Kamu İşletmelerinin Faaliyetlerinin İzlenmesi ve Raporlanması
09 Mart 2021 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 31418
Hazine ve Maliye Bakanlığından:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı; kamu sektöründe şeffaflığın ve hesap verilebilirliğin artırılmasını teminen, kamu işletmelerinin faaliyetlerini etkin bir şekilde izleyerek malî ve malî olmayan verilerinin toplanmasına, derlenmesine ve raporlanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, Ek-1’de yer alan ve sermayesinin yarısından fazlası kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan veya faaliyet alanı itibarıyla ticari nitelik taşıyıp Sayıştay tarafından denetlenen işletmeleri kapsar. Herhangi bir şekilde toplam kamu payı yüzde elli ve altına düşen işletmeler bu Tebliğ kapsamından çıkarılır. Toplam kamu payı yüzde ellinin üzerine çıkan işletmeler ise bu Tebliğ kapsamına alınır. İşletmelerde birden fazla kamu kurum veya kuruluşu pay sahibi ise toplam oran dikkate alınır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 224 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğin uygulanmasında;
a) İşletme: Ek-1’de yer alan ve sermayesinin yarısından fazlası kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan veya faaliyet alanları itibarıyla ticari nitelik taşıyıp Sayıştay tarafından denetlenen şirketleri veya idareleri,
b) Bakanlık: Hazine ve Maliye Bakanlığını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Veri Türü, Gönderimi, Derlenmesi ve Raporlanması
Malî veriler
MADDE 5 – (1) Malî veriler; Bakanlıkça hazırlanan ve işletmelerin ilgili mevzuat uyarınca tabi oldukları muhasebe sistemleri ile Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine uygun olarak düzenlenen bilanço ve gelir ile Bakanlıkça hazırlanan sermaye bilgileri, yatırım ve finansman gerçekleşme ve yatırım ve finansman program tablolarından oluşur.
(2) Bilanço; işletmelerin belirli bir tarihteki iktisadi ve malî durumunu yansıtan, varlıklarını, borçlarını ve özkaynaklarını, aktif ve pasif hesaplar şeklinde gerçeğe uygun ve doğru bir biçimde gösteren tablodur.
(3) Gelir tablosu, işletmenin belirli bir hesap döneminde elde ettiği tüm hasılat ve gelirler ile katlandığı tüm maliyet ve giderleri sınıflandırılmış olarak gösteren ve dönem faaliyet sonuçlarını kâr veya zarar olarak özetleyen tablodur.
(4) Sermaye bilgileri tablosu; işletmelerin özkaynaklarında yer alan sermaye hesabında görülen değişimleri sınıflandırarak, varsa diğer ortaklara ilişkin bilgileri içeren tablodur. Bu tablo, işletme hesapları ile devlet hesaplarının uyumu amacıyla hazırlanmıştır.
(5) Yatırım ve finansman gerçekleşme tablosu ile yatırım ve finansman program tablosu; 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ile bağlı ortaklıkları, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna tabi özelleştirme programında yer alan ve kamu payı yüzde ellinin üzerinde bulunan kuruluşlar ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ve Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü için hazırlanmış bir tablolar setidir. Bu tablolar seti ilgili kamu işletmelerine ayrıca gönderilir.
Malî olmayan veriler
MADDE 6 – (1) Malî olmayan veriler; işletme faaliyetlerine ilişkin olarak muhasebe bilgi sisteminden elde edilemeyen ve Bakanlıkça hazırlanmış olan personel, personel profili, yönetici profili, istihdam maliyetleri ve sözleşmeli personel tablolarından oluşur.
(2) Personel tablosu; unvan bazında belirli bir dönemde işletmeye giren ve çıkan personel sayısı ile ortalama sayıları, toplam giderleri ve fazla çalışmaya ilişkin verileri gösterir.
(3) Personel profili tablosu, işletmede istihdam edilen personelin unvan ve niteliklerini ayrıntılarıyla gösterir.
(4) Yönetici profili tablosu; yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcılarının niteliklerini ve iletişim bilgilerini gösterir.
(5) İstihdam maliyetleri tablosu, istihdam edilen personel için belirli bir dönemde ve unvan bazında yapılan tüm harcamaları ayrıntılarıyla gösterir ve böylece işveren açısından toplam istihdam maliyetini, personel açısından ise brüt geliri ortaya koyar.
(6) Sözleşmeli personel tablosu, Ek-1’de belirtilen birinci ve ikinci grup kamu işletmelerinde çalışan sözleşmeli personelin unvan bazında sayı, ücret ve maliyetlerini gösterir.
Verilerin gönderimi ve süresi
MADDE 7 – (1) Kamu işletmeleri, tabi oldukları mevzuata göre hazırlamakla yükümlü oldukları malî tablolar ile Bakanlıkça hazırlanan diğer malî ve malî olmayan tabloları Ek-2’de yer alan iş takvimine uygun olarak zamanında gönderir. Bu kapsamda işletmeler gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
(2) Üçer aylık periyotlarla gönderilecek olan tablolar için dönemler Ocak-Mart, Ocak-Haziran, Ocak-Eylül ve Ocak-Aralık olarak uygulanır.
(3) Yıllık olarak gönderilecek tablolar bir önceki yıl sonu itibarıyla hazırlanarak gönderilir.
(4) Birinci ve ikinci grup kamu işletmeleri malî tablolarını; Bakanlık tarafından oluşturulan tek düzen hesap planına uygun, bilanço ve gelir tablosundan müteşekkil “kamu işletmeleri hesap planına” uygun olarak Bakanlığa gönderir.
(5) Üçüncü grupta yer alan kamu bankaları, sermaye bilgileri tablosu hariç malî tablo göndermez. Bu işletmelere ait malî veriler Türkiye Bankalar Birliği veya Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan elde edilir.
(6) Dördüncü grup kamu işletmelerinden tek düzen hesap planı haricinde işletmeye münhasır bilanço ve gelir tablosu düzenleyen işletmeler, söz konusu malî tablolar ile bu Tebliğ kapsamında istenilen diğer tabloları gönderir.
(7) Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Başkanlığı, il özel idareleri, büyükşehir belediyeleri ve belediyelerden Bakanlıkça bilgi talep edilenler, sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları tüm şirketlerin listesini, şirketin unvanını, sahip olunan sermaye oranını, sermayesini, personel sayısını ve bir önceki yıl dönem kârını resmî yazı ve e-posta yolu ile her yıl Mart ayı sonuna kadar Bakanlığa bildirir.
(8) Aksi bildirilmedikçe, tablolar http://hmportal.hmb.gov.tr/irj/portal adresine giriş hakkı bulunan işletmelerce bu sayfa üzerinden, diğer işletmelerce ise [email protected] adresi üzerinden Bakanlığa gönderilir. Elektronik ortamda gönderilecek tabloların en az daire başkanı seviyesinde onaylanması zorunludur.
(9) Gerekli görüldüğü takdirde, Bakanlık işletmelerden 5 inci ve 6 ncı maddelerde sayılanlar dışında malî ve malî olmayan veri isteyebilir. Bu şekilde talep edilecek verilerin kapsamı, dönemi ve gönderim süresine ilişkin bilgiler Bakanlıkça işletmelere bildirilir. Ek-2’de yer alan iş takviminde yapılacak değişiklikler ile istenilen tablolarda yapılacak güncellemeler Bakanlıkça ayrıca duyurulur.
Tabloların doldurulma esasları
MADDE 8 – (1) Bilançonun doldurulmasına yönelik olarak aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Üç aylık dönemler itibarıyla gönderilecek bilançolarda dönem başı değerleri her bir dönem için yılbaşı değerlerini, dönem sonu değerleri ise ilgili üç aylık dönemin son günü bilanço değerlerini içerir. Örneğin, 2021 yılının ikinci üç aylık dönemine ilişkin bilançolarda dönem 1/1/2021-30/6/2021 olacaktır.
b) Yıllık gönderilecek bilançolar bir önceki yılbaşı ile yıl sonu değerlerini içerir. Örneğin, 2021 yılı bilançosu için dönem 1/1/2021-31/12/2021 olacaktır.
c) İşletmeler tarafından kullanılan boş hesaplarda yer alan tutarlar, hesabın yer aldığı ana hesap grubundaki en ilgili hesapta gösterilir. Örneğin, 125 numaralı boş hesabı “Müteahhitlerden Alacaklar” adı altında kullanan bir işletme, söz konusu hesapta yer alan bakiye tutarı 12 Ticari Alacaklar hesap grubundaki en yakın hesabın bakiyesine ekler.
(2) Gelir tablosunun doldurulmasına yönelik olarak aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Üç aylık dönemler itibarıyla gönderilecek gelir tabloları yılbaşı ile tablonun ait olduğu üç aylık dönemin son günü arasındaki akım değerlerini içerir. Örneğin, 2021 yılının ikinci üç aylık dönemine ilişkin gelir tabloları 1/1/2021-30/6/2021 tarihleri arasındaki akım değerleri kapsayacaktır.
b) Yıllık gönderilecek gelir tabloları, yıllık akım değerlerini içerir. Örneğin, 2021 yılı gelir tablosu 1/1/2021-31/12/2021 tarihleri arasındaki akım değerleri kapsayacaktır.
c) İşletmeler tarafından kullanılan boş hesaplarda yer alan tutarlar, hesabın yer aldığı ana hesap grubundaki en ilgili hesapta gösterilir. Örneğin; 687 numaralı boş hesabı “Tazminat ve Ceza Giderleri” adı altında kullanan bir işletme, söz konusu hesapta yer alan bakiye tutarı 68 Olağandışı Gider ve Zararlar hesap grubundaki en yakın hesabın bakiyesine ekler.
(3) Sermaye bilgileri tablosu, sadece Hazinenin pay sahibi olduğu işletmelerce ve yıllık olarak gönderilir. Tabloda yer alan nominal sermaye tutarları kuruluş bilançosunun “500 Sermaye”, ödenmemiş sermaye tutarları “501 Ödenmemiş Sermaye” hesabında yer alan tutarlara eşit olacaktır.
(4) Personel tablosunun doldurulmasına yönelik olarak aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Üç aylık dönemler itibarıyla gönderilecek personel tablosunda dönem başı değerleri her bir dönem için yılbaşı değerlerini, dönem sonu değerleri ise ilgili üç aylık dönemin son günü değerlerini içerir. Örneğin, 2021 yılı üçüncü üç aylık personel tablosu için dönem başı 1/1/2021, dönem sonu ise 30/9/2021 olacaktır.
b) Personel tablosunda, işletmede çalışan personelin çalışma sürelerine göre ağırlıklandırılmış ortalama sayı bilgisi ve söz konusu dönemde gerçekleştirilen personel harcaması tutarları ile fazla çalışma bilgilerine de yer verilir.
c) Personel tablosunda, ortalama daimi ve geçici personel sayıları aşağıdaki formüllere göre hesaplanır:
1) Ortalama Daimi Personel Sayısı = İlgili Dönem Aylık Ortalama Personel Sayıları Toplamı/İlgili Dönemdeki Ay Sayısı (3,6,9 veya 12).
2) Aylık Ortalama Personel Sayısı = (Ay Başı Personel Sayısı + Ay Sonu Personel Sayısı)/2.
3) Ortalama Geçici İşçi Sayısı = İlgili Dönemde Kullanılan Geçici İşçi Adam Ay Sayısı Toplamı/İlgili Dönemdeki Ay Sayısı (3,6,9 veya 12).
ç) İstihdam gideri bölümünde; personele yapılan maaş ödemeleri, yan ödemeler, sosyal yardımlar, personele ilişkin olarak işletme tarafından ödenen vergi ve sosyal güvenlik ödemeleri, kıdem tazminatı giderleri ve personele ilişkin olarak yapılan diğer tüm harcamaların toplamına yer verilir.
d) Personel tablosunda, işletme tarafından doğrudan istihdam edilen personelin bilgilerine yer verilir. İhale yoluyla hizmet alımı çerçevesinde dolaylı olarak kuruluşta çalışan personelin bilgileri tabloda yer almaz.
(5) Personel profili tablosu yıllık olarak gönderilir. Bu tablo işletmenin yıl sonu personel mevcuduna göre doldurulacaktır. Personel profili tablosunda işletme tarafından doğrudan istihdam edilen personelin bilgilerine yer verilir. İhale yoluyla hizmet alımı çerçevesinde dolaylı olarak kuruluşta çalışan personelin bilgileri tabloda yer almaz.
(6) Yönetici profili tablosu yıllık olarak gönderilir. Bu tablo bir önceki yıl sonu itibarıyla yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcılarına ilişkin bilgileri içerir.
(7) İstihdam maliyetleri tablosu, birinci ve ikinci grup işletmelerce yıllık olarak doldurulur. Dolayısıyla bir önceki yılın dönem başı ve dönem sonu dikkate alınır.
(8) Sözleşmeli personel tablosu, birinci ve ikinci grup işletmelerce yıllık olarak doldurulur ve aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Personel sayıları hem yıl sonu itibarıyla hem de yıllık ortalama hesabı yapılarak doldurulur.
b) Temel ücret, sözleşme ücreti ve net ele geçen ücret hesaplamaları yıllık yapılır.
c) “En düşük” ve “en yüksek” bölümlerine, belirtilen unvanda en düşük ve en yüksek temel ücreti alan 1 personelin yıl içerisinde aldığı toplam temel ücret tutarı ve “Toplam ücret” bölümüne, belirtilen unvanda çalışan toplam personelin yıl içerisinde aldığı tüm ücret tutarı yazılır. Örneğin, 5 avukatın çalıştığı bir işletmede en düşük alan ve en yüksek alan avukatın yıllık temel ücreti ve “Toplam ücret” sütununa ise 5 avukatın toplam yıllık ücreti yazılır.
ç) Net ele geçen ücret bölümüne; ücret, ücret benzeri ödemeler ve sosyal ödemeler toplamından çalışan için yapılan kesintilerin düşülmesi neticesinde bulunan tutar yazılır.
d) Yıllık kuruluşa maliyet bölümüne; ücret, ücret benzeri ödemeler, sosyal ödemeler ve işletmelerin ödediği kanuni yükümlülükler dahil (kıdem ve ihbar tazminatları hariç) yıllık maliyet yazılır.
Verilerin derlenmesi ve yayımlanması
MADDE 9 – (1) İşletmeler tarafından gönderilen veriler Bakanlık tarafından derlenir, uygun görülen içerik ve şekilde yayımlanır.
(2) İşletmeler tarafından yıl sonuna ilişkin olarak gönderilen veriler, Bakanlık tarafından her yıl en geç 31 Ekim tarihi itibarıyla yayımlanacak olan kamu işletmeleri raporu ile kamuoyuna duyurulur. Raporda, işletmelerin malî ve malî olmayan verilerinin yanı sıra, işletmelere ilişkin olarak yıl içinde meydana gelen gelişmelere ve sektörel analizlere yer verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kurumsal Kapasitenin Artırılması, Şeffaflığın Sağlanması ve Sorumluluk
Kurumsal kapasitenin artırılması
MADDE 10 – (1) Kamu işletmeleri veri gönderimi amacıyla yeterli sayıda ekipman bulundurur ve eleman tahsis eder. Malî ve malî olmayan verilerini sağlıklı, doğru ve zamanında üretecek bir bilgi işlem altyapısı kurar veya kurmuş oldukları bilgi işlem altyapısını geliştirir.
(2) Birinci fıkra kapsamında yapılacak harcamalar ile kurumsal kaynak planlama projeleri, 16/10/2020 tarihli ve 3094 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının Eki Karar ile tasarruf tedbirleri dışında tutulmuştur.
Şeffaflığın sağlanması
MADDE 11 – (1) Kamu işletmeleri kendilerine ait ayrı bir internet sayfası oluşturur ve bu sayfayı devamlı güncel tutacak önlemleri alır.
(2) Şeffaflığın ve kamuya hesap verilebilirliğin artırılmasını teminen, kamu işletmeleri faaliyet raporlarını kurumsal yönetim ilkeleri ile 28/8/2012 tarihli ve 28395 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporunun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde hazırlayarak Mayıs ayının sonuna kadar internet sitelerinde yayımlar.
Sorumluluk
MADDE 12 – (1) Kamu işletmelerinin genel müdürleri, müdürleri veya başkanları, bu Tebliğ kapsamında istenilen verilerin zamanında ve doğru olarak Bakanlığa iletilmesinden ve ilgili raporların yayımlanmasından sorumludur.
(2) Söz konusu sorumluluğun yerine getirilmemesi durumunda, Bakanlığın talebi üzerine işletmenin ilgili veya bağlı bulunduğu Bakanlık tarafından işletme denetime tabi tutulabilir.
(3) Bakanlık gerekli görürse, bu Tebliğ kapsamında gönderilen verilerin muhasebe kayıtlarına uygunluğunu denetler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
MADDE 13 – (1) 17/6/2009 tarihli ve 27261 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Kamu İşletmelerinin Faaliyetlerinin İzlenmesi ve Raporlanmasına Dair Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 14 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.
Eki için tıklayınız
