayı, taşımacılık sektöründe kargo taşımacılığı yaptıklarını ileri sürerek, tevkifat göstermeden fatura düzenlenmesi nedeniyle alıcıları sorumlu sıfatıyla vergi riskine sokmaktadırlar.
Bu kapsamda muafiyet uygulayabilecek kargo işletmeciliği yetki belgesinin adı ve sınıfının net olarak belirlenmesi, düzenlenecek faturada tevkifat uygulanmayacak hizmet sunucularının bu tür yetki belgelerinin bir örneğini faturaya eklemeleri ya da faturaya yetki belgelerinin tarih ve numarasını yazmaları zorunluluğu getirilebilir.
Muafiyet kapsamında olduğunu ileri süren taşımacılardan, belirlenecek bu belgeyi isteme veya yazılı şerhi arama zorunluluğu getirilmesi, alıcıları ileride karşılaşabilecekleri tevkifat sorumluluğundan kaynaklı vergi tarhiyatı riskini ortadan kaldıracaktır.
Getirilecek düzenlemeyle tevkifatın yapılmamasından; gerçek dışı veya yanıltıcı bilgi ve belge veren hizmet sunucularının sorumlu tutulmaları, muvazaalı işlem yapıldığının tespiti halinde ise her iki tarafın sorumlu tutulması sağlanabilecektir.
2. Taşıma İşini Yüklenen (Organizatör) Firmaların İşi Başkalarına Devretmesi Durumunda Tevkifat Uygulaması Muafiyeti Sorunu:
Taşımacılık hizmetini yüklenen bir firmanın, taşıma işini fiilen yapmayıp, bir başka firmaya devretmesi durumunda, taşımacılık hizmetini alan tarafından bu kapsamda tevkifat yapılmayacağı, ancak taşımacılık hizmetini yüklenen firma tarafından, taşımacılık hizmetini fiilen ifa eden firmadan alınan hizmet için KDV tevkifatı uygulanacağı düzenlenmiştir.
Yine, taşıma hizmetlerin, tahsis edilmiş özel plakalı araçlar ile yapılıp yapılmaması, ilgili birimlerden taşımacılıkla ilgili zorunlu belge ve sertifikaların alınıp alınmaması veya taşıma işinde kullanılan aracın özmal ya da sözleşmeli taşıt olup olmaması tevkifat uygulaması kapsamında işlem tesisine engel olmayacağı belirlenmiştir.
Taşıma işleriyle ilgili tevkifat uygulamasında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri şu şekildedir:
– Taşıma işini alan yüklenicilerin kendi araçlarının ve sözleşmeli araçlarının olmamasından dolayı veya bu araçlarla taşımayı yapmayıp başkalarına devretmeleri durumunda, yüklenici olduklarından bahisle hizmet sundukları firmalara tevkifatsız fatura düzenledikleri,
– Bu durumda yüklenicinin taşıma işini yaptırdıkları başka nakliyecilerin taşıma işinden dolayı adlarına düzenlenecek faturada tevkifat zorunluluğu olduğu halde, bunun yapılıp yapılmadığının ilk hizmeti alan mükellef tarafından kontrol ya da tespit etme ihtimali bulunmadığından ve Tebliğde buna yönelik bir belirleme yapılmadığından, taşımanın bizzat kendi ya da sözleşmeli araçlarıyla yapıldığının sonradan tespiti halinde alıcıların sorumlu sıfatıyla tarhiyat riskiyle karşılaşmaları muhtemeldir,
– Bu tür durumlarda; yüklenicinin düzenleyeceği faturaya “…. Söz konusu taşıma işi …./…./……. Tarih sayılı fatura ile alt yükleniciye yaptırıldığından ve orada tarafımca tevkifat uygulandığından, yüklenici sıfatıyla düzenlediğim bu faturada tevkifat uygulanmayacaktır…” benzeri şerh düşülmesi zorunluluğu getirilebilir.
– Bazı nakliye firmalarının kendi aracı olmadığı, kiralık araçlarla nakliye işini yaptıklarından bahisle düzenledikleri faturalarda tevkifat göstermedikleri anlaşıldığından, tebliğde geçen “sözleşmeli taşıt” ifadesinin tarafımızca kiralık araçları kapsadığı bu nedenle tevkifatın uygulanması gerektiği düşünülse de, uygulamaya yön verilmesi bakımından bu hususun da net olarak belirlemesinin yararlı olacağı düşünülmektedir.
3. KDV Mükelleflerine Verilen Yapım İşleri İle Bu Yapım İşleriyle Birlikte İfa Edilen Mühendislik-Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetlerinde Tevkifat Uygulamasında Alt Yüklenicilerin Tevkifat Sorunu:
Tebliğin (I/C-2.1.3.1/a) ayırımında sayılanlara (KDV mükelleflerine) karşı ifa edilen ve KDV dahil bedeli 5 milyon TL ve üzerinde olan yapım işleri ile bu yapım işleriyle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetlerinde, alıcılar tarafından (4/10) oranında KDV tevkifatı getirilmiştir.
Projenin genişlemesi, sözleşme bedelinin güncellenmesi ve benzeri nedenlerle iş bedelinin daha sonra 5 milyon TL’yi aşması halinde, bu durumun ortaya çıktığı tarihten itibaren tevkifat uygulanacaktır.
– KDV mükelleflerine karşı ifa edilen, KDV dahil sözleşme bedeli 5 milyon TL ve üzerinde olan işlerde tevkifat uygulanacağı, yüklenicinin işin bir kısmını veya tamamını alt yüklenicilere devretmesi durumunda da, alt yüklenicilerin ana yükleniciye düzenledikleri faturalarda (ana yükleniciye karşı 5 milyon hizmet limiti ayrıca aranmaksızın 1.000 TL üzeri hizmetlerde) tevkifat uygulamaları gerektiği değerlendirilmekle birlikte,
– Uygulamada 5 milyonluk limitin belirlenmesinde; toplam inşaat bedelinin mi yoksa ana yüklenicinin iş verenle yaptığı sözleşme bedelinin mi dikkate alınacağı ile,
– Alt yükleniciler bakımında tevkifat uygulanmasında ise; ana yüklenici ile işveren arasındaki sözleşme bedelinin mi yoksa yüklenici ile alt yüklenici arasındaki sözleşmenin mi dikkate alınacağı hususlarında görüş ayrılıkları devam etmektedir.
4. Ticari Reklam Hizmetlerinde KDV Tevkifatı Kapsamındaki Belirsizlikler ve Çözüm Önerileri:
KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:35) ile; Tebliğin (I/C-2.1.3.2.15.) bölümüne eklenilen “Ticari Reklam Hizmetleri” düzenlemesine göre, 01.03.2021 tarihinden itibaren belirlenmiş alıcılara ve KDV mükelleflerine verilecek ticari reklam hizmetlerinde “3/10” oranında KDV tevkifatı uygulaması zorunluluğu getirilmiştir.
Ticari reklam hizmetinin; ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyurular olduğu açıklanmıştır.
Tevkifat kapsamına, mal veya hizmetlerin tanıtım ve pazarlamasına yönelik her türlü ticari reklam hizmeti alımları (reklama ilişkin danışmanlık, reklamın planlanması, reklam içeriğinin hazırlanması ve tasarımı, reklamın yayımlanması gibi reklama yönelik hizmetler dahil) girmektedir.
Yüklenicileri tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere veya daha alt yüklenicilere devredilen ticari reklam hizmetlerinde, işi devreden her yüklenici tarafından, kendisine ifa edilen hizmete ait KDV üzerinden tevkifat yapılacak olup, reklam hizmetinin, reklam ajansları üzerinden alınması, söz konusu ajansların bu kapsamda alacakları yayın, prodüksiyon gibi reklama yönelik hizmetlerin tevkifata tabi tutulmasına engel teşkil etmeyeceği belirtilmiştir.
Profesyonel spor kulüplerinin (şirketleşenler dahil) reklam hizmetleri Tebliğin (I/C2.1.3.2.9.) bölümü kapsamında, tasarımı yapılmış olan reklamlara ilişkin baskı ve basım hizmeti alımları Tebliğin (I/C-2.1.3.2.12.) bölümü kapsamında değerlendirileceği açıklanmıştır.
Bu açıklamalara göre Tebliğ’de net olarak açık olmamakla birlikte, aşağıda belirtilen hizmetlerin tevkifat kapsamında olacağı değerlendirilmektedir:
– Reklama ilişkin danışmanlık hizmetleri, reklamın planlanması hizmetleri, reklam içeriklerinin hazırlanması (baskı ve basım işleri hariç) işlemleri, reklam yazarlığı hizmetleri, ve reklam tasarım hizmetleri vb.,
– Herhangi bir mecrada; radyo, televizyon, internet, gazete, dergi, kitap, her türlü nakil vasıtaları ve taşınmaz gibi yerlerde yazılı, görsel veya işitsel olarak, reklamın yayımlanması hizmetinin sağlaması,
– KDV mükellefiyeti bulunan işletmelere ait; apartmanların yan duvarlarının, arsa ve iş merkezleri, nakil vasıtaları vb. yerlerde reklam panosu/tabelası ve bilbordlar konulması da dahil her türlü yazılı, görsel ve işitsel olarak reklamların yayımlanması hizmetinin sağlanması veya verilmesi,
– Belediyeye ait otopark duvarının reklam almak üzere kiralanması, söz konusu otoparkın Belediyenin iktisadi işletmesine ait olması nedeniyle, Kanunun 1/1 inci maddesine göre KDV ye tabi olacağından, bu bölüme göre tevkifata tabi olacaktır, (İstanbul VDB’nın 17.08.2012 tarih B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.17-2613 sayılı özelgesinde KDV’ye tabi olduğu belirtildiğinden)
– Belediyeye ait otobüsün üzerine reklam alınması durumunda; otobüsün belediyenin iktisadi işletmesine ait olacağından, iktisadi işletme tarafından alınacak reklam hizmeti bedeli üzerinden bu bölüme göre tevkifat yapılacaktır,
– Yüklenicileri tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere veya daha alt yüklenicilere devredilen ticari reklam hizmetlerinde, işi devreden her yüklenici tarafından, kendisine ifa edilen hizmete ait KDV üzerinden tevkifat yapılması gerekmektedir,
– Reklam hizmetinin, reklam ajansları üzerinden alınması, söz konusu ajansların bu kapsamda alacakları yayın, prodüksiyon gibi reklama yönelik hizmetlerin tevkifata tabi tutulmasına engel teşkil etmeyecektir.
Aşağıda belirtilen hizmetlerin de ticari reklam hizmetleri kapsamı dışında kaldığı değerlendirilmektedir:
– Tasarımı yapılmış olan reklamlara ilişkin her türlü baskı ve basım hizmetleri ile her türlü promosyon amaçlı baskı ve basım hizmetleri, Tebliğin (I/C-2.1.3.2.12.) bölümünde yer alan “belirlenmiş alıcılara” yapılması halinde “Her Türlü Baskı ve Basım İşlemleri” kapsamında 7/10 oranında tevkifata tabi tutulacak olup, baskı ve basım hizmetinin “KDV mükelleflerine” yapılması halinde hiçbir şekilde KDV tevkifatı uygulanmayacaktır,
– KDV mükellefiyeti bulunmayan apartman yönetimleri veya kat maliklerinden, firmalara reklam teşhir etmeleri amacıyla apartmanın yan duvarlarını kiralama işleminde, kiraya verenlerin gerçek usulde KDV mükellefiyetlerinin bulunmaması halinde, KDV’nin gelir vergisi tevkifatı dâhil kira bedeli üzerinden hesaplanarak Tebliğin I/C-2.1.2.4.) bölümünde yer alan “Reklâm Verme İşlemleri” kapsamında tam tevkifat yapılması gerekmektedir,
– KDV mükellefiyeti bulunan profesyonel spor kulüplerinden sağlanan (şirketleşenler dahil) reklam hizmetleri nedeniyle tevkifat işlemi, Tebliğin (I/C-2.1.3.2.9.) bölümünde yer alan “Spor Kulüplerinin Yayın, Reklâm ve İsim Hakkı Gelirlerine Konu İşlemleri” kapsamında 9/10 oranında tevkifata tabi tutulacaktır,
– KDV mükellefiyeti bulunmayan profesyonel spor kulüpleri ile amatör spor kulüplerine, oyuncularının formalarında gösterilmek üzere verilen reklam hizmetlerinde ise “Reklâm Verme İşlemleri” bölümüne göre tam tevkifat uygulanacaktır.
III. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
35 Seri No.lu KDV Genel Uygulama Tebliği ile getirilen, tevkifat kapsamındaki belirsizlikler ve kapsama girmekle birlikte bazı durumların tevkifat dışı bırakılması; tevkifat dışı bırakılan durumlarda alıcıların tevkifat sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağından, ileride tevkifat yapmadıklarından bahisle tevkifat tarhiyatı ve cezaları ile karşılaşma risklerini artırmaktadır.
Kapsamda olduğu halde tevkifat uygulanmayan durumlarda;
– Tevkifat uygulanmamasını gerektiren kargo işletmeciliği yetki belgesi vb. olması halinde bu kapsamda değerlendirilecek diğer istisnai belgelerin neler olduğu,
– Bu belgelerin sorumlulara karşı düzenlenen faturalara eklenmesi ya da bilgilerinin faturaya yazılması yönünde koruyucu tedbirlerin alınması,
– Taşıma işini fiilen yapmayan (organizatörlerin) ancak alt taşeronlara yaptırıldığından bahisle, işverene tevkifatsız fatura düzenleyecek olanların, alıcıları koruyacak biçimde bu durumlarını tevsik edici, düzenledikleri faturaya eklemeleri gereken belge (alt taşeronun düzenlediği tevkifatlı fatura vb.) veya faturaya yazılabilecek şerhin ne olacağının belirlenmesi gerektiği,
– Kiralık araçlarla yapılan taşıma işlerinde tevkifat uygulanıp uygulanmayacağının,
– KDV mükelleflerine verilen sözleşme bedeli KDV dahil 5 milyon ve üzeri yapım işleri ile bu yapım işleriyle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetlerinde yazımızda belirtilen tereddütlü hususlara açıklık getirilmesi gerektiği,
– Ticari reklam hizmetlerine getirilen tevkifatın kapsamı hakkında daha açıklayıcı örneklerle kapsamın netleştirilerek açıklık getirilmesi gerektiği,
görülmektedir.
Buna göre yukarıda yer verilen belirsizliklerden mütevellit ortaya çıkan ve çıkması muhtemel aksaklıkların (muvazaalı işlemlerle tevkifattan kaçınılması, sorumlu mağduriyetlerinin önlenmesi ve ilgili sektörlerdeki haksız rekabetin engellenmesi vb.) giderilmesine yönelik tereddütleri giderici belirlemelerin taslak halinde olan 36 Seri No’lu KDV Genel Uygulama Tebliği ile yapılması beklenilmektedir.
KAYNAKÇA:
– 1 Seri No’lu KDV Genel Uygulama Tebliği,
– 35 Seri No’lu KDV Genel Uygulama Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:35)
– Karayolu Taşıma Yönetmeliği
– Gelir İdaresi Başkanlığı, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Tarafından Verilen 17.08.2012 Tarih B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.17-2613 Sayılı Özelge,