Yapılandırma Teminatlar-Uygulanmış Hacizler ve Borcu Yoktur Yazıları
Emrah AYGÜL
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
[email protected]
0. Giriş
İşletmelerin vergi ve sigorta borçlarını ödemelerini temin etmek için zaman zaman çıkarılan yasalarla borçların uzun vadede daha düşük faizle ödenmesine imkân tanınmaktadır. Bu defa yine bu amaçla hazırlanan “7256 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 17.11.2020 Tarih ve 31307 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ardından da yapılandırma uygulamasına ilişkin aşağıda belirtilen ikincil mevzuat yayımlanmıştır.
- Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7256 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 1) 27.11.2020 tarih ve 31317 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
- 7256 Sayılı Kanun Kapsamında Gümrük Alacaklarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Tebliğ 27.11.2020 tarih ve 31317 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
- SGK Genelgesi 2020/45: 7256 Sayılı Kanun Alacakların Yapılandırılması
Bu tip yapılandırmaların başarılı olabilmesi için ödeme döneminde genel ekonomik durumun iyi olması gerekmektedir. Salgın süreci henüz bitmeden çıkarılan yasanın ne kadar başarılı olacağını zaman gösterecektir. Nitekim salgın süreci uzun sürerse birçok işletme (restoranlar, mağazalar, berberler …) yapılandırsa dahi borçlarını ödeyemeyecektir.
Yazımızda Kanun kapsamında borcunu yapılandıranların, yapılandırdıkları borçları ile ilgi vergi daireleri ve sigorta müdürlüklerine verdikleri teminatlar, bu kurumlar tarafından uygulanan hacizlerin durumu ile talep edilecek borcu yoktur yazılarının şartlarına yer verilecektir.
1. Yapılandırılan Borçlar İçin Verilen Teminatlar ve Uygulanan Hacizler
Kamu alacaklarının güvence altına alınmasında uygulanan kimi önlemler bulunmaktadır. Bunlar 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda düzenlenmiştir. Teminat isteme, ihtiyati haciz ve haciz uygulaması bu önlemler arasında bulunmaktadır. Teminat ya da hacze konu borçların 7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılması halinde durumları önem arz etmektedir.
7256 Sayılı Kanunun 3/12. maddesi uyarınca bu Kanuna göre ödenecek alacaklarla ilgili olarak, tatbik edilen hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır ve buna isabet eden teminatlar iade edilir. Bu Kanuna göre ödenecek alacaklar nedeniyle tatbik edilen hacizlere konu mallar, borçlunun talebi hâlinde 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre alacaklı tahsil dairesince satılabilir. Bu talep, Kanun kapsamında ödenmesi gereken tutarların Kanun hükümlerine göre ödenmesine engel teşkil etmez.
1.1. Vergi Dairelerince Alınmış Olan Teminatlar ve Uygulanan Hacizlerin Durumu
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7256 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 1) uyarınca 7256 sayılı Kanun kapsamındaki borçlarını ödemek üzere başvuran ve borçlarına karşılık ödemede bulunan mükelleflerin mal varlığına tatbik edilen hacizler, bu malların bölünebilir nitelikte olması ve haczin devam edeceği malların, ödenmemiş taksitlerin yapılandırma öncesi tutarını karşılayacak değerde olması şartıyla ödemeler nispetinde kaldırılacaktır.
Borçları Kanun hükmüne göre taksitlendirilen mükelleflerin teminat değişikliği talepleri de değerlendirilebilecektir.
Diğer taraftan, bu Kanun kapsamında yapılandırılan borçlar muaccel olmaktan çıktığından, bu borçlarla ilgili olarak 6183 sayılı Kanun kapsamında takip işlemi yapılmamaktadır. Ancak, Kanunun 3 üncü maddesinin on ikinci fıkrası hükmüne göre, bu Kanun kapsamında ödenecek alacaklar nedeniyle tatbik edilen hacizlere konu mallar, borçlunun talebi hâlinde 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre alacaklı tahsil dairesince satılabilecektir. Satış sonucunda elde edilecek tutarın, ilgili mevzuata göre öncelikli alacakların mahsubundan sonra yapılandırmaya konu borçlara mahsup edilmesi icap etmektedir.
Borçlu tarafından Kanun kapsamında yapılan ödemelerin kredi kartı kullanılmak suretiyle yapılması durumunda borç kredi kartı ile ödeme işleminin gerçekleştiği anda ödenmiş olacağından, bu şekilde yapılmış olan ödemeler yönünden de varsa ödenen alacaklara ilişkin tatbik edilmiş hacizler ödeme nispetinde kaldırılacak ve alınmış teminatlar iade edilecektir.
Örneğin 6183 sayılı Kanun uyarınca kimi işletmeler bu Kanunun 48. maddesi uyarınca teminat göstererek vergi ve sigorta borçları için tecil ve taksitlendirme imkanından yararlanmış ve bu borçları için 7256 sayılı Kanun kapsamında yeniden yapılandırma talebinde bulunmuş olabilir. Zira 7256 Sayılı Kanunun yayımı tarihinden önce 6183 sayılı Kanun ve diğer kanunlar uyarınca tecil edilmiş ve tecil şartlarına uygun ödeniyor olması hâlinde borçlular, Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödeme süresi geçmemiş olan taksit tutarları için Kanun hükümlerinden yararlanabileceklerdir. Tebliğ uyarınca teminatlar, ödenmemiş taksitlerin yapılandırma öncesi tutarını karşılayacak değerde olması şartıyla ödemeler nispetinde iade olabilecektir.
Yine yapılandırmaya başvurmuş mükelleflerin, yapılandırılan borç ile ilgili taşıtları hakkında yakalama kararı var ise veya taşıt yakalanıp trafikten men edilip bağlanmış ise, yapılandırma başvurusu ile yakalama kararının kaldırılması, bağlanan araçların üzerindeki diğer tedbirler kalmak kaydı ile mükellefin kullanımına bırakılması gerektiği malumdur.
1.2. Sosyal Güvenlik Kurumunca Alınmış Olan Teminatlar ve Uygulanan Hacizlerin Durumu
a-Taşınır ve taşınmaz mallar üzerindeki hacizlerin kaldırılması ve satışların durdurulması:
17.11.2020 tarihinde yayımlanan 2020/45 Sayılı ve “7256 sayılı Kanun Uyarınca Alacakların Yapılandırılması” konulu Genelgede yapılandırma kapsamına giren borçlar nedeniyle taşınır ve taşınmaz mallara konulan hacizler ile alınan teminatlar hakkında aşağıdaki şekilde işlem yapılacağı belirtilmiştir.
7256 sayılı Kanun kapsamına giren alacaklardan dolayı daha önce taşınır ve taşınmaz mallar üzerine haciz tatbik edilmiş ise hacze konu malın birden fazla olması ve her birinin değerinin ayrı ayrı belirlenebilir nitelikte ya da ayrı ayrı tescile konu olması şartıyla, haczin devam edeceği malın değerinin en az yapılandırma öncesindeki toplam borç tutarını karşılaması ve borçlu tarafından yazılı olarak talep edilmesi kaydıyla daha önce konulmuş hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılacak, alınmış teminatlar ise yine yapılan ödemeler nispetinde iade edilecektir.
Buna göre, taşınır ve taşınmaz mallar üzerindeki hacizler;
– Yapılandırma başvuru sırasında peşin ödeme yolunun tercih edilmesi halinde yapılandırılan borcun tamamının ödenmesinin ardından,
– Başvuru sırasında taksitle ödeme yolunun tercih edilmesi halinde ilk taksit tutarının ödenmesi, hacze konu olup yapılandırma kapsamına girmeyen başka bir borcun bulunmaması ve borçlu tarafından talep edilmesi kaydıyla yapılandırma öncesi toplam borç miktarı kadar (kalan asıl alacak + gecikme cezası + gecikme zammı) hacizler baki kalmak kaydıyla, kaldırılacaktır.
Daha önce borçlunun malları üzerine haciz uygulanmış ise hacizli mallar teminat yerine geçeceğinden borçlunun teminat değişikliğini talep etmesi halinde, değişiklik tarihine kadar aksatılan taksitler ile cari ay primlerinin ödenmiş olması ve yapılandırılmış borç haricinde başkaca borcun bulunmaması ya da yapılandırma dışında olan borcun da tecil ve taksitlendirilmiş olması şartıyla, haczin kaldırılması istenilen taşınır ve/veya taşınmazın niteliğinde ve değerinde veya paraya çevrilmesi daha kolay başka bir teminat ile değiştirilmesi mümkün bulunmaktadır.
Yapılandırma talebine istinaden haciz ve satış işlemleri durdurulduğundan;
– Yapılandırma öncesi trafik tescil kayıtları üzerine yakalama şerhi konulmuş olan ancak henüz trafikten men edilmemiş araçlar üzerindeki Kurum haczinin baki kalması kaydıyla, yakalama şerhlerinin kaldırılması için yapılandırma başvurusunda bulunulması,
– Yapılandırma öncesi haczedilmiş ve trafikten men edilerek otoparkta çekilmiş araçlar üzerindeki yakalamaların kaldırılması için yapılandırma başvurusunda bulunulmuş ve yediemin ücretinin ödenmiş olması, gerekmektedir.
b-Hak ve alacak hacizlerinin kaldırılması
Kuruma olan borçlarından dolayı üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarına (maaş, aylık, gelir, kira, mevduat, istihkak, hakediş vb.) 6183 sayılı Kanunun 79 uncu maddesine göre haciz konulmuş olan borçluların söz konusu borçları için yapılandırma başvurusunda bulunmaları halinde üçüncü kişiler nezdindeki hak ve alacaklar;
– Peşin ödeme yolunun tercih edilmesi halinde borcun tamamının ödenmesinin,
– Taksitle ödeme yolunun tercih edilmesi halinde ise ilk taksitin ödenmesinin ardından kaldırılacaktır. Bu şekilde haciz kaldırmalarda ilk taksitin ödendiği tarihe kadar haczedilmiş paraların Kurum hesaplarına aktarılması sağlanacaktır.
Hak ve alacaklar üzerine konulmuş olan hacizlerin kaldırılmasından önce üçüncü kişiler tarafından Kurum hesaplarına aktarılan paralar;
– Kanunun yürürlük tarihinden önce aktarılmış ise cari usul ve esaslara göre,
– Kanunun yürürlük tarihi ve sonrasında aktarılmış ise peşin veya taksitler halinde ödenecek tutarlara, mahsup edilecektir.
c-Hacze konu malların borçlu tarafından satışının talep edilmesi:
7256 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin on ikinci fıkrası uyarınca yapılandırma başvurusunda bulunan borçlunun talebi halinde kapsama giren alacaklarla ilgili tatbik edilen hacizlere konu malların cebri satışına yönelik muvafakatname alınarak 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre satılabilecektir. Bu talep Kanun kapsamında ödenmesi gereken taksit tutarlarının ödenmesine engel teşkil etmeyecektir
2. Yapılandırılan Borçlarla İlgili Borcu Yoktur Yazısı Alma Şartları
2.1. Vergi Dairesinden Borcu Yoktur Yazısı Alınması
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7256 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No: 1) uyarınca 7256 sayılı Kanuna göre başvuruda bulunan ve borçları Kanuna göre taksitlendirilen mükellefler tarafından, borcu olup olmadığına dair yazı istenilmesi hâlinde Kanun hükümleri ihlal edilmediği sürece bu borçları için vadesi geçmiş borcun bulunmadığına dair yazı verilecektir.
2.2. Sosyal Güvenlik Kurumundan Borcu Yoktur Yazısı Verilmesi
a-Devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanmak amacıyla düzenlenecek yazılar:
7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırma başvurusunda bulunmuş olan işverenlerin devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanabilmesi amacıyla yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borçlarının olup olmadığının sorgulanması sırasında:
– Peşin ödeme yolunu tercih eden borçlulara, yapılandırma kapsamına girmeyen yasal ödeme süresi geçmiş borçlarının bulunmaması (aylık brüt asgari ücrete kadar olan borçlar hariç) ve 7256 sayılı Kanun kapsamında yeniden yapılandırılmış olan borçlarının tamamını ödemeleri,
– Taksitle ödeme yolunu tercih eden borçlulara, yapılandırılmış olan borçlara ilişkin ilk iki taksitin ödenmiş olması ve yapılandırma kapsamına girmeyen borçları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş veya eksik ödenmiş taksitlerinin toplamının aylık brüt asgari ücret tutarı ve altında olması, kaydıyla yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığı kabul edilecektir.
b-İhalelere katılabilmek amacıyla düzenlenecek yazılar:
İhalelere katılmak amacıyla kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olup olmadığına ilişkin yazı talep eden işverenlerin Kanun kapsamındaki borçları ile 7256 sayılı Kanun kapsamına girmeyen ve ihale tarihi itibarıyla hesaplanan borçlarının toplamının Kamu ihale tebliğinde belirtilen limitlerin üzerinde olması halinde:
– Peşin ödeme yolunu tercih eden borçlulara, 7256 sayılı Kanun uyarınca yeniden yapılandırılmış olan borçlarının (idari para cezası borçları hariç) tamamını ödedikleri tarih itibarıyla 7256 sayılı Kanun kapsamına girmeyen muaccel borçlarının anılan tebliğde belirtilen limitlerin altında olması kaydıyla,
– Taksitle ödeme yolunu tercih eden borçlulara, yapılandırılmış olan borçlarından (idari para cezası borçları hariç) ilk iki taksitin ödenmesi ve vadesi geçtiği halde ihale tarihi itibarıyla ödenmemiş veya eksik ödenmiş taksitleri ile birlikte kapsama girmeyen muaccel hale gelmiş borçlarının toplamının anılan tebliğde belirtilen limitlerin altında olması ve 7256 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanma hakkının devam etmesi kaydıyla,
kesinleşmiş sosyal güvenlik borcu olmadığına dair yazı/belge verilecektir
c-Hak ediş ödemelerine ilişkin düzenlenecek yazılar:
5510 sayılı Kanunun 90’ıncı maddesinin ikinci fıkrasına göre işverenlerin hakedişleri, Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması kaydıyla ödendiğinden, idarelerce, işverenlerin muaccel borcunun olup olmadığının manuel veya elektronik ortamda sorgulandığı durumlarda yeniden yapılandırılan borçlardan dolayı:
– Peşin ödeme yolunu tercih eden borçlular için, yapılandırma kapsamına giren borçların tamamının ödenmesi ve kapsama girmeyen muaccel borçlarının da bulunmaması kaydıyla,
– Taksitle ödeme yolunu tercih eden borçlular için ilk iki taksitin süresinde ödenmesi ve vadesi geçtiği halde ödenmemiş veya eksik ödenmiş taksiti ile kapsama girmeyen muaccel borcunun bulunmaması kaydıyla,
hakediş ödemesine esas borcu yoktur yazıları verilecektir.
d-Yapı kullanım izin belgesi/teminat iadesi alabilmek amacıyla yapılan başvurulara ilişkin düzenlenecek yazılar:
7256 sayılı Kanun kapsamına giren borçlarını peşin veya taksitler halinde ödemek üzere başvuruda bulunmuş olan ihale konusu işyeri ve özel nitelikteki inşaat işyeri işverenlerinin, kapsama giren borçları ile birlikte kapsama girmeyen diğer borçlarının tamamını ödemeleri kaydıyla ilişiksizlik belgesi/teminat iadesi yazısı verilecektir. Dolayısıyla, taksitleri düzenli olarak ödense dahi, kapsama giren ve girmeyen borçların tamamı ödenmediği sürece söz konusu yazılar verilmeyecektir.
Geçici kabulü noksansız olarak yapılmış ihale konusu işler veya bitirilmiş olan özel nitelikteki inşaatlar için, gerek yapılandırma kapsamına giren gerekse girmeyen borçlarını karşılayacak miktarda, bankalar ve özel finans kurumlarından alınmış teminat mektuplarının ya da Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin veya bu senetler yerine düzenlenen belgelerin teminat olarak verilmesi halinde, yapılandırılmış olan borçların ödenmesi beklenilmeden ilişiksizlik belgesi/teminat iade yazısı verilebilecektir.
3. Sonuç
“7256 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile vergi ve sigorta prim borçları başta olmak üzere işletmelerin kimi borçlarının daha düşük faiz yükü ile daha uzun zamanda ödenebilmesine imkan sağlanmıştır. Borçların yapılandırılması neticesinde borçlara ilişkin verilen teminatların durumu, uygulanan hacizlerin akıbeti ile yapılandırma neticesinde borucu yoktur yazısı şartları önem arz etmektedir. Yazımızda bu konulara ilişkin yasal düzenlemelere yer verilmiştir.
